Etorri dira...

... gure artean daude...

ESPEZIE INBADITZAILEAK!!

Zebra Zebra muskuiluamuskuilua

Nola heldu zaigu?• Zebra muskuilua 2001eko

uztailean antzeman zuten lehen aldiz Ebro ibaian.

• Bueltako bidaietan zama falta konpentsatzeko, itsasontziek beren sotoak itsasoko urarekin betetzen zituzten, eta gero ur hori isurtzen zuten helmugara heltzen zirenean.Ur horiekin batera, jasotako muskuiluen larbak askatzen dira ere.

Nola egokitu da?• Espezie taldekoia da.

Helduek feromonak jariatzen dituzte, ale gazte berriei itsasten eta eransten laguntzeko

• Korronte gutxiko lekuetan edo ibaian behera hedatzeko gaitasuna oso handia da.

• Ernalketa kanpokoa da. Eme batek, urteko, milioi bat arrautza errun ditzake. Hiru eta bost hilabete artean pasa ditzake erruten.

Ekarri dituen kalteak• Bibalbio autoktonoen

maskorretan itsasten dira, baita karramarroen oskoletan ere, azken hauen heriotza eraginez.

• Hildako muskuilu kantitate handia ibai hondoetan pilatzen da.Ondorioz bertan arrautzak jartzen dituzten espezieetan ugalketa eragozten dute.

• Ureko fitoplanktona jaten dutenez, elikagaia gutxitu egiten da.

• Iragazketarako duten gaitasuna handia dela eta, metal astunak pilatzen dituzte,horiek kate trofikoan sartzen direlarik.

• Ibaietako gizakien azpiegitura ere kaltetzen dituzte:Hodeiak trabatu, ur-azpiko materialak erre …

STOP• Natura Babesteko Nazioarteko

Batasuneko (NBNB) taldeak munduko 100 espezie exotiko kaltegarrienen zerrendan sartu du espezie hau.

• Aipatzekoa da errotutako populazioak desagerrarazteko hainbat metodo probatu direla (mekanikoak, kimikoak, biologikoak), baina hala ere, arrakasta txikia izan dutela; behin arro batean errotuta, ia ezinezkoa da bertatik kentzea

Bisoi amerikarra

BIDAIA•1958 ekarri zituzten Europara, zehatz mehatz etxalde peleteroetara bere larrua erabiltzeko:

arropa egiteko.

Orduan baserrietatik ihes egiten zuten naturara, bere jabeak utzita, natura bere habitata delako.

Baina orain bisoi europarrarekin ugaltzen ari da; horregatik orain espezia handitu da eta handituz joango da.

MARRAZKIABISOI AMERIKARRA

EGOKITZAPENA

• Bisoi amerikarra oso ondo egokitzen da Europako ekosistemetan.

• Besteen janaria jaten dute eta bera baino animali txikiagoak arazorik gabe hiltzen ditu. Bisoi Europar emeekin ugaltzen da.

Ekarri dituen kalteak• Bisoi amerikarraren

kasuan bisoi europarra izan da biktima nagusia. Habitat eta bizimodu bera dituzte biek , baina amerikarra handiagoa da oldarkorragoa da, kumaldi handiagoak izaten ditu eta, gainera, arrek eme europarrak estal ditzakete.

STOP • Garraiatzen diren

bisoi guztien garraioa ez dago kontrolatuta. Animali hauek jendeak ekarritakoak dira baina modu desegoki batean. Animali hauen garraioa gehiago kontrolatu behar da.

IBAI KARRAMARRO AMERIKARRA

Ibai karramarro amerikarra

BIDAIAIbai karramarro

amerikarra ekarri zuten gure ibai eta erreketara bertako karramarroaren populazioak txikitu zirenean, gehiegizko ustiaketagatik.

Beraz, arrantzarekin jarraitu ahal izateko, problemarik sor zitekeela kontuan izan gabe, Euskal Herrian zabaltzen hasi zen.

EGOKITZAPENAIbai karramarro amerikarra,gai da ibai uretan oso azkar hazteko, eta 4 hilabetetan urik gabe bizitzeko. Pisuan 50g-etara eta luzeran 12zm-tara hel daiteke.

Jasan dezake ere gazitasun maila handia eta ia uraren ibilgu guztietan egoten da. Castilla Leonen, Euskal Herrian, Errioxan eta beste lekuetan arin hedatu da.

Horrexegatik esaten diogu animali inbaditzaile, hain zuzen.

Ekarri dituen kalteakAmerikatik etorritako “lagun” honek afanomikosi izeneko gaixotasuna ekarri du, berarentzat ez baina bertako karramarroarentzat hilgarria dena.

Oso zulo-egile ona da,eta jarduera horrek kalteak ekarri ahal dizkio ibaiaren ibilguari.

Bere jateko ohiturek alteratzen dute ekosistema. Borroka dezake eta bota beste karramarro autoktonoak, eta onddoen bektorea da.

STOPBartzelonako parke bateko arduradunek ibai animaliaz hustuko dutela esan dute, karramarroarekin bukatzeko.

Eta hori bera daude pentsatsen Ebro ibaian egitea, oso zaila izan arren.

KOIPUA

KOIPUAREN BIDAIA• Hego Amerikatik etorri da

eta oso ondo egokitu da. Amerikako animali karraskaria da. Mende honen hasieran Europako zenbait etxaldetara ekarri zituzten beren larruak estimazio handia zuelako. Gaur egun ere hazten dituzte, baina batzuek ihes egin dute eta beren kasa bizitzen hasi dira Europako zenbait baso eta mendietan.

EGOKITZAPENA• Oso erraz egokitzen

dira; ura eta landare-janaria dauden lekuetan arazorik gabe bizi dira.

• Gaueko animaliak dira.

Ekarri dituen kalteak• Koipua oso ondo

egokitzen da lekura; bertakoak ez ditu asko molestatzen, baina oso ugalkorrak direnez populazioa azkar hazten da eta momentu horretan bai arazo bihur daitezke, bestei lekua eta janaria kentzen dizkietela eta hedatu egiten da han.

STOP!!!• Bertan haragijale asko

daudenez eta ehiza asko egiten denez koipu batzuk hiltzen dira eta besteak jaten dituzte. Guk uste dugu hori oso ondo ez dagoela baina bizitzaren mugimenduak dira beraz hori gertatu behar da.

Panpa-belarra

Bidaia• Panpa-belarra izeneko

landarea gure lurraldeko habitatean zabalduen dagoen eta gehien agertzen den landare exotiko inbaditzaileetako bat da.

• Hego Amerikakoa da jatorriz, Tropikotik kanpoko lurralde epeletakoa.

EGOKITZAPENA• Panpa-lezka izugarri ondo

egokitu da kostaldeko lur hezeetara, eta dentsitate handiko populazioak sortzeko joera du. Batez ere, eraldatu diren lurrak hartzen ditu, erraz kolonizatzen baititu. Panpa-lezkaren infloreszentzia bakoitzak ehun mila hazi sortzen ditu, eta landare eme bakar batek miloi bat hazi. Ile luze bati lotuta askatzen dira landaretik, eta, horri esker, erraz eramaten ditu haizea.

Ekarri dituen kalteak• Euskal Herrian, gizakiak

landatu gabe , berez agertzen diren landareak dira , arrotz hazten dira , bai inguru naturaletan bai gizakiak erabiltzen dituenetan. Horietatik “Cortaderia Selloana” bat da, eta arriskuan jartzen du , hartzen duen habitata.

STOP• Neurriak fisikoak, kimikoak eta

bestelakoak izan daitezke. Selektiboena landarea errotik ateratzea da. Oso ugaria denez, langile-piloa beharko litzateke landare guztiak ateratzeko. Ezinezkoa da hemen hori egitea. Zenbait tokitan boluntario-taldeak antolatu dituzte, eta landareak errotik ateratzen dituzte eskuz. Metodo eraginkorra da zenbait lekutan, esaterako, babestutako eremuetan eta populazio txikiak daudenetan.

• Dentsitate handia dagoen leku batzuetan, makinak erabili izan dira landarea ateratzeko eta suntsitzeko. Ez da irtenbide ona, lurra biluzik geratzen baita, eta horrek landare inbaditzaileak sartzea errazten du.

BIHOTZ GAZTEA IKASTOLA

DBH1-A