A parte gasosa da Terra

Telescopio espacial Hubble

1º ESO Ciencias da Naturaleza

AtmosferaCodia Núcleo interno

Núcleo externo

Manto

1 A orixe da atmosfera terrestreA orixe da atmosfera terrestre

A atmosfera é la envoltura gasosa que rodea a Terra e que limita co espazo exterior

Algúns planetas, como a Terra, teñen atmosfera e outros, como Mercurio, non.

Vexamos a continuación como se formou a atmosfera terrestre…

1 A orixe da atmosfera terrestreA orixe da atmosfera terrestre

Formación do noso Sistema Solar a partir dunha nebulosa

Hai uns 5000 millóns de anos, o Sol e os planetas que coñecemos sólo eran unha enorme nube de gases y pó interestelar que xiraba lentamente.Debido ás elevadas temperaturas existentes no interior desa nebulosa, superiores aos 2000 ºC, todos os elementos que a compoñían atopábanse en estado gasoso.A nube foise arrefriando pouco a pouco, e os elementos comezaron a condensarse ate constituir partículas sólidas. As partículas e os gases fóronse agrupando, mantendo o sentido do xiro orixinal da nube, e deron lugar aos planetas.

1 A orixe da atmosfera terrestreA orixe da atmosfera terrestre

Ao principio

Hoxe en día

Sistema Solar

Ao principio a Terra era un lugar moi quente.

As erupcións volcánicas liberan gran cantidade de gases á atmosfera.

Moitos gases quedaron atrapados dentro do planeta. Estes gases irían saíndo máis tarde, formando unha primitiva atmósfera.

Metano, amoníaco, vapor de auga, dióxido de carbono

Como a actividade volcánica era moi intensa, os gases expulsados foron acumulándose formando a primeira atmosfera ou ATMOSFERA PRIMITIVA

Os científicos pensan que esta atmósfera primitiva era rica en NITRÒXENO (N2), DIÓXIDO DE CARBONO (CO2) E VAPOR DE AUGUA (H2O).

Pero esta atmosfera primitiva todavía non tiña osíxeno respirable (O2)

Sólo cando apareceron os primeiros organismos fotosintéticos, o aire empezou a ter osíxeno.

E tamén hai osíxeno disolto nas augas.

O vapor de auga da atmosfera primitiva condensouse o formou os océanos,

onde se disolveu o dióxido de carbono

Hai 1000 millóns de anos comezouse a producir o ozono (O3) a unha altura duns 30 km, e formouse a

capa de ozono que protexe o noso planeta dun

tipo de radiacións ultravioletas do Sol

Atmosfera de Marte

O noso planeta non é o único que ten unha atmosfera, pero sí o único que tiene osíxeno (O2) na atmosfera

2 Estrutura da atmosferaEstrutura da atmosfera

Na atmosfera terrestre distínguense 5 capas:

-Troposfera-Estratosfera-Mesosfera-Termosfera-Exosfera

A capa de ozono está dentro doutra capa: a estratosfera

Ti vives aquí, na Troposfera

Globos-sondaNon van tripulados. Levan aparatos para efectuar medicións automáticas da presión, temperatura, humedade e outros datos meteorolóxicos a diversas alturas, algúns ata os 30.000 metros.Os datos emítense por radio ou ben son rexistrados e posteriormente recuperados cando descenden en paracaídas os aparatos.

¿Como estudan os científicos a atmosfera?Un dos métodos son os

Globos-sonda

Moitos dos “OVNIs” (Obxecto Voador Non Identificado) non son máis que globos-sonda. As veces brillan porque reflexan a luz do sol…

A Troposfera é a capa máis baixa. Nela acontecen os fenómenos meteorolóxicos. Espesor medio: 12 Km, aínda que é máis grosa no ecuador, onde mide 16 Km, e vai diminuíndo ata acadar os 8 Km nos polos. A medida que se sube, diminúe a temperatura na troposfera: 6.5 º C cada 1000 m, ata acadar un mínimo de -55ºC. So pode haber vida na parte baixa desta capa pola súa temperatura e pola cantidade de aire, xa que esta cantidade tamén diminúe ao ascender.Vento Precipitacións

O tempo meteorolóxico

Por enriba da troposfera non hai vento nin precipitacións.

Por enriba da troposfera está a ESTRATOSFERA

Nela hai capas o estratos de gases que se moven horizontalmente, pero non verticalmente.

Na estratosfera está a CAPA DE OZONOCAPA DE OZONO… máis adiante veremos máis dela…

Nela a temperatura ascende.

A capa por enriba da estratosfera é a MESOSFERA: Acada os 80 km de altura.A temperura diminúe ata acadar os – 100º C na súa parte

máis alta.A cantidade de aire é cada vez menor.

A capa que está por enriba da mesosfera é a TERMOSFERA:

Acada os 500 km de altura.A temperura volve aumentar ata acadar os 2000º C na

súa parte máis alta.A cantidade de aire é practicamente nula.Nesta capa os metoritos se quentan ata arder polo roce

coa atmosfera. Son as estrelas fugaces.Na súa parte inferior ten unha subcapa chamada

IONOSFERA na que se reflicten as ondas de radio. Chámase así por estar formada por ións (átomos e moléculas con carga eléctrica).

Iosnosfera

Na ionosfera reflíctense algúns tipos de ondas de telecomunicacións (radio, televisión, telefonía…), polo que poden ser enviadas a outros puntos da Terra distantes.

Algunhas ondas poden atravesar a ionosfera e chegar aos satélites, ou deles a nos.

Satélite artificial

A capa que está por enriba da termosfera é EXOSFERA:• Acada os 1000 km de altura. (Aínda que non está ben delimitada)•A temperura non varía.•Non hai aire.

2 Composición da atmosferaComposición da atmosfera

A atmosfera terrestre está formada por unha mestura homoxénea de gases que chamamos aire

Cando non está contaminada, esta mestura é incolora, inodora e insípida.

2 Composición da atmosferaComposición da atmosfera

Nitróxeno (78%)

Osíxeno (21%)

Vapor de auga eoutros (0,97%)Dióxido decarbono (0,03%)

Nitróxeno (N2)

Osíxeno (O2)

78%

21%

Composición del aire

Esta é la composición dun aire “normal”, non contaminado:

Nitróxeno (78%)

Osíxeno

Vapor de auga eoutros (0,97%)Dióxido decarbono (0,03%)

Nitróxeno (N2)

Osixeno (O2)

78%

21%

Fíxate ben nunha cousa: non é unha substancia pura. É unha MESTURA

O aire non é unha substancia

pura

É unha mestura de varios gases

Nitróxeno (N2) Osíxeno

(O2)

Dióxido de Carbono (CO2)

Outros

É unha mestura de varios gases

Nitróxeno (N2) Osíxeno

(O2)

Dióxido de Carbono (CO2)

Outros

O aire non é unha

substancia puraÉ unha mestura de

varios gasesAínda que as veces digamos cousas como “é moi bo respirar aire puro”, en realidade esto non é correcto na linguaxe científico. Sería mellor decir “es moi bo respirar aire non contaminado”

Vexamos máis cousas sobre o aire e a súa composición…

A mitade do aire concéntrase nos primeiros 5 Km

5

10

15

0

Altu

ra

(Km

)As boliñas representan as moléculas de aire. Fíxate que hay máis delas abaixo.

Por iso a presión atmosférica (presión do aire) no Everest, a moita altitude (8850 m), será menor que na Coruña, que está ao nivel do mar. Ademáis, estes alpinistas levan mascarillas para darlles osíxeno, porque alí hai pouco aire e pouco osíxeno, aínda que a proporción sexa a mesma (21% de O2) ?.

Aquí a densidade do aire é a terceira parte da que hai ao nivel do mar

Aire comprimido

Recuerda que todo gas ejerce una presión (una fuerza)

Presión Presión atmosféricatmosféricaa

El barómetro es el instrumento de medida de la presión atmosférica.

Sigamos vendo máis cousas sobre a composición do aire…

Nitróxeno (NNitróxeno (N22))

É o compoñente maioritario do aire

N N

2 átomos de N

Molécula de nitróxeno (N2)

Nitróxeno (NNitróxeno (N22))

É o compoñente maioritario do aire

N N

Los seres vivos lo necesitan para formar sus proteínas.

Osíxeno (OOsíxeno (O22))

É un compoñente do aire moi reactivo, que oxida e permite que haxa lumes

0 O

2 átomos de O

Molécula de osíxeno (O2)

Combustión

Dióxido de Carbono

Osíxeno

O2

CO2

Enerxía (calor)

Respiración

Dióxido de Carbono

Osíxeno

O2

CO2

Enerxía

O osíxeno é imprescindible para todos os seres do Reino Animal

As plantas respiran de noite e de día, para obter enerxía

Ozono (OOzono (O33))

O O

O

A molécula de ozono está formada por 3 átomos de osíxeno (O)

O ozono estratosférico nos protexe das radiacións ultravioleta.

DIMINUCIÓN DO GROSOR DA CAPA

OZONO NA REXIÓN

ANTARTICA

O dióxido de Carbono (COO dióxido de Carbono (CO22))Esta molécula é un composto formado por dous átomos de Osíxeno e un de CarbonoC O

O

Prodúcese por volcáns, pola respiración de animais e por

combustións. Aumentou moitísimo a cantidede de CO2 por culpa do home, o que está a provocar un

CAMBIO CLIMÁTICO (aumento da temperatura global do planeta),

debido ao chamado EFECTO INVERNADEIRO.

é un gas inodoro e incoloro

As plantas eliminan dióxido de carbono grazas á fotosíntese. Ademais, nos dan osíxeno

FotosínteseNa fotosíntese, as plantas toman auga e dióxido de carbono (CO2) do aire e, grazas a enerxía solar, fabrican materia orgánica (alimento para ela mesma e para os animais) e producen un residuo para elas: el osíxeno (O2)

Osíxeno O2

Auga e sales

minerais

Dióxido de Carbono

CO2

Materia orgánica

Enerxía da lu

z solar

Denomínase humidade atmosférica á cantidade (volume) de vapor de auga que contén unha masa de aire determinada.

Como xa sabes, a auga líquida evapórase dende os mares, ríos, lagos… Tamén vai ó aire vapor de auga dende as plantas: é a Transpiración.

A humidade, xunto coa temperatura e as precipitacións, son moi importantes no CLIMA

-As nubes-A néboa-O rocío-A escarcha

SonFórmanse cando se condensa a auga (pasa de gas a líquido)

lembra: Gas Líquidocondensación

As nubes

As nubesProdúcense cando o aire cargado de vapor de auga ascende e se enfría condensándose. Hai unhas partículas sólidas de pó, os núcleos de condensación, en torno aos casi adhírese auga líquida.

Núcleo de condensación

Auga líquida

A néboa

A néboa

Prodúcese cando o aire cunha humidade próxima á de saturación se enfría, sen acadar os 0ºC, ao entrar en contacto cunha superficie (o solo ou o mar) que, a súa vez, enfriouse.

O rocío

O rocío é o vapor de auga atmosférico que se condensa durante a noite formando pequenas pingas de auga sobre o solo ou as plantas. Este fenómeno se aprecia mellor durante as mañás despexadas e sen vento.

A escarchaSe forma por sublimación de vapor de agua directamente a hielo. Se da en noches despejadas muy frías, por debajo de los 0ºC

¿Lémbraste? Sublimación é o cambio de estado de gasoso a sólido, directamente, sen pasar polo estado líquido.

Chuvia Granizo

Neve

Fenómenos atmosféricos debidos ás Precipitacións

A chuviaCando as diminutas pingas das nubes chocan entre sí por correntes de aire, van uníndose formando pingas máis grandes, ata que teñen o peso para caer.

Granizo

Graniza cando hai nubes de tormenta e varias correntes ascendentes que conxelan a agua unha e outra vez. O xeo cae moi deprisa e ocasiona danos na agricultura.

Se a temperatura no interior das nubes acadan temperaturas por debaixo dos 0ºC, a auga se conxela e forma pequenos cristais que van colisionando entre sí ata formar un

copo de neve.

Tornado

Aquí tes unhas fotos de outros fenómenos meteorolóxicos:

Furacán

As nubes, o vapor de auga e o dióxido de carbono devolven á Terra parte das radiacións que reflexa a superficie terrestre. Grazas ao efecto invernadeiro a

Terra mantén bastante calor.

Efecto invernaidero

Contaminación atmosféricaÉ unha alteración na composición normal do aire.

Coidar do aire está nas túas mans

Ahora haz clic aquí http://iessuel.org/ccnn/interactiv/atm00.htm para poner a prueba lo que vas aprendiendo sobre la Atmósfera…

Adatado e traducido ao galego por Belén Arenal a partir da presentación feita polo IES de Suel (Fuengirola) http://www.juntadeandalucia.es/averroes/~29701428/ccnn/presentaciones/index.htm