TXIMELETAK

Zer diraNolakoak diraZertarako balio duteMotak Elikadura3 faseakBitxikeriakBibliografiaEgilea

Tximeletak intsektu hegalariak dira, lepidopteroak. Izen hori tximeleten hegoengatik da, milaka ezkataz estalita dutelako. Intsektu handienak dira.Munduan zehar 15.000-20.000 espezie inguru daude eta haietatik 15.000 desberdinak dira . Lorez lore dabiltza eta intsektu migratzaileak eta ez emigratzaileak dira.

Tximeletaren gorputzak hiru zatitan banatzen da; Bularraldea, burua eta abdomena. Bi hego dituzte eta erabiltzen ez dituzten sei hanka ere.Gorputza eta hegoek ezkataz estalita daukate. Ezkata horiek dira, kolore ikusgarria ematen dietena. Ez dute ahoarik, tronpa dute haren ordez. Tronparekin xurgatzen dituzte gauza eta batzuetan oso luzeak izaten dira. Tximeleten sentipena haien antenetan dago.

Tximeleten hegoak oso lirainak dira, baina, koloreak ez dituzte apaintzeko. Nolakoak diren adierazten dute haiekin. Gorria,beltza,horia eta laranja kolorekoak pozointsuak dira eta honela adierazten diete beste animaliei. Hegoen atzealdean 2 mantxa dituzte gehienak, begien itxurakoak. Okuluak deritze haiei eta txoriak despistatzeko baliagarriak izaten zaizkie.Haien bizitza animaliengandik babesteko era asko dituzte, beste animali batzuen itxura hartu, kolorez aldatu, etab.

Tximeletak loreetatik polena hartzen dute, Haien tronparekin. Gero, polena beste lore batera garraiatzen dute hanken bitartez, horri esker lorea ugaltzen da. Baina ez dituzte onurak soilik, gaixotasunak zabaltzeko gaitasuna ere dute.

Bi motatako tximeletak daude: egunez hegan egiten dutenak eta gauez hegan egiten dutenak. 170.000 espezieetatik 14.000k egiten dute hegan egunez eta besteak gauez egiten dute hegan. Isabelinoa da Euskal Herrian bizi den tximeletarik ederrenetariko bat. Bere hegoak berdeak dira, ia gardenak eta oso deigarriak.

Tximeleten elikadura hurrengoa da:Txoriak, saguzarrak, armiarmak, etab., jaten dituzte. Tximeletak ,nahiz eta hainbeste etsai eduki 200 milioi urte baino gehiago iraun dute bizirik.

3 Faseak.

Beldarra

Krisalida

Ugalketa

Beldarrak jaiotzean ,arrautzaren azala  jaten dute.Oso jatunak dira, uzta osoak jan dezakete eta. Beraien pisua, bikoiztu dezakete edozein momentuan. Handitzerakoan ,beraien azala aldatu egiten da, gutxi gora behera 5 aldiz aldatu egiten da.Animaliak erraz harrapatzen dituzte orduan, baina batzuk adibidez, hori ez gertatzeko  arantzetan pozoia izaten dute.

Beldarra izateaz uzten duenean kuskua egiten du. Hori egiteko beldarrak duen haria erabiltzen du eta han barruan sortzen da krisalida. Krisalidak ere arrisku handia dauka, beste animaliak erraz harrapatzen baitute, geldirik geratzen denean.Krisalida, ikusia ez izateko inguruaren kolorea hartzen ohi du.

Tximeleta heldua egiten denean, ugalketa da bere helburu bakarra.Tximeletak ugaltzerakoan arrak eta emeak elkartzen dira.Ugaldu ahal izateko, emeak feremona izeneko hauts batzuk botatzen ditu, arra erakartzeko.Organo sexualak bizkarrean edo ipurdian dauzkate.Horren ondorioz, bizkarrez egiten dute eta estalketak orduak irauten ditu. 

Tximeletek buruz behera egiten dute lo. Gauekoak, bi hegoak  batera mugitzen dituzte eta egunekoak nahi duten bezala artikulatuak baitituzte.Tximeletak azpitik hartu behar dira, ez hegoetatik, ezkatak kentzen zaizkie eta. Eta horrekin batera, babesa galtzen dute.                                    

http://eu.wikipedia.org/wiki/Tximeleta

http://www.euskaraz.net/Hezkuntza/Auzoka/Auzoka69/14

http://www.oriapat.net/berrobi/IMAGES/tximeletak.htm