602 phan tich moi truong

Upload: pavennguyen

Post on 30-May-2018

238 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    1/102

    PHN TCH MI TRNG

    B mn: K thut mi trngKhoa Qun l cng nghip v Mi trng

    Tc Gi: Hong Vn Hngi Hc Nng Nghip HN

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    2/102

    Mc ch mn hc

    Cung cp kin thc v:

    - Ch th mi trng- Tiu chun nh gi cht lng mi trng- Phng php x l v phn tch cc thng s

    cht lng mi trng.- m bo cht lng v kim sot cht lng

    trong phn tch mi trng.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    3/102

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    4/102

    Ti liu tham kho. Hunh Trung Hi - Bi ging Phn tch mi trng -

    Vin Khoa hc cng ngh Mi trng Bch khoa. Vin th nhng nng ho. S tay phn tch t, n

    c, phn bn v cy trng. Nh xut bn nng nghip,

    1998.

    Trn T Hiu - Gio trnh Ha phn tch - Trng ihc khoa hc tng hp H Ni - 1992.

    Cc TCVN v mi trng.

    APHA. Standard Methods for the Examination of Water and

    Wastewater. 19th Edition, 1995. Hong Minh Chu, T Vn Mc, T Vng Nghi. C s Ha hc

    Phn tch. Nh xut bn Khoa hc v K thut, H Ni, 2002.Trang web: http://www.nea.gov.vn

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    5/102

    Chng I: Ch th mi trng v tiuchun nh gi cht lng mi trng

    I.1. Khi nim v ch th mi trng

    I.2. Tiu chun cht lng mi trng

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    6/102

    I.1. Khi nim v ch th mi trng

    * Ch th (indicator) l g ?

    Khi bn b m v b st, s tng thn nhit ca bnchnh l mt ch th.

    Mt ch th mi trng cng tng t nh mt thc onhit mi trng.

    Nng xy thp ca mt con sng l ch th cho thy mt

    lng ln cht hu c c thi vo con sng .

    Vy, vic truyn t thng tin chnh l chc nng chnh cacc ch th.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    7/102

    Ch th mi trng l c s lng ha cht lng mitrng, theo di din bin cht lng mi trng, lp bo co

    hin trng mi trng. B Ti nguyn v Mi trng ban hnhb ch th mi trng quc gia p dng trong c nc.

    - Theo UNEP: Ch th mi trng (CTMT,Environmental Indicator) l mt o tp hp

    mt s s liu v mi trng thnh mt thng tintng hp (Aggregate) v mt kha cnh mi trng ca mt quc gia hoc mt a phng.

    -Theo Lut Bo v Mi trng s 52/2005/QH11 ngy 29 thng

    11 nm 2005: Ch th mi trng l mt hoc tp

    hp thng s v mi trng ch ra c trngca mi trng.

    * Khi nim v ch th mi trng

    Nhiu ch th mi trng hp li thnh mt b

    CTMT ca mt nc, hoc mt vng, mt a ph

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    8/102

    Ch th p lc mi trng: din tch rng b mt trong

    nm (ha, % tng din tch ca nm trc) Ch th trng thi mi trng: tng din tch rng

    hin c (ha, % tng din tch lnh th)

    Ch th p ng ca x hi: Din tch rng trng/nm(ha)

    Th d v mt s ch th mi trng lin quan n suy

    thoi ti nguyn rng:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    9/102

    * Chc nng:o Cung cp thng tin cho cc chnh tr gia, cc nh hoch nh

    chnh sch: Vn ang tin trin th no?

    Cc tin t c so vi mc tiu ra?

    Quy hoch v d bo ni chung mi lin h gia pht trin

    kinh t v qun l mi trng.

    o Hoch nh chnh sch:

    t ra cc mc tiu, ch tiu

    Theo di vic thc hin chnh sch

    Hoch nh, thc thi, nh gi hiu qu ca chnh sch

    o Cung cp thng tin cho cng ng

    Chuyn ti thng tin, tuyn truyn, nng cao nhn thc v

    thay i hnh vi ca cng ng.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    10/102

    * Qu trnh xy dng ch th mi trng v cc tiu ch

    la chn ch th mi trng:

    Qu trnh xy dng ch th mi trng:

    Theo GS.L Thc Cn: Trong qu trnh xc nh cc

    ch th ph hp v kh thi, ly nhu cu ca ngi sdng vi cng v l nh qun l mi trng lmxut pht im, c th cch tip cn di y s gipch:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    11/102

    Trong lnh vc mi trng ang cp ti, xc nh ccvn v/hoc cc c tnh quan trng nht.

    Xc nh mc ch thng tin u tin cn c t ch th.

    Xc nh nhng ch th mang tnh chin lc nht (vimt s lng t nht cc ch th c th phc v nhiu nhtcc mc ch thng tin) t c cc mc ch thng tintrn.

    Kim tra li tnh sn c ca cc d liu hin ti v xemxt cc kha cnh lin quan n cht lng ch th.

    Nu cn, kim tra cc kh nng ci thin tnh sn c ca

    d liu: cc kh nng trc mt cng nh trong thi gianngn hn.

    La chn cc ch th.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    12/102

    + M hnh ng lc - p lc - Hin trng - Tc ng - png (Dynamic - Pressures - State - Impacts Response: m hnhDPSIR) trong xy dng ch th mi trng.

    M hnh DPSIR m t mi quan h tng h gia:

    - ng lc trc tip hoc gin tip (D - Driving forces ): V d: sgia tng dn s, s pht trin nng nghip, cng nghip, giao thng vnti...

    - p lc do con ngi gy ra (P- Pressures): V d: S x thi cc

    cht thi gy nhim. Cc ngnh/ tc nhn/ quy trnh ang ngvai tr nh th no?

    -Hin trng mi trng (S -State of the Environment ): tnhtrng l, ha, sinh ca mi trng.. Vn ang din bin nh th

    no?-Tc ng (I- Impacts) ca s thay i hin trng mi trng: V d:tc ng ln h sinh thi, sc khe con ngi, kinh t, s pht trin...Cc tc ng ang din bin nh th no?

    - Phn hi (R- Response) t x hi vi nhng tc ng khng mongmun: V d : Cc ho t n ca x h i nhm bo v mi trn ... tnh

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    13/102

    S m hnh DPSIR:

    - Nngnghip

    - Cngnghip

    - Nng

    lng

    - H gianh

    .

    Sn xutv c cusn xut

    S dngcng ngh

    Tiu dng

    Cht thi

    S dngti nguynthin nhin

    Hin trngsinh hc

    - a dngsinh hc

    Trng thi tnhin- Thy vn- a hnh- Ti nguyn

    Trng thiha hc- Cht lngkhng kh- Cht lngnc- Cht lngt

    Chc nngca h sinhthi- Nc bin- Nc tronglc a- Rng

    D

    Kinh t

    Tc ng nmi trng- Cc ch thp ng- Tc ngn cc vn khc

    Tc ng nnn kinh t- Chi ph chonhng binphp khcphc- Hu qu vkinh t

    Cc cngc kinh t

    v m

    Chnh schcho tnglnh vc cth

    Chnh schv mitrng

    Xc nhmc tiu

    u tin

    chnh sch v k hoch hnh ng

    P

    Thin nhin v mi trng

    S I

    R

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    14/102

    Cc tiu ch la chn ch th mi trng: (lin quann vic xem xt mc ch v cht lng ca ch th)

    Ph hp v chnh sch: c kim nghim thng qua vic xem xttham kho cc vn bn chnh sch, cc k hoch, lut nh

    Tnh sn c ca d liu: vic thu thp cc d liu phc v cho chth cn mang tnh kh thi c v mt chuyn mn cng nh ti chnh.

    C th so snh: v d nh so snh gia cc tnh (nh gi bngchm im).

    c ti liu ha y v qun l c cht lng: tiu ch nyc nh gi thng qua cng tc ti liu ha i vi ch th cng nhmc cp nht cc ti liu ny.

    C c s v mt khi nim cng nh phng php lun. iu nyphi c th hin trong cc m t v phng php lun v cngthc s dng, cc tham kho khoa hc cho phng php lun vcng thc , cc m t ny cn phi a vo phn ti liu ha ca

    ch th.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    15/102

    n gin v d hiu nh c mt nh ngha r rng vthng nht v ch th, trnh by ch th mt cch hp l,

    lun lun c s i chiu gia cc ch th vi nhau.

    Cho thy tin t c so vi mc tiu ra: ckim nghim thng qua cc thng tin trong cc vn bnchnh sch. Trong trng hp thiu cc mc tiu, c th

    s dng mc ngng.

    Mc bao ph v khng gian v thi gian: nht qunv khng gian v c tnh n cc tnh ph hp i vi

    mt vn mi trng nht nh. Ch th bao ph mtkhong thi gian c th cho thy xu hng theothi gian.

    Ph hp vi cp tnh v mang tnh i din cho cc

    tnh nhm h tr vic so snh.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    16/102

    Ch th mi trng khng kh:

    Tc ngNng nghip lin kvng nhim

    Din bin cc h sinhthi trong th

    Ri ro v phi nhim nhim khng kh i visc kho cng ng

    ng lcPht trin dn sDin bin GDP hng

    nmCc lnh vc c linquan

    - Giao thng- Cng nghip- Xy dng- Sinh hot th- Nng lng

    p lcNgun thi cc cht nhim: NO2, SO2, bi

    (TSP, PM10), CO,VOC

    Hin trng mi trngNng cc cht nhim

    (NO2, SO2, bi (TSP,PM10), CO, O3,nmVOC) trong mitrng khng kh thS ngy c nng vtqu tr s cho php th i vi NO2, SO2, bi(TSP, PM

    10

    ), CO

    p ng:- Hiu sut nng lng: nng lng tiu th so vi pht trin kinh t- Cc chnh sch mi trng t c mc tiu ca quc gia v mi trng (VD: tiu chun, tiu ch nhmiu tit p lc)- Cc chnh sch i vi ngnh (cc gii hn v kim sot s tng trng ca ngnh nhm lm gim hocthay i cc hot ng hay cc p lc m cc hot ng ny gy ra)- S dng nhin liu sch hn- Ngun nng lng sch hn- u t cho BVMT- Din tch cy xanh th- Nhn thc mi trng- Chnh sch xa i, gim ngho c th

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    17/102

    Ch th mi trng nc:

    ng lcS gia tng dn s nichung.

    Cc lnh vc c lin quan- Nng nghip-Ng nghip-Thy in-Nc sinh hot-Cng nghip-Dch v-Xy dng-H gia nh-Khai thc m-Lm nghip-Giao thng ng thy-nh bt thy sn ncngt

    p lcS dng nc cho nngnghip, tiu dng v

    cng nghip-Thi cc cht nhimvo sng h-Xy dng p, cng...-Xi mn-Khai thc cc ngunthy sn

    Tc ng:Tnh a dng sinh hcH sinh thi: t ngp

    nc, rng ngp mn

    Ti nguyn thin nhin:thy sn nc ngt, tnng nghip b nhimv mn ha

    Con ngi: nhimnc ung, bnh tt do nhim nc, gim thunhp/dinh dng tnh bt thy sn ncngt v hot ng nngnghip, ti nh c, l lt,kh hn.

    Hin trng mi trng- Tr lng nc v dngchy-Ngp ng, l lt-Lu chuyn trm tch, lngng bn-Hnh thi sng ngi-Cht lng nc-Cc cht gy bnh-Ph dng, bng pht to-Tnh a dng v hin trng

    thm thc vt, ng vt v sinhvt ph du, c.-Xm thc mn nc sng vnc ngm

    p ng- Hnh ng gim thiu- Cc chnh sch mi trng t c mc tiu ca quc gia v mi trng (VD: cc tiu chun, cc tiu ch nhmiu tit p lc)-Cc chnh sch i vi ngnh (cc gii hn v kim sot s tng trng ca ngnh nhm lm gim hoc thay i cchot ng hay cc p lc m cc hot ng ny gy ra)- Nhn thc mi trng- Chnh sch xa i, gim ngho c th

    - Qun l tng hp cc thy vc

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    18/102

    Ch th mi trng t:

    nhim mi trng t c xem l tt c cc hintng lm nhim bn mi trng t bi cc cht nhim: do cc cht thi sinh hot, do cht thi cngnghip, hot ng nng nghip.

    Phn loi nhim t theo cc tc nhn gy nhim:

    nhim t do tc nhn ha hc: Bao gm phn bnN, P (d lng phn bn trong t), thuc tr su (clohu c, DDT, linan, P hu c), cht thi cng nghipv sinh hot (kim loi nng, kim, axit)

    nhim t do tc nhn sinh hc: Trc khun l,thng hn, cc loi k sinh trng (giun, sn,)

    nhim t do tc nhn vt l: Nhit (nh hngn tc phn hy cht thi ca sinh vt), cht

    phng x (Uran, Thori)

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    19/102

    Tiu chun cht lng mi trng: l gii hn cho php ti a

    v liu lng hoc nng ca cc tc nhn gy nhim cho

    tng khu vc c th hoc cho tng thnh phn mi trng.

    Tiu chun mi trng xung quanhTiu chun thi

    Thng s cht lng mi trng: l nhng thng s th

    hin nhng c tnh c bn ca mi trng.

    Thng qua vic xc nh gi tr ca cc thng s mi trng v

    cn c vo tiu chun cht lng mi trng c th nh gi

    cht lng mi trng v gim st tnh trng nhim mi

    trng.

    Mi mi trng c cc thng s cht lng mi trng c

    trng ring.

    I.2. Tiu chun cht lng mi trng

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    20/102

    V d: Tiu chun cht lng nc:

    1. TCVN 5942:1995 - Tiu chun cht lng nc mt

    2. TCVN 5944:1995 - Tiu chun cht lng nc ngm

    3. TCVN 5945:2005 - Tiu chun nc thi cng

    nghip

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    21/102

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    22/102

    - Nguyn tc: Xc nh cc thng s cht lngmi trng (kh, nc, t) m khng lm thayi thnh phn (bn cht) ca mu mi trng

    tng ng.V d: - Xc nh SS, TSS: lc mu, sy mu- Xc nh ting n...

    - Xc nh dn in ca nc

    - Xc nh nhit ca nc, khng kh

    II.1. Phng php vt l

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    23/102

    II.2.1. Phng php khi lng

    Nguyn tc:

    - Kt ta thnh phn cn xc nh di dng hp

    cht t tan, khng tan.- Lm sch kt ta: lc, ra,

    - Sy, nung kt ta nhit cao n khi lng

    khng i.

    - Cn sn phm thu c v tnh hm lng

    thnh phn cn xc nh.

    II.2. Phng php ha hc

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    24/102

    Mt s iu kin quan trng trong qu trnh phntch bng khi lng:

    - S kt ta hon ton:

    Chn iu kin thch hp kt ta hon toncht cn xc nh (kt ta trong iu kin ti u)

    nh nhit , dung mi, kch thc ht kt ta tothnh, lng thuc kt ta, pH ca dung dch, stn ti cht in li l.

    - sch ca kt ta:

    Kt ta to thnh phi c tinh khit cao, do cn ch n s hp ph v cng kt ca kt ta.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    25/102

    ng dng trong phn tch mi trng

    - V d: phn tch SO42- trong nc

    B sung dung dch BaCl2 long t t vo nc cnxc nh SO42- cho thm HCl

    un n gn si

    ngui khong 12h (hoc em un cch thy 2-3h)

    Lc kt ta

    Ra sch ion Cl-

    Nung kt ta 800 - 9000C n khi lng khng i Cn kt ta

    Tnh SO42- theo cng thc ha hc

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    26/102

    Nguyn tc:

    - xc nh nng cht A, s dng dung dchcha cht B bit trc nng (dung dchchun). Cho dung dch B tc dng vi dung dch A

    theo s phn ng: A + B = C + D. Khi B tcdng va ht vi A th ngng li, khng thm tipdung dch B vo dung dch A na. Da vo

    V(ddA), V(ddB) v C(ddB), tnh c C(ddA).- Qu trnh ny gi l qu trnh chun .- Thi im hai cht A v B tc dng ht vi nhau gi l

    im tng ng.

    II.2.2. Phng php phn tch th tch

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    27/102

    im tng ng xc nh nh nhng tn

    hiu c bit c th nhn thy c, v d sthay i mu ca loi cht c thm vo vi

    mt lng rt nh gi l cht ch th, hoc s

    thay i t ngt ch s my o (in th, dn,).

    Cc phng php phn tch th tch: trung

    ha, oxi ha - kh, kt ta, to phc.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    28/102

    Nguyn tc:

    - Trong qu trnh chun , [H+] (pH) ca dung dch thayi. im tng ng dung dch c pH xc nh.

    Bng cch no xc nh c thi im no trongqu trnh chun pH t n gi tr ny v lc ta

    kt thc chun . Mun th c th dng my o pH,

    my o in th hoc dng cht ch th axit-baz (muchuyn i theo pH).

    (1). Chun theo phng php trung ha (chun axit-baz):

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    29/102

    - Chn cht ch th axit-baz:+ Chun axit mnh bng baz mnh hoc ngc li,

    pH im tng ng bng 7, bc nhy pH trongkhong 4 10; do c th dng cht ch th thngdng l Metyl da cam hoc Phenolphtalein xc nhim tng ng.

    + Chun baz yu bng axit mnh, im tngng pH nm trong min axit, bc nhy pH ngnnn cht ch th thng dng l Metyl da cam (v dchun dung dch NH

    3

    bng HCl).

    + Chun axit yu bng baz mnh, im tngng pH nm trong min baz, bc nhy ngn nncht ch th thng dng l Phenoltalein.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    30/102

    + Phng php ny da vo phn ng gia 2 cp oxiha kh: OX1/Kh1 v OX2/Kh2:

    n2

    OX1

    + n1

    Kh2

    n2

    Kh1

    + n1

    OX2

    + Trong qu trnh chun in th oxi ha kh cadung dch thay i v im tng ng in th c mt gi tr xc nh (Et).

    gn im tng ng c bc nhy in th.Nu chn c cht ch th m s thay i mu can xy ra ng lc qu trnh chun to ra bcnhy in th th c th xc nh im tng

    ng.

    (2).Chun theo phng php oxy ha kh:

    Nguyn tc:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    31/102

    + Cc phn ng oxi ha kh c dng trong

    chun phi tha mn cc iu kin sau:

    Phn ng xy ra nhanh

    Phn ng hon ton v theo mt t lng nht nh, theo

    chiu hng xc nh

    Khng xy ra phn ng ph

    Phi c cch hoc cht ch th thch hp xc nh c

    im tng ng.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    32/102

    - Nhng cht ny ni chung cng l nhng cht oxi ha kh v

    ngi ta thng chn nhng cht c E0 (in th oxi ha kh tiu

    chun ca cht ch th) nm trong bc nhy in th ca qu trnh

    chun .

    Cht ch th l cc cht hu c c tnh cht oxi ha kh, c

    mu dng oxi ha v dng kh khc nhau, v thay i ph thucvo th oxi ha ca dung dch.

    - Cc cht ch th c kh nng cho php nhn ra im cui ca s

    chun , nhng s thay i mu khng ph thuc vo th ca

    dung dch.V d: Dng dd KMnO4 chun cc cht kh nh Fe2+, H2O2..., sau

    im tng ng d mt git dung dch KMnO4 th dd s nhum

    mu hng.

    Dung dch h tinh bt to vi I2 t do mt hp cht mu xanh...

    * Cc cht ch th:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    33/102

    Phn tch COD:

    + Phng php ny da vo phn ng oxi ha cht hu c bngCr2O72- trong H2SO4 m c, c mt cht xc tc Ag2SO4 (v

    HgSO4 to phc vi Cl- ngn nga nh hng ca n).

    Cht hu c + H+ + Cr2O72- 2Cr3+ + CO2 + H2O+ Sau chun lng Cr2O72- d bng dung dch mui Mo

    (amoni sunfat: (NH4)2Fe(SO4)2.6H2O - FAS), vi cht ch th

    Feroin dd chuyn t mu xanh lam sang mu nu nht.

    Cr2O72- + 14H+ + 6Fe2+ 2Cr3+ + 7H2O + 6Fe3+

    * ng dng trong phn tch mi trng:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    34/102

    Cc phn ng kt ta phi p ng nhiu yu cu rt

    cht ch nh:+ Kt ta khng tan

    + Phn ng to xy ra nhanh, khng c hin tng qubo ha

    + Xc nh c chnh xc im tng ng (khng bnh hng ca hin tng cng kt)

    V nguyn tc, xc nh im tng ng ngi tacng tin hnh tng t nh hai phng php trn.

    (3). Chun theo phng php kt ta:

    M+ + A- MA Nguyn tc: da vo phn ng to kt ta

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    35/102

    + V d: Phn tch hm lng Cl- trong nc:

    Chun Cl- bng dung dch AgNO3 c th dng

    K2CrO4 lm cht ch th v sau im tng ng,

    Ag+ d s to kt ta gch Ag2CrO4.

    Ag+ + Cl- AgCl trng2Ag+ + CrO42- Ag2CrO4 gch

    C th Chun Ag+ bng dung dch CNS-, dng chtch th l Fe3+ to phc Fe(CNS)

    3mu sau im

    tng ng.

    Ag+ + CNS- AgCNS trngFe3+ + 3CNS Fe(CNS)3

    - ng dng:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    36/102

    II.2.2. Phng php phn tch bng cng c

    Cc cng c phn tch, gii thiu y l nhng thit b

    dng tin hnh vic phn tch bng cc phng phpvt l v ha l.

    B pht

    tn hiu

    B cm

    bin tnhiu vo

    B cm

    bin tnhiu

    B chuyn

    i tn hiu

    Thng thng mi b thit b nh th gm 4 phn chnh

    nh s sau:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    37/102

    B cm bin tn hiu vo: chuyn i cc tham s ha hc hocvt l thnh 1 dng tn hiu khc, thng l tn hiu in.

    B pht tn hiu:

    - Tn hiu pht sinh t chnh i tng cn phn tch

    V d s pht bc x mu vng ca Na khi t nng cc mu

    c cha nguyn t ny trong quang k ngn la.

    - Tn hiu khng pht sinh t mu phn tch nhng khi i qua muphn tch tn hiu b bin i m s bin i c lin quan ncu to cng nh nng cc thnh phn trong mu.

    B chuyn i tn hiu: chuyn cc tn hiu in c cibin thnh thng tin c th c c, ghi c t ngiphn tch c th din gii c nhng vn cn tm hiu i vi

    mu phn tch.

    B cm bin tn hiu: l khi thit b in t thc hin cc thao

    tc nh khuych i, lc tn hiu.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    38/102

    Cc phng php phn tch bng cng c:

    - Phng php quang ph pht x nguyn t

    - Phng php quang ph hp th nguyn t

    - Phng php quang ph hp th in t

    - Phng php phn tch theo ph dao ng

    - Phng php in th/Phng php in cc ionchn lc

    - Phng php phn tch Von Ampe

    -Phng php sc k

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    39/102

    II.2.2.1. Phng php quang ph pht x nguyn t

    Nguyn tc:

    S to thnh ph pht x:

    + trng thi bnh thng, cc electron trong nguyn t chuyn ngxung quanh ht nhn trn nhng orbital vi nhng mc nng lngb nht. Trng thi ny gi l trng thi c bn.

    + Khi nguyn t c cp thm mt ngun nng lng t bn ngoi,cc e chuyn ln mc nng lng cao hn ty thuc vo nnglng hp th c. Nguyn t chuyn sang trng thi kch thch.Trng thi ny khng bn, sau mt thi gian rt ngn (10-7 10-9s)nu cc electron khng b mt nng lng do va chm hay phn ng

    ha hc n s tr v trng thi nng lng thp hn (trng thi cbn hay trng thi kch thch vi mc nng lng thp). Nng lngd c gii phng di dng bc x in t (quang ph pht x:E = Ee Ef = h. v = E/h (Ee v Ef: nng lng ca trng thikch thch v nng lng mc thp hn; h: hng s Planck; : tns ca bc x (cm-1), (tc l ca vch quang ph).

    T h d h ht t

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    40/102

    + Khi mt e thc hin mt chuyn dch t mc nng lng cao v

    mc nng lng thp hn, bc x pht ra c (hay ) xc nh.+ C rt nhiu kiu dch chuyn nh trn, do s pht x ca

    mt nguyn t khi b kch thch khng phi ch to ra mt vch

    (mt tia) m l mt s vch c tn s khc nhau ng vi cc E

    khc nhau.+ V mi nguyn t c h thng nng lng nguyn t ring nn

    ph pht x nguyn t cng c trng cho nguyn t ca

    nguyn t .

    + ng dng trong php phn tch nh lng ngi ta chn lymt vch ph c trng nht tc l vch ph xut hin cui cng

    khi gim dn nng cht. S thay i cng ca vch ny

    s xc nh lng nguyn t cn phn tch.

    Tnh a dng ca ph pht x nguyn t:

    Cng ca vch quang ph:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    41/102

    I: cng ca vch ph

    A: hng sN0: s nguyn t ca nguyn t trng thi hi c trong 1 cm3

    hi nguyn t .K: hng s Bolzman (1,38.10-23J)Ek: th kch thch

    T: nhit

    /KT.eA.NI kE0=

    Cng ca vch quang ph:

    + I ph thuc N0 (tc cng l ph thuc nng C), th kch thch,nhit . S ph thuc I vo C c biu din bi h thcLomakin:

    I = a.C.ba, b: l h s ch s ph thuc iu kin kch thch v vch

    quang ph cng nh trng thi vt l ca mu nghin cu.

    C : l nng ca nguyn t cn xc nh trong mu.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    42/102

    lgI = lga + blgC, l biu thc c s cho php phn tch quangph nh lng.

    lgI

    lgC

    th mi quan h gia I v Cc dng ng thng

    Ngi ta thy rng: Khi tng nng

    nguyn t c th xy ra hin tng thp th pht x, tc l nhng nguyn tkhng b kch thch s hp th mt phnnng lng bc x. V vy bt u tmt giai hn nng no (xc nh

    i vi mi nguyn t) th quan h gia Iv C s khng l tuyn tnh. Do ,phng php ny ch gn trong mtphm vi nht inh v nng vi tngnguyn t. Nn th s c dng:

    lgI

    lgC

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    43/102

    l nng ca nguyn t phn tch m khi thu

    c vch ph c trng cho nguyn t . S thay i cng vch ph ny s xc nhlng nguyn t cn phn tch.

    Xc nh C0: Pha long dn dung dch n nng Cmin = C0 nhiu vch ph mt i do cng b, chcn 1 vch ph gi l vch cng hng.

    Nu pha long tip n nng C

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    44/102

    Ngun kch thch: Lm cho mu chuyn thnh hi, nguyn tha mu, kch thch nguyn t chuyn ln trng thi nng lngcao hn.

    Ngun kch

    thch

    Mu H tn

    sc

    B thu v x l

    tn hiu

    Thit b quang ph pht x nguyn t:

    Detector: ghi quang ph. Trong cc my quang ph ngi tathng dng Detector l t bo quang in v tt nht l dng cc

    ng nhn quang (PMT: PhotoMultiplier Tube). Cc ng nhn

    quang va c chc nng chuyn i t nh sng thnh dng

    in, va c chc nng khuch i tn hiu (c th khuch i 1

    triu ln).

    H tn sc (b phn tch tia n sc): Thng dng lng knh

    hoc cch t nhiu x. B phn ny c chc nng phn ly cc

    chm bc x a sc thnh tia n sc.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    45/102

    Phn tch nh tnh: so snh ph ca mu vicc ph chun, tm cc vch ph cui cng.

    Phn tch bng phng php quang ph phtx nguyn t:

    Phn tch nh lng: xy dng ng chungia nng v cng vch ph, t xc nhnng ca cht cn phn tch c trong mu. C th

    xc nh c hu ht cc nguyn t tr C, O, H, N.

    II 2 2 2 Ph h h h th t

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    46/102

    II.2.2.2. Phng php quang ph hp th nguyn t

    Nguyn tc:

    Di tc dng ca ngun nhit khng cao lm, cc cht ha hi,cc phn t b phn ly thnh nguyn t v a s cc nguyn t

    trng thi khng b kch thch (trng thi c bn), ch mt phn

    nh nguyn t b kch thch v chng chim khong 10-5- 10-7

    phn.

    Cc nguyn t ca mt nguyn t trng thi c bn c c tnh

    l c kh nng hp th mt cch chn lc cc bc x do chnh

    n pht ra, c bit l bc x cng hng. Bi vy nu lm cho

    mt cht ha hi v chuyn thnh cc nguyn t trng thi c

    bn ri cho tia cng hng ca chnh nguyn t pht ra iqua, th cc nguyn t trng thi c bn s hp th mt phn

    nng lng ca bc x cng hng. Kt qu l cng ca

    bc x gim i.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    47/102

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    48/102

    Phn tch nh tnh: Da trn c s l cc nguynt to ra trong b nguyn t ha mu hp th haykhng hp th tia cng hng pht ra t n cattrng lm bng mt nguyn t no nhn bit

    trong mu phn tch c hay khng c nguyn t .Phn tch nh lng:

    + Da vo h thc: lg(I/Io) = A = k.b.C

    hay A = lg(I/Io) = K.C+ o hp th A c th xc nh C (nng ), c th

    tin hnh tnh C theo hai cch: Xy dng ngchun v phng php thm chun

    Phn tch bng phng php quan ph hp thnguyn t

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    49/102

    o Ngn la hay l graphit hay ha hi lnh.o di sng cn chn.

    o Thnh phn ca mu, c khi s c mt ca mt ion cth gy kh khn cho s nguyn t ha v do nh

    hng n s hp th bc x ca mt nguyn tkhc, v d ion PO4

    3- nh hng n s nguyn t ha

    ca Mg, Ca

    o S ion ha: mt s nguyn t d b kch thch, d bion ha nh Na, K lm gim nhy. khc phc,ngi ta thng thm vo nhng cht d ion ha hnnh Li (gi l cht kh ion ha hay cht m bc x).

    Ch c nhiu nh hng khc nhau nn phi tmcc iu kin ti u v:

    II 2 2 3 Ph h h h th i t

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    50/102

    II.2.2.3. Phng php quang ph hp th in t

    Bc x t ngoi UV bao gm: cc tia c nm

    trong vng t 100 nm n 400 nm:

    100 200 nm: Vng t ngoi xa: t 100 200 nm, c

    nng lng rt ln nhng t dng trong cc phngphp phn tch.

    200 400 nm: Vng t ngoi gn, c nng lng thp

    c s dng nhiu trong php phn tch.

    Vis (Visiable - Vng nhn thy): 400 800 nm c nng

    lng thp c s dng nhiu trong php phn tch.

    - Gii thiu:

    - Nguyn tc:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    51/102

    S hp th bc x t ngoi v trng thy:

    + Phn t ca cc cht c kh nng hp th mt cch chn

    lc cc bc x chiu qua n. Khi hp th nng lng bc

    x, trong phn t xy ra cc bc chuyn nng lng ca

    in t, bc chuyn nng lng dao ng, bc chuyn

    nng lng quay ca ton phn t

    ph hp th rt phctp, khng c dng vch sc nhn m l nhng bng ph

    tri rng.

    + s hp th in t: s hp th bc x lm bin i nng

    lng ca in t.+ Trong phn t, cc e (lp ngoi) c vai tr khc nhau: tham

    gia lin kt gi l in t ha tr, khng tham gia lin kt gil cc in t khng chia hay in t c thn.

    - Nguyn tc:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    52/102

    + Cc e ha tr c th to lin kt hoc ; cc e khng

    tham gia lin kt lp v e ngoi k hiu l n. Khi e ha

    tr tham gia lin kt s to thnh cc obital phn t: obitallin kt v obital phn lin kt ( v *, v *). Cc e

    ny c th cc mc nng lng khc nhau ty thuc

    cc obital to thnh; trong obital c nng lng

    thp nht cn obital * c mc nng lng cao nht.

    + Trong iu kin thng cc phn t tn ti mc nng

    lng thp (trng thi c bn), cc e mc nng lng

    thp nht. Khi phn t hp th nng lng s chuyn ttrng thi c bn sang trng thi kch thch, cc e t mc

    nng lng thp chuyn ln mc nng lng cao:

    **

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    53/102

    + iu kin xy ra bc chuyn nng lng e lE = h., E l bin thin nng lng ng vi bc

    chuyn, l tn s bc x in t. C th xy ra cc

    bc chuyn *, - *, n - *, n - *.

    + Khi phn t hp th bc x in t gy ra cc bcchuyn nng lng in t to nn hiu ng ph hp

    th.

    n

    h l t b h th h ( h l t

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    54/102

    nh lut c bn ca s hp th nh sng (nh lut

    Lambe Bia):

    + H thc c bn:

    Io I

    b

    C

    lg(Io/I) = A = a.b.C = K.C

    C t h h i l h i i h th

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    55/102

    + Cc yu t nh hng n s sai lch i vi h thc

    c bn: gia A v C khng cn quan h tuyn tnh.

    Cc nguyn nhn chnh l:o nh sng khng n sc: nu dng nh sng c khong rng

    th kt qu o s c lch m. Bi vy c kt qu o chnh

    xc ngi ta phi tin hnh o vi nh sng c khong cng

    hp cng tt, tt nht l n sc, v chn bc sng c hp

    th ln nht (max).o nh hng ca nng cht cn xc nh: i vi mi cht gia

    A v C ch c quan h tuyn tnh trong mt khong nng xc

    nh.

    o pH ca dung dch: pH thay i c th lm cn bng to phc thayi, do nng cc phn t hp th nh sng thay i theo.

    o S c mt cc cht l: c th nh hng n s hp th nh

    sng ca cc cht cn xc nh theo nhiu c ch khc nhau.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    56/102

    1 23 4

    5

    a

    b

    c

    1. Ngun chiu sng

    2. H tn sc3. Cuvt ng dung dch (mu)

    4. Detect (t bo quan in, nhn quang)

    5. B ghi o (a. in k, b. my t ghi hay hin s, c. my tnh)

    - My trc quang UV-Vis:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    57/102

    Ngun chiu sng: to ph lin tc, nu o trong vng kh kin th

    dng n si t W. Nu cn o trong vng t ngoi th dng n

    hiro, teri hay n thy ngn. Ngun chiu sng phi c cng

    n nh.

    H tn sc: Dng tch tia n sc, b hp th mnh khi qua dung

    dch o. Thng dng lng knh hoc tt hn l dng cch t nhiu

    x.

    Cuvt ng dung dch: Trong cc my hin nay thng dng cuvt

    c khong gia 2 thnh trong 1cm ( di b). Nu cn o trong vng

    nh sng t ngoi th phi c cuvt l bng thch anh. Detector: chuyn nh sng thnh dng in, thng dng t bo

    quang in, tt nht l nhn quang in t. Cc my trc quang hin

    i thng c km my tnh iu khin cc qu trnh chn iu

    kin o v x l kt qu.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    58/102

    Xc nh nng theo phng php trc quang:

    C s l h thc A = KC Phng php ng chun.

    Phng php vi sai: xc nh mt cht c nng l Cx,

    th ngi ta ly mt dung dch bit nng C1 m C1 C1). o A2 ca dung dch ny, ly dung dch c nng

    C1 so snh. o Ax ca dung dch nng Cx vi dung

    dch so snh, nng C1

    A2 = abC2 abC1

    Ax = abCx abC1

    Cx

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    59/102

    II 2 2 4 Phng php phn tch theo ph dao ng

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    60/102

    II.2.2.4. Phng php phn tch theo ph dao ng

    Gii thiu:

    Bc x hng ngoi c s sng t 13000 n 10 cm-1hoc c trong khong 0,8 n 1000 m.

    thun tin ngi ta chia vng ph rng ny thnh:

    Vng hng ngoi gn (13000 4000 cm

    -1

    ) Vng hng ngoi gia (4000 400 cm-1)

    Vng hng ngoi xa (400 10 cm-1)

    N t

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    61/102

    + Gi s c phn t AB do 2 nguyn t A v B lin kt vi nhau

    to thnh. Xem 2 nguyn t A, B l 2 khi cu ni vi nhau bng

    mt l xo, A c khi lng m1, B - m2. Khong cch gia 2 nhn

    nguyn t A, B l r. khong cch r khng phi khng i m khi A,

    B dao ng theo trc AB, khong cch ny s dao ng t gi tr

    nh nht rmin n gi tr ln nht rmax quanh gi tr cn bng r0 (l

    gi tr c xc sut ln nht ca r); dao ng ny gi l dao ng

    lin kt hay dao ng co gin tun hon.

    Dao ng ca phn t 2 nguyn t:

    Nguyn tc:

    A, m1 B, m2

    rA Br0 r

    A

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    62/102

    + T d l khi M h K

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    63/102

    + Tn s dao ng cng ln khi M cng nh v K cng

    ln.

    + i vi cc lin kt bi =, hng s lc gp 2, 3 ln linkt n, do tn s dao ng gp 2, 3 ln.

    v: l s lng t dao ng, v = 0, 1, 2, 3, mcnng lng dao ng thp nht: v = 0, phn t vn c

    nng lng dao ng.

    +i vi dao ng iu ha, nng lng dao ng ch c

    th nhn mt dy gi tr gin on, theo h thc:

    +=

    +=

    2

    1vh

    2

    1v

    M

    K

    2

    hE s

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    64/102

    iu kin hp th bc x hng ngoi:

    c bc chuyn nng lng dao ng ch cn nng

    lng tng i b, tng ng vi bc x hngngoi, do thng gi ph dao ng l ph hngngoi. Tuy nhin khng phi bt k phn t no cngc kh nng hp th tia hng ngoi cho hiu ng

    ph dao ng, m cn c mt s iu kin:o Cc phn t ch hp th bc x hng ngoi chuyn sang trng thi kch thch khi s dao ng lmthay i momen lng cc. Bi vy cc phn t nhN2 (NN), O2 (O=O) khng hp th bc x hng ngoi

    v chng c mmen lng cc bng 0, n khng bmmen lng cc lm thay i.

    o Cc phn t hp th tia hng ngoi c tn s ng bng

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    65/102

    Cc phn t hp th tia hng ngoi c tn s ng bngtn s dao ng ring ca n. a s cc trng hp phnt nhit thng ng vi mc v = 0. Khi hp th bc

    x hng ngoi c tn s chuyn ln mc v = 1 tc lchuyn ln mc c nng lng Ev=1, hiu nng lng (hay

    bin thin nng lng): Ev=1 Ev=0=hs(1+1/2)-hs/2 = hs=h. Tn s ny l tn s c bn.iu ni trn cng c ngha l cc phn t hp th tia hngngoi chuyn ln mc nng lng dao ng ng viquy tc ny ng dng cho cc dao ng iu ha. Trongthc t, dao ng ca cc phn t khng phi l dao ng

    iu ha cho nn khng tun theo qui tc trn, m michuyn dch gia cc mc nng lng u c th xy ra,tc l c th v = +2, +3, ... v tn s tng ng vi ccbc chuyn xp x 2s, 3s gi l cc m biovertone .

    Dao ng ca phn t nhiu nguyn t:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    66/102

    Dao ng ca phn t nhiu nguyn t:

    Trong phn t 2 nguyn t, chuyn ng dao ng cbn duy nht l dao ng co dn mt cch tun hon

    (gi l dao ng lin kt hay dao ng ha tr) lm thay

    i di lin kt. i vi phn t c nhiu nguyn t,

    chuyn ng dao ng rt phc tp. Trong cc phn t

    ny ngoi dao ng ha tr cn c cc dao ng bin

    dng lm thay i gc lin kt theo cc kiu khc nhau.

    minh ha ta xt dao ng ca mt phn t ba nguyn

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    67/102

    +

    X X

    A

    X X

    A

    X X

    A

    X X

    A

    X X

    A

    X X

    A

    Dao ng lin ktkhng i xng Dao ng bin dngkiu li ko (trongmt phng)

    Dao ng bin ikiu con lc (trongmt phng)

    Dao ng bin dng vung gc v hai phamt phng kiu ci qut (ngoi mt phng)

    Dao ng bin dng kiu xon (ngoimt phng)

    Dao ng lin kti xng

    +- +

    minh ha ta xt dao ng ca mt phn t ba nguynt: AX2

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    68/102

    + Tuy nhin c th phn mt chuyn ng dao ng

    phc tp thnh mt s hu hn nhng dao ng n

    gin hn gi l dao ng c bn hay dao ngchun. Gi s phn t c N nguyn t, mi nguyn t

    c xc nh bi 3 phng chuyn ng trong ta

    cc (Descartes) tc l c 3N bc t do, trong

    3 bc t do m t chuyn ng tnh tin v 3 bc t

    do m t chuyn ng quay ca phn t xung quanh

    trc. Nh vy ni chung phn t c N nguyn t s

    c 3N-6 dao ng c bn (trong c N 1 dao ngha tr, hay dao ng co dn lin kt).

    + Trng hp N nguyn t nm trn mt ng thng

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    69/102

    Trng hp N nguyn t nm trn mt ng thng

    th ch c 2 bc t do xc nh trng thi quay ca

    phn t, nn s dao ng c bn s l 3N 5. V d

    phn t nc (H2O) c 3 nguyn t khng thng hngs c 3x3-6 = 3 dao ng c bn.

    + Tuy nhin trong cc phn t nhiu nguyn t skiu dao ng thc t c th tng hoc gim nhiu so

    vi s dao ng c bn do nhiu l do khc nhau, v

    d s xut hin cc bi m, t hp m (do cc

    dao ng tng tc vi nhau) hoc khng xut hintrn ph do dao ng khng lm thay i momen

    lng cc, hoc nhng dao ng c bn c cng tn

    s (dao ng suy bin) ...

    Ph dao ng v cu to phn t:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    70/102

    Ph dao ng v cu to phn t:

    + Cc kiu dao ng v tn s dao ng lin quan n

    cu trc phn t.V d: T 4000 2500 cm-1: s hp th c trng cho dao

    ng co dn ca nguyn t H vi cc nguyn t c khi

    lng 19.

    V d lin kt C H trong C C H tn s dao ng co

    dn lin kt xut hin 3300 cm-1, trong hp cht vng

    thm v cha no khong 3000 3100 cm-1. Vng tn s

    trung gian 2500 1540 cm-1 thng l vng cha no.

    V d: Lin kt c m ph hp th 2500 2000 cm-1,

    Lin kt = c m ph hp th 2000 1540 cm-1.

    + T d h t t h t t h

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    71/102

    + Tn s dao ng ca nhm nguyn t no trong phn t t ph

    thuc vo phn cn li c gi l tn s c trng cho nhm v

    thng dng pht hin cc nhm chc trong phn t. Tn s c

    trng ca nhm t thay i th khng c ngha l max hp th khngi m l max dao ng trong mt vng ph kh hp, v thc ra tn

    s c trng cng chu nhiu nh hng khc nh thay i trng

    thi (kh, lng), nh hng ca dung mi, tng tc gia cc phn

    t

    1300-1000C-O-2550S-H

    1650C=C3300-2700C-H

    1850-1650C=O3500-2900N-H2200CC3650-3250O-H

    Tn s cm-1NhmTn s cm-1Nhm

    Bng tn s dao ng ha tr ca mt s nhm nguyn t:

    My quang ph hng ngoi :

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    72/102

    1

    2

    2 3

    4 5

    | | | |

    Truynquang

    (%)

    100

    4000 3000 2000 1000 cm-1

    0

    S sng

    Ch thch:

    1.Ngun bc x hngngoi

    2. Cuvet ng mu

    2. Cuvet ng dung dchso snh

    3. Quang k n sc

    4. Detector

    5. Cu trc ghi ph

    S ph quang k hng ngoi hai tia sng:

    ng dng ca phng php ph dao ng:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    73/102

    + Pic 3000 cm-1: Dao ng co dn lin kt C-H trong -CH3.

    + Pic 1430, 1370 cm-1: Dao ng i xng v bt i xng ca CH3.

    + Pic 1724 cm-1: Dao ng ca CO.

    + Pic 1218 cm-1: Dao ng ca t hp nhm C-(C=O)-C

    + =

    , cm-1| | | | |

    1724

    14301370

    1218

    5000 3000

    Ph hngngoi ca

    C3H6O

    Nhn bit cc cht:

    Xc nh tp cht :

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    74/102

    Xc nh tp cht :+ Khi mt cht c ln tp cht, s xut hin thm cc

    m ph s lm nhe ph. Khi tp cht hp th mnhmt bc x IR m thnh phn chnh khng hp th

    th vic xc nh rt thun li, v d trong mt

    hidrocacbon c ln mt lng nh xeton th tn s hp

    th 1720 cm-1 chng t iu v hidrocacbon thct khng hp th vng ph ny.

    Phn tch nh lng:Vic phn tch nh lng cng da vo h thc Lambert

    Beer: A = lg(Io/I) = abC

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    75/102

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    76/102

    II.2.2.5. Phng php in th

    Nguyn tc chung:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    77/102

    g y g Nguyn tc ca phng php l o in th cn bng ca cc ch th

    xc nh nng cn bng ca cht cn phn tch hoc theo dis bin thin nng ca n khi cht tham gia phn ng vi mt

    cht khc (phng php chun in th). T nm 1966, phng php phn tch o in th c mt bc tin

    ln nh s pht minh ra mt loi in cc mi gi l in cc chnlc ion (sau y s k hiu l CLI) tc l cc in cc phn hi mtcch chn lc i vi cc ion khc nhau.

    Khi o in th, ta khng xc nh th cn bng tuyt i ca mtcc ring bit m ch xc nh th ca n so vi th ca mt ccdng lm chun, c th khng thay i nh cc Ag/AgCl hayHg/HgCl2, gi l in cc so snh. Cc m th ca n bin thin theonng (chnh xc l hot ca cht cn o gi l cc ch th).

    Nh vy in th o c E = ct ss + jTrong :

    ct: th ca in cc ch th; ss: th ca in cc so snh;

    j: th khuch tn. ss v j khng i trong qu trnh o.

    II.2.2.5.1. Phng php in th/cc loi in cc chn lcion

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    78/102

    ion Gii thiu: in cc mng rn: c th l mng ng th hay d th. Cc mng rn

    ng th thng c ch to t cc loi n tinh th, v d n tinhth LaF3, t mui nng chy ng rn, t bt mui nn di p sutcao. in cc mng rn d th: tinh th cc cht c kh nng dn inbng ion c phn b u vo khung to mng thch hp nhpolietilen, PVC, ...

    in cc mng rn ng th tuy cho lp li v chnh xc caonhng kh ch to, in cc mng rn d th v mng mng ch tohn.

    Mng ch?n l?c Ion

    Dung d?ch

    trong

    C?c so snh trongAg/AgCl

    Mng polyme

    Ch?t l?ng h?u ctrao ?i ion

    C?c Ag/AgCl

    a b

    Dung dchtrong

    Cc so snh trong

    Mng chn lc ion

    Cht lng hu ctrao i ion

    Cc Ag/AgCl

    in cc chn lc mng

    rn

    in cc chn lc mng

    lng

    in cc mng lng c kh nng trao i ion: l mt mng polime

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    79/102

    mng cha cht trao i ion.

    in Cc chn lc mng lng xc nh Ca2+ dung dch trong lCaCl2 nng khng i, trong c in cc so snh trong

    Ag/AgCl. Mng xp polime k nc cha ionit lng hu c ca Ca2+,mt pha tip xc vi dung dch trong, pha kia tip xc vi dungdch phn tch.

    Nguyn l lm vic ca in cc mng rn: s b tr mch o

    C?c so

    snh trong

    2

    Dung d?ch

    trong (2)

    aj (2)

    Mng ClI

    M

    Dung d?ch

    phn tch (1)

    aj (1)

    C?c so

    snh ngoi

    1

    C?c ClICc CLI

    Cc so Dung dch Dung dch Cc so

    Khi ni cc CLI vi cc so snh ngoi, sc in ng ca pin:

    E = + ( : in th mng + = )

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    80/102

    E = 2 + M 1 (M: in th mng, 2 + M = CLI).

    Trong trng hp n gin nht, dung dch ch cha ion j v khngc ion cn tr th

    aj(1), aj(2) l hot ion j trong cc dung dch tng ng; aj(2) =

    constant v Z l in tch ion nn c th rt gn biu thc trn CLI = f(lnaj(1))

    Nu trong dung dch c cc ion cn tr l i, hot l ai, h s chn

    lc ca ion j i vi i l Kij th theo cng thc Niconsky, ta c:

    Nh vy trong trng hp n gin v php o thc hin 250C ththay tt c cc s hng l hng s vo cng thc trn ta s c:

    )2(j

    )1(j

    Ma

    a

    lnZF

    RT=

    ++=

    i

    j

    ijij

    j

    CLIZ

    ZaKaln

    FZ

    RTconst

    )1(ja algZ

    059,0EE +=

    Ea l hng s ca ring tng in cc CLI

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    81/102

    Phn tch nh lng:

    Phng php ng chun: T biu thc trn c th xc nh c a

    + Nhng gi tr cn tm l C, a= f.C. Khi xy dng ng chun ta pha ccdung dch c C bit trc nn t a suy ra C tng ng, phi gi hs f (h s hot ) khng i, m:

    Ci, Zi l nng v in tch ca cc ion trong dung dch. Do , mun

    gi f khng i ta phi gi khng i. Mun vy, ngi ta thm vodung dch in ly c nng tng i ln v khng i (ting Anh vit

    tt l TISAB: Total Ionic Strength Adjustment Buffer: dung dch mchnh lc ion). Khi chun b cc dung dch u phi thm dung dch mny nh nhau. T ng chun E C, vi dung dch c nng Cx sau

    khi o c Ex ta c th tm c Cx.

    1

    0,5Zlgf

    2

    +

    = 2

    iiZC2

    1=v

    Phng php thm chun: xc nh nng C ca

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    82/102

    Phng php thm chun: xc nh nng Cx ca

    mt ion (dung dch ta c chun b vi lc ion khngi), ly mt th tch Vo, o c E1. Sau thm mt

    th tch rt nh v nng Ca bit. o li in th,

    c E2. T biu thc quan h nng v in th d

    dng tm c Cx.

    ng dng:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    83/102

    Dung d?ch trong

    C?c so snh trongAg/AgCl

    Mng th?y tinh

    Dung dchtrong

    Cc so snhtrong (Ag/AgCl)

    Mng thy tinh

    Cu to in cc thytinh

    ng dng:

    o pH bng in cc thy tinh:

    + in cc thy tinh l loi in cc chn

    lc ion (ion H+) ra i sm nht. Mngchn lc ion H+ l mng thy tinh c cuto theo s hnh sau. S mch ocng tng t mch o in th in ccchon lc ion, ch khc l dung dch trong lmt dung dch m c xc nh. Cng lpcc php tnh nh i vi in cc chnlc ion, cui cng ta s c:

    E = const = 0,059 pH (vi pH = - lgaH+).

    + in cc thy tinh l in cc tt nht o pH trong khong pH = 2 10. T pH 11, php o khng chnh xc v nh hngca cc ion Na+, K+

    II 2 2 5 2 Phng php phn tch Von Ampe (pp

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    84/102

    II.2.2.5.2. Phng php phn tch Von Ampe (ppcc ph)

    Phng php Von Ampe l tn gi chung ca nhm cc

    phng php phn tch da vo vic nghin cu ng

    cong phn cc biu din quan h gia in th vcng dng khi in phn dung dch nghin cu vi

    cc in cc lm vic c bit: mt trong 2 in cc c dintch b mt rt nh v nh hn nhiu ln so vi din tch b mt ca

    cc kia. in cc b gi l vi in cc, c th l catt hay ant.Phng php Von Ampe da trn qu trnh in phn vi in

    cc git Hg thng c gi l phng php cc ph.

    * Nguyn tc chung:

    * S phn cc trn in cc git Hg

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    85/102

    + Xt trng hp ip phn vi vi

    in cc l git Hg, ng vai tr

    catt v ant l mt lp Hg y

    bnh in phn. Sau ny ngi ta

    hay dng ant l cc Calomen.

    + Gi E l in th gia 2 cc, A l

    th ant, K l th catt, R l in

    tr ton mch, I l cng dng,lc :E = A K + IR

    + I thng rt b (10-5 10-7A), R rt

    nh nn c th b qua s hng IR.

    V in cc ant c b mt rt ln,

    mt dng rt nh nn hu nhkhng c phn ng in cc xy ra

    ant v A c th coi nh khng

    i. Do c th coi nh E = - K =

    f(I).

    1. Ngun in 2. Bnh in phn

    3. Ant 4. Catt

    5. in k 6. Bin tr

    Git Hg chy ra t mao qun, ng knhtrong khong 0,03 mm, tc chy 3 4

    giy/git. in phn bng dng in 1 chiu,

    in th t vo 2 cc c th iu chnh nh

    bin tr 6.

    23

    16 -+

    * Sng cc ph. C DI

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    86/102

    Ta nghin cu mt trng hp c th, v d in phn dung

    dch ZnSO4 10-3M. Tng in th t t theo tc u, ghi

    dng tng ng.

    + Tip tc tng in th th xy ra phn ng: Zn2+ + 2e = Zn(Hg) (hn hng Zn).

    Nng ca ion kim loi lp st in cc gim, s chnh lch gia CO su trong

    dung dch v CM st in cc tng, dn n s khuch tn tng v cng dng

    cng tng (on BC). Nhng khi tng in th n mt gi tr no , vn tc khuch

    tn bng vn tc kh, lc C0 - CM = 0 v do dng rt nh (~10-5A) nn CO thc t

    khng i v th sau d tng in th th dng hu nh khng i Dng ny gi l

    dng gii hn v cng ph thuc CO (on CD). ng cong ABCD gi l sng

    cc ph.

    A B

    E1/2V

    Sng cc ph.

    + Khi in th cha t n gi tr xy ra phn ng kh ion

    H+, ta thy xut hin dng rt b gn nh nm ngang (on AB)

    gi l dng d Ir Dng d ny gm dng t Ic v dng

    Faraday If, cng khong 10-7A. Dng t sinh ra do b mt

    in cc xut hin lp in kp coi nh l mt t in Dng

    Faraday do s kh cc vt tp cht, oxy

    Vy, dng d Ir = Ic + If.

    + Tuy nhin, thc t dng gii hn gm 2 thnh phn:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    87/102

    o Dng khuch tn Ikt ph thuc vo vn tc khuch tn, (chnh

    lch nng ).

    o Dng vn chuyn Ivc do tc dng ca in trng (in tchm ca catt ht in tch dng l ion dng).

    + Cc phng trnh tnh ton sau ny ch p dng cho trng

    hp khi khng cn dng vn chuyn Ivc, tc l dng gii hn

    Id ch hon ton do hin tng khuch tn (Id = Ikt)

    + loi b dng vn chuyn ngi ta thm vo dung dch

    nhng cht in li tr (khng c phn ng in cc) nng

    tng i ln nh KCl, Na2SO4, NH4Cl (v cc cht tophc, dung dch m ...) gi l cht nn cc ph; cc ion

    K+, Na+ to thnh tng chn in trng tc dng ln

    cc ion dng (ion kim loi), nu in cc git lm catt.

    C

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    88/102

    + Nhiu khi sng cc ph b bin dng do xut hin s

    tng t ngt dng khuch tn, gi l cc cc i:

    cc i xut hin trong mt khong th hp (loi 1), cc

    i xut hin v ko di trong mt khong th kh rng(loi 2).

    Cc yu t nh hng n dng sng cc ph:

    I+ Cc i loi 1: S tng t ngt cad t t kh th t h D

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    89/102

    Ea

    b

    a: Cc i loi 1b: Cc i loi 2

    Cc cc i trn sng cc ph

    dng trong mt khong th rt hp. Do

    chuyn ng b mt ca git Hg lm

    tng cng dng khuch tn.

    loi b cc cc i, ngi ta thm 1lng rt nh cc cht hot ng b

    mt nh gelatin, aga

    + Cc i loi 2: S tng t ngt ca

    dng trong mt khong th rng. Dotrong dung dch nghin cu lun lun

    c oxi ho tan m O2 trong mi trng

    axit cng nh mi trng kim khi b

    kh to ra 2 sng.

    trnh sng nhiu ca O2 cn loi b n trc khi ghi sng cc ph.

    Mun vy ngi ta cho kh tr sch O2 nh N2, H2, Ar thi qua dung dch

    mt thi gian. Trong mi trng kim c th thm mt t tinh th Na2SO3tinh khit vo dung dch.

    Phn tch bng phng php cc ph: Ph t h h t h

    I

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    90/102

    Phn tch nh tnh: I

    EE1/2

    Xc nh E1/2 trn

    sng cc ph

    1/2

    E E

    I

    IIdln

    + Th ng vi chiu cao sng cc

    ph l mt i lng khng i,ch ph thuc bn cht cc chtnghin cu v cht nn ccph. Do c th da vo th

    na sng (1/2) nhn bit cccht (trong thc t gi tr o cl E1/2 khi so snh vi th in cc

    Calomen c khng i).

    + C th tm E1/2 nh hnh trnhay theo phng trnh sng ccph:

    = =

    I

    II

    nF

    RTEE

    d

    += ln2

    1(Id: cng dnggii hn )

    Phn tch nh lng:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    91/102

    + Quan h gia Id v CM (nng ion kim loi) c biu din

    bi phng trnh Inkovitch:

    Id = 605.n.D1/2.m2/3.t1/6.CM

    Trong :

    o n: s e tham gia phn ng kh in cc.

    o D: h s khuch tn, cm2.s-1

    o m: khi lng Hg chy ra t mao qun trong 1 giy (mg.s-1)

    o t: thi gian to git Hg (s), CM: nng ion kim loi (mmol/l)

    + Nu duy tr D, m, t khng i th phng trnh trn c dngthu gn: Id = K.CM

    + Da vo h thc ny c th xc nh nng CM theo ng

    chun Id CM, hoc theo phng php thm chun.

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    92/102

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    93/102

    - c trng ca cht tan:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    94/102

    + H s phn b:

    H s phn b D c xc nh bi i lc ca cht tan i vihai pha. Trong sc k D l t s nng tng ca cht tan trong

    pha tnh CS v pha ng CM:D= CS/CM

    D cng ln th cht phn b cng nhiu trong pha tnh v dichuyn cng chm.

    + Th tch lu v thi gian lu:o Thi gian lu tr (retention time) l thi gian t khi np cht tan

    vo ct sc k n khi xut hin nng cc i detector.

    o Th tch lu tng ng VR (retention volume) t l vi tR

    VR = tR x Fc (trong Fc l lu tc, ml/pht)

    Tc di chuyn ca mt cht c th c c trng bi h sphn b D ca n gia hai pha hoc bi cc i lng v s

    lu gi ca cht trn pha tnh (thi gian lu, th tch lu)

    o Gi tM l thi gian i qua ct sc k ca cht tan khng b lu, th

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    95/102

    cng l thi gian lu ca pha ng (coi nh thi gian cht). VM gi l

    th tch cht cng chnh l th tch pha ng i qua ct.

    o Ngi ta cn dng mt tham s khc l t s phn b K, l t s smol cht tan trong pha tnh v pha ng: K= (Cs.Vs)/(Cm.Vm) =

    D.(Vs/Vm). Trong phng php sc k ngi ta thng phi chn

    iu kin iu chnh sao cho K nh hn khong 20, nu khngthi gian lu qu di khng chp nhn c.

    tM

    tR

    N?ng?

    Thi im

    np mu

    Thi gian lu, pht

    Nng

    Sc ca mt

    cht

    - Sc k kh (GC):

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    96/102

    + GC da trn nguyn tc sau: khi mt hn hp cc cht

    bay hi c kh mang (pha ng) vn chuyn qua ct

    cha mt cht hp ph rn hoc thng thng hn l

    qua mt pha lng hp ph ln mt cht rn (pha tnh),mi thnh phn hi c phn b trong kh mang v

    cht rn hoc cht lng.

    + Ty theo thi gian lu, mi thnh phn hi s thot ra

    khi ct sc k cc thi gian khc nhau v c xc

    nh bi detector thch hp, c th xc nh nh tnh

    cng nh nh lng.

    Nguyn tc:

    + u im :

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    97/102

    Kh nng phn tch rt cao, ngay c i vi nhng hnhp phc tp;

    nhy, chnh xc v tin cy rt cao;

    Thi gian phn tch ngn, C th phn tch hng lot.

    + u im :

    Thit b GC:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    98/102

    Thit b GC:

    61 3 4 5 7 8 92

    1. B cung cp kh mang; 2. B iu chnh p sut;

    3. B o lu lng; 4. B np mu;

    5. Ct sc k; 6. Bung n nhit;

    7. Detector; 8. B khuch i in t;9. B x l tn hiu

    + Ct sc k: C hai ct: ct nhi v ct h hay ct mao qun

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    99/102

    o Ct nhi:

    Thng ch to dng ng bng thp khng g, thy tinh. ng knh

    1,6 9,5 mm, chiu di khong 3m. Trong sc k kh rn vt liunhi ct thng l Silicagel, polime xp hoc sng phn t nh

    Zeolit. Trong sc k kh lng cht nhi ct ng vai tr cht mang

    pha lng (pha tnh), cht lng l cht khng bay hi c tm ln

    cht mang thnh mt lp mng. Cht lng thng dng l duSilicol, polietilen glycol Cht mang thng l t Diatomit, gch

    chu la nghin.

    o Ct mao qun:

    Thng dng l ct mao qun h, trn thnh ct c mt lp cht

    lng mng, u, ng knh trong ca ct nh hn 1mm, chiu

    di t 30 90 mm. Ct thng c ch to t kim loi, thy tinh

    hoc cht do.

    + Kh mang:

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    100/102

    Trong GC, kh mang l kh dng vn chuyn cc cht kh

    nghin cu qua ct sc k, chnh l pha ng. Kh mang phi

    l cc kh tr, khng tng tc vi mu, vi pha tnh, vi cc bphn tip xc, phi c tinh khit cao (t nht l 99,995%), phi

    chn cho ph hp vi Detector v cc yu cu khc v phn

    tch. Ngoi ra phi chn kh mang c gi thnh r v an ton, ty

    tng trng hp c th dng N2, H2, He, Ar, O2 v khng kh.

    + Detector:

    Ghi cc tn hiu thu c t qu trnh sc k, phn tch tn hiu vbit c cc cht cn phn tch, tch.

    Trong GC hin nay ngi ta s dng Detector dn nhit, Detector

    ion ha ngn la, Detector hp th electron

    * Detector ion ha ngn la (FID: Flame Ionization

    D t t ) D th i d i l H

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    101/102

    Detetor): Da vo s thay i dn in ca ngn la H2t trong mt in trng khi c cht hu c cn tch chuyn

    qua. Trong ngn la ca ring H2 v khng kh, dn inthp nn dng in o c b. Khi c cc cht c kh nng

    ion ha mnh hn t ct sc k ra i vo ngn la, b t

    nng, b ion ha, dng in s tng mnh. Detector ny c

    nhy cao gp hng trm n hng nghn ln so vi TCD v

    phn hi vi hu ht cc cht hu c tr axit fomic,

    andehitfomic. C th o c nhng dng in n 10-12A,

    pht hin c n 10-9 gam.

    * Detector cng kt in t (ECD: Electron CaptureDetector): Da vo i lc khc nhau ca cc cht i vi ccelectron t do, c bit rt thch hp i vi cc hp cht Clo

    ha, Alkyl ch c th xc nh c mt s thuc tr su clo

    ha n mc picogam (10-12

    gam). nhy cao.

    Phn tch bng GC:

    + Phn tch nh tnh:T k t h t hi

  • 8/14/2019 602 Phan Tich Moi Truong

    102/102

    + Phn tch nh tnh:T sc k ta s nhn c cc tn hiung vi tng cu t gi l cc pic sc k. Thi gian lu hay th

    tch lu ca pic l c trng nh tnh cho cht cn tch. So snh

    thi gian lu (th tch lu) ca mu th vi mu chun ghi cng

    iu kin.

    + Phn tch nh lng: Tn hiu thu c Detector t l vinng hoc hm lng cc cu t. Tn hiu y thng l

    chiu cao pic, din tch pic. t c hiu qu phn tch ng,

    iu cn thit l phi tch cc cu t cn nghin cu mt cch

    hon chnh, khng c s xen ph pic ny vi pic khc.

    ng dng ca phng php sc k:Phn tch sc k c ng dng tch phn li, phn tch nhiuhp cht khc nhau, v c cng nh hu c, c bit l phn tchcc hp cht hu c