a cruz dos caidos do castro de vigo. - web...

18
DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña do municipio. 1975, “Cara el sol” polo pasamento de Franco. (Foto: Magar) ASSOCIACIÓN VIGUESA POLA MEMORIA DO 36 -Vigo 2010-

Upload: nguyentuyen

Post on 04-Oct-2018

238 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

DOSSIER

A CRUZ DOS CAIDOS DO

CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña do municipio.

1975, “Cara el sol” polo pasamento de Franco. (Foto: Magar)

ASSOCIACIÓN VIGUESA POLA MEMORIA DO 36

-Vigo 2010-

Page 2: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

2

Page 3: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

3

Precedentes

- Fundamentos ideolóxicos:

«En la España nacionalsindicalista la Cruz de los Caídos brotó por doquier en villas y

ciudades. En el muro de la iglesia –donde resultaba obligado- y en la pared encalada,

en el recodo del camino y en el fondo del barranco. ¿Por qué? Las cruces hablaban

de los «asesinatos rojos» y eran al tiempo símbolo del renacer del Estado

confesionalmente católico; y por si esto fuera poco, un mandato expreso de José

Antonio determinaba el levantar cruces a los caídos por la Causa en toda la piel de

toro. Por tanto, no podía haber mejor motivo para levantar el Monumento a la

Cruzada que la «exaltación de la Santa Cruz» como triple expresión de elevación de

la piedad religiosa, de una tesis del Poder expresada en un cuerpo orgánico de piedra

cuya grandeza emulara la de los antiguos monumentos y que aspirara a desafiar el

tiempo y el olvido, y de una estructura colosal y ciclópea referida a la capacidad

artística y arquitectónica del Nuevo Régimen. Esta comunidad de intereses estatales

quedaba así recogida en el decreto publicado con fecha 2 de abril de 1940 en el

Boletín Oficial del Estado:

«La dimensión de nuestra Cruzada, los heroicos sacrificios que la Victoria encierra y

la trascendencia que ha tenido para el futuro de España esta epopeya no pueden

quedar perpetuados por los sencillos monumentos con los que se suelen conmemorar

en villas y ciudades los hechos salientes de nuestra Historia y los episodios y glorias

de sus hijos.

Es necesario que las piedras que se levanten tengan la grandeza de los monumentos

antiguos, que desafien al tiempo y al olvido y que constituyan lugares de meditación y

de reposo en que las generaciones futuras rindan tributo de admiración a los que les

legaron una España mejor»1.

1 SILVA SUAREZ, Miguel. “El proyecto de Cruz de los Caídos para La Coruña de Santiago Rey

Pedreira”

Page 4: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

4

- A Cruz de los Caidos en Vigo antes de 1961.

↑12 de xullo de 1939: Cruz de los caídos provisional, feita na Porta do Sol co gaio da arribada

do buque “Ciudad de Alicante” con tropas falanxistas. Foto: “Martín Codax,13-VII-39”

↑ Cara el Sol ante a Cruz de los Caídos da fachada da Colexiata, a primeira empregada en

Vigo. Foto: Arquivo Pacheco

Page 5: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

5

“Sábado, nº17-18 XI-1950”.

No marxe superior esquerdo a Cruz de los Caidos de Pontevedra; no centro e abaixo a Cruz de

los Caidos da Colexiata.

No 20-N, despois da misa e antes da marcha dos corpos militares e para-militares polas

avenidas de Vigo, os afectos ao Movimiento sempre facían unha ofrenda floral e o canto do

Cara el sol, ante a Colexiata.

Page 6: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

6

↓ Anuncio de “El Pueblo Gallego, 18-VII-59”.

-Abril de 1959, inauguración do Valle de los Caídos.

Recorte de “El Pueblo Gallego, 1-IV-59”.

Page 7: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

7

← “El Pueblo Gallego 1-IV-59”.

Fragmento da entrevista a Franco trala inauguración do

Valle dos Caidos, suliñando a grandeza da súa obra -

comparable ao Escorial de Felipe II-, e a súa

economicidade xa que aforraba ter que levantarlle un

modesta sepultura a cada un dos caídos por Dios y por

España.

↓ Recorte de “El Pueblo Gallego, 4-IV-59”.

Page 8: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

8

Xestación2

1) Proposta: da Falange, pero a conta do municipio.

A erección dunha nova Cruz de los Caídos en Vigo é un proxecto

promovido pola Jefatura Local de Falange Española Tradicionalista y de la J.O.N.S

perante o Concello de Vigo. Tamén foi a Falange a que escolleu o lugar: a parte baixa

da escalinata do Castro, propiedade do Concello de Vigo.

O 12 de Agosto de 1959, en sesión extraordinaria, a Comisión

Municipal Permanente encárgalle a administración municipal o desenvolvemento do

proxecto. Só houbo un voto en contra, o do sr. Teniente de Alcalde D. A. Valera

Grandal que propuxera en troca “la instalación de un cruceiro”.

2) Proxecto: sinxelo, pero non tanto.

O deseño correspondeulle ao Arquitecto Municipal, o sr. E. Bugallo

Orozco. Recebeu como única indicación o emprazamento –“el primer tramo inferior

de la escalinata del monte del castro, que forma en la actualidad un rombo verde”.

O 31 de Agosto de 1959, o Arquitecto Municipal presenta un primer

proxecto: “una cruz sencilla”, creando “unha pequena plazoleta delante de la cruz”.

O carácter litúrxico do monumento queda suliñado pola situación de tres mástiles de

catro metros de alto para bandeiras a ambos lados da cruz.

2 Informacións, planos e documentos tirados de: Arquivo Municipal de Vigo, Carpeta “Monumento a los Caidos”

e outros documentos do Arquivo Municipal

Page 9: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

9

O presuposto de 98.660´53 ptas, para o desmonte e a obra en

pedra, queda aprobado pola Comisión de Fomento do municipio o 16 de setembro de

1959. O 3 de Novembro o Concello contrata para facer a obra a compañía de Perez

Rial.

En Xuño de 1960 liquídase a factura de Pérez Rial. Na factura

detallada aparece o capítulo, “Cruz según plano en piedra de Matamá limada:

14.500”.

Pero o resultado non debeu ser satisfactorio, e en Maio de 1961, sen

que mediase un novo edicto municipal, o Arquitecto Municipal presenta un segundo

proxecto. Máis ambicioso, no que a “cruz de grandes dimensiones” (12 m altura)

remóntase un treito da escalinata (demolendo a anterior) para “conseguir, máximo

Page 10: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

10

aproveitamento de las obras…; máxima visibilidad del monumento y la mayor cabida

de personas…que actúan en las ceremonias”.

Co novo proxecto engadíanse certos elementos ornamentais ao conxunto,

“un sarcófago… dos coronas de laurel en bronce… la inscripción –Caidos por Dios y

por España. ¡Presentes! 1936-1939-… un escudo de España,… un escudo de Vigo…

los emblemas de Falange y Requeté… unos bajos relieves representando un

marino y un soldado… los emblemas en bronce de los tres ejércitos”, e unha

“escalera imperial” de acceso dende o Campo de Granada.

O emprazamento do “Monumento a

Caidos por Dios y por España” foi

estratexicamente escollido pola

Falange, para a magnificiencia da

liturgia feixista e o encadramento de

masas no Movimiento Nacional.

Enfronte do Cuartel do Campo de

Granada, ante unha explanada, a media

ladeira do Castro: para que todos os

participantes poidan ver e ser vistos.

Foto: Arquivo Pacheco.

Page 11: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

11

3) Contrata de albanería e cantería 664.200 ptas. + 93.361 fora de

contrata + 80.000 de fundición en bronce (+ 99.890 obra do 1º proxecto)= A Cruz

de los Caídos do Castri de Vigo 937.451 ptas3.

Presuposto para as pezas de bronce do Monumento da Cruz de los Caidos.

Nótese que apesares de que o monumento e unha obra municipal o presuposto está feito a

razón da Falange.

3 Referencia: a principios da década dos sesenta, o salario dun obreiro da Panificadora era de unhas 790 ptas a

semana, máis tres barras de pan ao día; unha barra de pan custaba 3 ptas.

Page 12: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

12

A Cruz de los Caidos no Castro dende 1961.

1) Inauguración.

O 14 de setembro de 1961, Franco e unha comitiva de dirigentes do

réxime franquista visitou Vigo. Entre outras novas construccións –PONTESA,

Estación Marítima e Monolito de Cíes- o caudillo inaugurou a Cruz de los Caidos.

Recortes do “Faro de Vigo, 15-IX-61”.

A esquerda a parte da crónica, na que se suliñan o fervor

que provocou a chegada do dictador Franco na multitude

que se atopaba a fronte do monumento, e a presencia das

forzas paramilitares nacional-sindicalistas nas escadas.

Abaixo anuncio publicitario que aproveitou unha das

empresas adxudicatarias da obra.

Page 13: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

13

2) A Cruz de los Caidos , un novo elemento nas ceremonias

franquistas.

Recortes do “Faro de Vigo, 21-XI-

1961”. Abaixo foto de portada, a

esquerda o artigo da páxina dous.

Page 14: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

14

Recorte de “El Pueblo Gallego, 21-XI-61”

Page 15: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

15

Recorte de “Faro de Vigo, 21-XI-1963”.

Page 16: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

16

Recorte de “El Pueblo Gallego,22-XI-66 ”, nótese que o espazo ante a Cruz é denominada

“Plaza de la División Azul”

Page 17: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

17

Anexo: as Cruces na transición

Lugar Data Nota

Arenys de Munt, Barcelona

(Plaza de los Mártires)

Maio 1979 Demolida

Sevilla

(Fachada do Alcázar)

1984 Trasladada a un mosteiro, agora

nun xardín.

Logroño

(Avd. de la Paz)

Anos 80 Trasladada ao cemiterio

Atarfe, Granada

(Praza da Igrexa)

Metade anos 80 Trasladada ao cemiterio

Alcazerén, Valladolid

(Parque de los pinos)

Decembro 2001 Trasladada ao cemiterio

Concentaina, Alicante

(Fachada da Igrexa de Sta.

María)

Outubro 2002 Retiranrónse os nomes e lemas

feixistas.

Santander

(Cabo Mayor)

Agosto 2006 Retiraronse os símbolos feixistas

Benicarló, Castelló

(Casco urbán)

Despois de 2006 Traslado ao cemiterio

Fuenlabrada, Madrid

(Xunto a Igrexa)

Setembro 2008 Traslado ao cemiterio

Palma de Mallorca

(Mirador de la Seu)

Outubro 2008 Retirada ao almacén municipal

Talavera de la reina, Toledo

(Plaza del Pan)

Xaneiro 2009 Retirada da praza do pobo para

unha futura instalación perto do

cemiterio

Mota del Cuervo, Cuenca

(Praza da Igrexa)

Febreiro 2009 Retirada ao almacén municipal

Melilla

(Bulevard Duquesa Victoria)

Maio 2009 Retiranroses os símbolos feixistas

L’Alcudia de Crespins,

Valencia

(Calle la Creu)

Setembro 2009 Trasladada ao cemiterio

Benamejí, Córdoba Outubro 2009 Demolida

Page 18: A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. - Web …asemblearepublicana.org/documentos/cruz_caidos_castro.pdf · DOSSIER A CRUZ DOS CAIDOS DO CASTRO DE VIGO. Testimonio da ignominia, vergoña

18

Villaralbo, Zamora

(Plaza Mayor)

Xaneiro 2010 Previsión de traslado ao cemiterio

Ferrol

(Praza de Amboage)

2010 (Previsión)

↓ Actos de Fuerza Nueva de Andalucía en diversas cidades andaluzas no 20-N de 2009.

Repítese o ritual feixista: misa, Cara el Sol e coronas ante o Cruz de los Caidos; no caso de

Lucena (Córdoba) na explanada do cemiterio, onde fora trasladada polo Concello.