www.baleike.com

BALEIKE220. ZENBAKIA. EURO BAT2013ko APIRILA

ZUM

AIA

KO

HIL

AB

ETEK

AR

IA

e l k a r r i z k e t a : l u i s m a r i g o i k o e t x e a

ZER EGIN

HONDA- KINEKIN?

mahai gainean jarri diren proposamenak aztertu ditugu eztabaidan parte hartzen

ari diren eragileekin.

Argitalpen honen edizioko laguntzaile:

BALEIKE220A

ZA

LA a

. ru

bio

ap

rea

herri aldizkaria

Foronda kultur etxea

Odieta, 2

tel.: 943 86 15 45

e-maila: aldizkaria@baleike.com

Argitaratzailea

Baleike kultur elkartea

e-maila: elkartea@baleike.com

Administrazio batzordea: agustin zubimendi eta

Xabier azkue.

Erredakzio taldea: imanol azkue, ainara lozano

lasa, aitor Manterola, Juan luis romatet,

Miriam romatet, Peio romatet, arnaitz rubio, Jon

Urbieta, izaskun Urbieta eta Gorka zabaleta

Diseinua eta maketazioa: roberto Gutierrez

Hizkuntz zuzenketa: imanol azkue

Publizitatea

tel. 943 86 15 45

azubimendi@baleike.com

Inprimategia

antza inprimategia

(lasarte-Oria)

Tirada

800 ale

lege gordailua: SS-405/94

iSSN: 1136-8594

Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian

adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.

9baleike +

HONDAKINAK mAHAI GAINEAN

4hitz-tantakFELIx LARRAñAGA ‘AsKIxu’

7agendasANTELmOAK

16elkarrizketaLuIs mARI GOIKOETxEA

23abenturaPANDA BATEAN mAROKON ZEHAR

30bertso xortamANEx ELOLA

4 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A4 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

HIT

Z-T

AN

TAK Felix larrañaga ‘askixu’ Arrantzalea

San Telmo eguneko aurreneko protagonista izango da. Berak igoko du Kofradiako bandera, arrantzale omendu bezala. 15 urte zituela hasi zen itsasoan eta 57rekin utzi zuen.

“Etxera dirua ekartzeko hasi nintzen itsasoan”

Zenbat urterekin hasi zinen itsasoan?Hamabost urterekin. Aita hil zitzaigun, eta dirua behar zen etxean. Apestegin nenbilen lanean orduan, eta hura utzita, itsasora joan nintzen.

Diru gehiago irabazten al zen orduan itsasoan lehorrean baino?Bizimodua honela edo hala atera beharra zegoen. Niri berdin zitzaidan itsasora joatea, eta familiarengatik zerbait egin beharra zegoen.

Ze itsasontzitan hasi zinen?‘Patxiku Txikia’ izenekoan. Zortzi marinel bakarrik ibiltzen ginen. Hantxe aurkitu nuen lekua lanerako. Denboraldi bakarra egin nuen han, sanpedroak bitartean; atunetara joan nahi nuen galdetu zidaten, eta nik nahiago nuen hori zimarroitan ibili baino. Beste itsasontzi batean ibili nintzen orduan: ‘Stella Maris’. Bi urte egin nituen han.

Eta soldaduska?Gero egin nuen, bi urte

haiek pasa eta gero. Soldaduska egin, eta osabak hartu ninduen San Agustin baporean; armadorea zen bera. Hantxe ibili nintzen erretiroa hartu arte.

Etxeko ontzian, orduan?Bai. Hasieran bakarra zen, baina gero bi ontzi ere izan ziren: ‘Beti San Agustin’ eta ‘Gure San Agustin’. Beduako ontziolan egindakoak dira biak, hementxe bertan. Antxoatan eta atunetan

ibiltzen ginen. Orain, San Agustin bakarra dago berriz.

Lehen hemengo itsasontzi batzuk Azoreetara joaten ziren udazken aldera. Tokatu al zitzaizun zuri?Bai, bi bider joan nintzen. Batean, eguraldi txarra izan genuen, eta eta eskerrak gobernuak lagundu zigun; bestela...

Arrastreroen lanetan ere ibilia omen zara...Bai. Azaroan binaka joaten ginen bi San Agustin ontziak, eta Bordele inguruan ibili

ginen. Zigalak eta harrapatzen genituen. Martxora arte ibili ginen horrela, eta eskifaia bitan banatzen genuen: zortzi egun lanean, zortzi lehorrean. Primeran ibili ginen. Arraina aukeran zegoen.

Noiz hartu zenuen erretiroa?57 urterekin. ‘Xaxtre’ patroia eta biok batera hartu genuen erretiroa. Kontu horietan aditua zen getariar batek esan zigun aukera genuela, eta horrelaxe.

Hainbeste urte itsasoan egin eta gero, zer oroitzapen dituzu?Barruan daukadan zerbait da. Getariara joan eta ikusten ditudanean itsasontziak ateratzen itsasora, lotura antzeko zerbait sentitzen dut.

Orain hamabost urte izango bazenitu, itsasora joango al zinateke berriz?Ikusi egin behar lehorrean zer dagoen. Orduan, itsasorako aukera egin nuen, eta aurrera.

TEsTuA: AITOR mANTEROLA

“Gijon gainean, antxoatan egundokoa egin genuen, 25.000 kilo”

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 5 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 5

HIT

Z-T

AN

TAK

Ikusi al duzu zeure burua Kofradian, behean egundoko jendetza duzula, eta denak zuri begira?Inpresio pixka bat ematen du bai horretan pentsatzeak.

Zer esaten dizu jendeak?Adarra jotzen didate, Realeko kamixeta jantzita igo beharko nukeela bandera. Realzale amorratua zara

Itsasoko lanetik zein duzu oroitzapen txarrena?Uretara erori nintzenekoa. Antxoatan ari ginen, eta ontzi txikia (txalupa) botatzen ari ginen. Beste lagunak sokari ez zion heldu, eta txalupa irauli egin zen, eta ni barruan. Uretara ni. Gero bota zidaten txalupa. Oinetakoetatik ura sartzen hasi zitzaidan, eta kendu egin nituen; euritakoa ere bota nuen. Olatua zegoen pixka bat. Ontzia ekarri zidaten, barrura sartu, eta itsasontzira berriz.

Susto galanta, ezta?Bai. Hala ere, igerian ondo nekien sei-zazpi urte nituenetik, eta momentu hartan egin behar nuena ondo egin nuen: korronteari heldu.

Itsasontzira igo berritan zer egin zenuen?Patroiak esan zidan kamainan (arrantzaleen ohean) sartzeko, baina nik ezetz: “Zuek lanean eta ni ohera? Ezta pentsatu ere!”, eta lanean segitu nuen.

Itsasoak zer oroitzapen on utzi dizkizu?

Arrantza handi bat dut gogoan. Gijon gainean, antxoatan egundokoa egin genuen. Itsaso txarra zegoen, eta itsas bazterretik gertu ari ginen. Ontzi gaina antxoaz gainezka zegoen: 25 bat mila kilo edo izango ziren, 700dik gora kaxa. Salmenta ederra egin genuen. Hegaluzetan ere egin genuen handiren bat, eta orduan ere ontzi gaina beteta: 40.000 kilo. Zimarroitan ere harrapaketa onak egin izan genituen.

Orain berriz ere jendea itsasora omen doa lanera, lehorrean ez dagoelako. Zer iruditzen?Hala ari da gertatzen, baina ez dute edonor nahi lanerako. Ez da erraza itsasontzietan esperientziarik ez dutenak hartzea.

Ari da omenaldia gerturatzen. Urduri al zaude?Ondo nago, nahiz eta beti izaten den urduritasun puntua. Nahiko lasai nago, eta gustura. Gutxi geratzen gara omenaldia jasotzeko: Paxkual eta ni Getariako ontzietan ibili ginenetatik.

bai, eta nola uztartzen zenituen itsasoko lana eta Realeko bazkide izatea?Itsasontzian, irratia entzuten nuen kamainan asteburuetan, belarrian jarrita, Realaren emaitzaren berri izateko. Bazkide txartela eman egiten nion norbaiti ni itsasoan nengoenean. 25 bat urte izango dira Realeko bazkide naizela.

Itsasoak eman al zizun Realarekin lotutako ezusterik?Bai. Vigon geundela, Realaren partida parean tokatu zitzaigun. Balaidos zelaira joan ginen. Celtan Salinas anaiek jokatzen zuten, eta Txetxu Rojo zen entrenatzailea. Beste behin, Vigon bertan, Maradona jokatzen ikusi nuen, Sevillarekin. Penintsularen hegoaldean ibiltzen ginen arrantzan, eta Vigora igotzen arraina saltzera. Parean tokatu zitzaidan Maradonaren partida hura ere.

“Itsasontzian, irratia entzuten nuen kamainan, Realaren emaitzaren berri izateko”

6 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A6 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 7

ostirala 522:30ean Aita mari aretoan, bertso

jaialdia. Bertsolariak: Odei Barroso, Andoni Egaña, unai

Iturriaga, maialen Lujanbio, Anjel mari Peñagarikano eta Jone uria.

Gai-jartzailea: Jon maia.23:00etan Txosna eremuan Deriva

eta The Grace of Dionysus taldeen kontzertuak eta Dj-ak.

laruNBata 610:00etatik 13:00etara Herri

mailako arrantza lehiaketa, Talaipetik Paolmuturrera bitartean. (Heriotza-rik gabeko proba).

11:00etan udal Txistulari Bandaren kalejira.

12:00etan san Telmo ermita inguruan, Txupinazoa jaiei hasiera emateko.

Jarraian musika Eskolako trikitila-riek lagunduta, Jaitsiera.

ondoren Itxas Gain elkarteak antolatuta, Hamaiketakoa. Tartea alaitzeko, Bertso Eskolako ikasleen eta trikitilarien saioak.

12:15ean Beti Jai fanfarrearen kalejira.

13:00etan Ondartxo plazan, mu-sika Eskolako haurren eskutik, eus-kal dantzen ikuskizuna. Euria eginez gero, Aita mari aretoan.

14:30ean Txosna eremuan, Herri Bazkaria. Ondoren jolasak.

18:00etan Eusebio Gurrutxaga plazan, Kulkiren “Txalupen Jolasa”, haur jolasak.

18:30ean Erriberan hasita Beti Jai Fanfarrearen saioa.

19:00etan Dardarada kalejira he-rrian zehar.

22:00etan Txosna eremuan, kont-zertua: sexplotion, Nuevo Catecis-mo Católico eta Willis Drummond.

22:30ean Kofradian, dantzaldia Bide Batez taldearekin.

igaNDea 711:00etan Arbustain motor elkar-

teak antolatuta, udalak eta Kutxa-bankek babestuta, Hamaiketakoa herriko itsasgizon zaharrentzat.

11:00etatik 14:00etara Oxford aretoan, Alondegian, santelmotako xV. scalextric txapelketa.

12:00etan Haurren Danborrada sagarbide ikastetxetik irtenda.

(Eguraldi txarra eginez gero 13an arratsaldez izango da).

Danborradaren aitzakian Jakintza elkarteak argazki rally bat antolatu du. Begiratu oinarriak.

ordu berean Trikitxas Bikotearen kalejira.

17:00etan Buruhandi eta Erral-doien kalejira, udaletxetik irtenda.

17:00etatik 19:00etara scalextric saio gehiago.

18:00etan Trikitxas Bikotearen kalejira.

18:30ean Eusebio Gurrutxaga pla-zan Haurrentzat dantzaldia.

ordu berean Erriberan hasita JAI-NEKIN txarangaren saioa.

22:00etan Txosna eremuan, kont-zertua: mP5.

22:30ean Danborrada Berezia.ordu berean Kofradian, berbena

AI ENE! taldearekin.gauerdian Kofradian Bandera

Igotzea Felix Larrañaga arrantzale ohiaren eskutik. Bertan Arbustain motor elkarteak bere txapel oroigarria oparituko dio.

Danborra amaitutakoan ber-bena Ai ene! taldearekin kofradiako plazan.

asteleHeNa 8, saN telmo eguNa10:15ean Ohiturazko prozesioa

san Telmo ermitara.10:30ean meza Nagusia, Behe-

ko Plaza Abesbatzak abestua, itsasoaren aurrean otoitza eta Parrokiara itzulera. san Telmoren erlikia gurtzea.

ondoren, gonbidatuei hamaike-takoa eskainiko zaie Kofradian.

12:00etan Oria txarangaren kalejira.

16:30ean Haur festa Eusebio Gu-rrutxaga plazan Gorritiren saioa.

17:00etan Odieta pilotalekuan, esku pilota partidak.

18:00etan Oria txarangaren eki-

taldia plazan, eta jarraian herriko kaleetan zehar.

19:00etan Dantzaldia Kofradiako plazan, Orots taldearekin.

22:30ean Orots taldearen bigarren emanaldia Kofradian.

ostirala 1218:00etan Eusebio Gurrutxaga

plazan Beheko Plaza elkarteak an-tolatuta, Rana eta Pote Txapelketak.

20:00etan Komentuan kontzer-tua: Beheko Plaza eta Cor Indica abesbatzak.

ordu berean Torreberrin, Bertso-tan Jai herriko bertsolarien saioa.

22:30ean Txosna eremuan, Bertsio Gaua herriko musika taldeekin: Cicatriz, Barricada, Pantera, top 5 gaztea....

laruNBata 1311:30ean Haur Jolasak Ondartxo

plazan Itxas Gain elkartearen eskutik.

ordu berean Eusebio Gurrutxaga plazan, Olagarro-zopa xII. lehiaketa

Ekitaldia alaitzeko Elustondo anai-arrebak trikitilarien saioa.

12:00etan herriko kaleetan Behe-ko plaza eta Gironako L’Escala he-rriko Cor Indica abesbatzaren saioa.

14:30ean Txosna eremuan, Bazka-ria eta kantu saioa.

18:00etan Eusebio Gurrutxaga

plazan, haurrentzat zirku ikuskizuna

“Permin Mañifikue”.

18:30ean Kaleetan zehar Iraunko-

rrak txarangaren saioa.

19:00etan Kofradian, Tiktara tal-

dearen doinu afro-kubatarra.

22:00etan Txosna eremuan, kont-

zertua: Noxbleed, On eta matxura.

23:00etik 01:30era Kofradian

Arima Coolen disko jaia.

igaNDea 14

12:00etan Itzurun hondartzan,

zaldi lasterketa.

ordu berean Jagoba eta madda-

len trikitilarien saioa.

Eta Eusebio Gurrutxaga plazan, Erki-

be elkartearen eskutik, Olagarro-

zopa dastatzeko aukera.

17:00etan Aita mari aretoan, Hau-

rrentzat antzerkia: Hipo eta Tomax.

18:00etan Trainerillen estropada,

xxx. san Telmo saria.

Eta The Joselontxos’ txarangaren

saioa.

19:00etan Kofradian, erromeria

Obaneuke taldearekin.

22:30ean Obaneuke taldearen

bigarren saioa.

gauerdian Bandera jaistea eta

santelmoei agurra.

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 7

santelmoak2013

AG

END

A

8 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

Sukia S.A.-n pozik daude Ardantzabideko etxebizitza sustapen berriak piztu duen interesarekin. “Jende asko ari da web gunea kontsultatzen –www.ardantzabide.es–, eta dei zuzenak ere asko ari gara jasotzen. Harrera oso ona izan du, eta lehen egunetik eman du jendeak izena zozketan parte hartzeko. Batzuk dokumentazio guztia prestatuta etorri dira. Berri atsegina da, horrelako zozketak daudenean normalean jendeak azken egunetan ematen baitu izena”.Etxebizitza guztiek hiru logela, sukaldea, egongela eta bi bainugela dituzte. 85 eta 89 metro koadro erabilgarri artekoak dira, eta trasteleku eta garaje bana dagokie. “Jendeari asko gustatu zaizkio etxebizitzak. Espazioa nola antolatu den, terraza zabalak, eraikinaren itxura… Eta, gainera, prezioarekin harrituta gelditu da bat baino

gehiago”. Izan ere, Udalarekin hitzartutako prezioa dute: “Hiru logelako etxebizitza eros daiteke 234.278 (+BEZ) euroan, garaje eta trasteleku barne”.Etxebizitza bat erosteko interesa dutenek oraindik ere aukera dute zozketan parte hartzeko. “Apirilaren 19ra arte zabalik dago izena emateko epea. Web gunean informazio asko dago, eta bestela zuzenean telefonoz dei dezakete zalantzak argitzeko. Espero dugu azken txanpa honetan jende askok emango duela izena”.

ZOZKETAZozketan parte hartzeko udaletxean eman behar da izena, apirilaren 19a baino lehen. Aurkeztu beharreko dokumentazioa eta bete beharreko eskakizunak www.ardantzabide.es web gunean daude zehaztuta. Zozketa maiatz erdialdean egingo da.

CAjA RURALEN BABEsAArdantzabideko sustapenak, gainera, badu bereizgarri garrantzitsua: Caja Rural finantza entitatearen babesa. Sukia eta Caja Ruralen arteko lankidetzari esker, enpresak berak eta etxebizitza erosleek finantza entitatearen bermea izango dute. Finantzaketari buruzko edozein aholku edo informazio behar izanez gero, Caja Ruralek Zumaian duen bulegoan arretaz hartuko zaituzte.

INfORMAZIOA INTERNETENEtxebizitza hauen inguruko informazio eta dokumentazio guztia Interneten eskura daiteke, www.ardantzabide.es webgunean: planoak, infografiak, prezioak, izena emateko orria, bete beharreko eskakizunak, ohiko galderen erantzunak…

PuBL

IER

REP

ORT

AJE

A

IZENA EMATEKO EPEA ZABALIK, apirilaren 19RA ARTEErantzun ona ari da izaten sukia s.A. enpresak Ardantzabiden egingo duen etxebizitza sustapen berriak. “Interesa agertu dutenei asko gustatu zaizkie etxeak, prezioa oso erakargarria iruditzen zaie eta lehen egunetik ari dira izena ematen zozketarako”. Izena emateko epea zabalik dago oraindik, apirilaren 19ra arte.

ardantzabideko etxebizitza sustapen berria

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 9

BALE

IKE

+

TESTUA: gorKA zABALETA

ArgAzKIAK: ArNAITz rUBIo APrEA

HONDAKINAK mAHAI GAINEAN

Eztabaida politikoaren erdigunean kokatu da hondakinen kudeaketa azken urtebetean, eta kalera ere iritsi dira bi ereduren arteko talkaren ondorioak. Eztabaida bideratu eta adostasuna errazteko, hondakinen mahaia osatu dute alderdi politikoek eta zenbait gizarte eragilek. Mahai gainean jarri diren proposamenak, adostasunerako aukerak eta zailtasunak lehen eskutik ezagutu nahi izan ditu Baleikek.

BALE

IKE

+ Gai konplexua da hondakinen kudea-ketaren inguruan Gipuzkoan sortu den eztabaida. Hari asko ditu, eta hari bakoitzak hamaika korapilo. Galdera guztiei erantzuna aurkitzea helburu handiegia litzateke lerro hauetan abia-tzen den erreportajerako. Horregatik, irakurleei argi pixka bat eman nahian, Zumaian azken hilabeteotan martxan den hondakinen mahaian jarri dugu begi puntua, eztabaida betean dauden eragile politiko eta sozialak mahai ho-rren bueltan eseri direlako, adostasu-na helburu.

Mahaian daude Udalean ordez-karitza duten alderdi politikoak: Bil-du, Aralar, EAJ eta PSE; eta, haiekin batera, hondakinen gaiarekiko kezka berezia agertu duten gizarteko hiru talde: Plataforma, Natur Taldea eta Zero Zabor. Baleikek eragile guztiak aurrez aurre elkarrizketatzeko auke-ra izan du, Plataformaren salbues-penarekin. Azken prentsaurrekoan esandakoa baino gehiago ez dutela esateko arrazoitu dute ordezkariek: “Ez dugu aukerarik izan berriro bil-du eta mahai gainean dauden gaiak aztertzeko”. Prentsaurreko hartan plazaratutako proposamenak eta iritziak hartu ditugu aintzat errepor-tajea osatzeko, zenbait galderen aurrean erantzunak falta direla jakitun garen arren. Bestalde, kontuan hartu errepor-tajean zehar agertzen diren aipuak ez direla elkarren segida-ko erantzunak, banaka egindako elkarrizketetatik kazetariak aukeratutako zatiak baizik.

Mahaiaren ibilbidea2012ko azaroan bildu zen lehen aldiz hondakinen mahaia.

Orduz geroztik bost bilera egin dituzte, martxoaren 19an az-kena. Mahaian parte hartu duten kide guztiek adierazi dute itxaropentsu ekin ziotela, adostasunerako aukera egon zi-tekeela sinetsita; baina, bileraz bilera itxaropen hori apaldu egin omen zaie, “besteek” ez dutelako erdibidea bilatzeko borondaterik. Bitxia da baina, ezkortasun horren aurrean, mahaiko parte-hartzaileak banan-banan elkarrizketatu ondo-ren, mahaiak eman duena ikuspegi ezberdinetatik ezagutzeko aukera izan eta gero, oraindik adostasunerako heldulekurik badagoela ondoriozta daiteke.

gaika sailkatzea eskubidea da edo betebeherra?Arazo honen sakoneko galderetako bat da ahalik eta

gehien birziklatzea eskubidea edo betebeherra ote den. Uler-tzen da, eta hor ados daude denak, ahalik eta gehien birzikla-tzeko ezinbestekoa dela hondakinak gaika sailkatzea. Euro-

pak garbi du irizpidea: “Birziklagarria den guztia birziklatu egin behar da”. Beraz, eskubidea edo betebeherra? Norberaren aukerakoa edo derrigo-rrezkoa?

Bilduk, Aralarrek, Natur Taldeak eta Zero Zaborrek, atez ateko siste-ma defenditzen duten momentutik, ez dago zalantzarik galdera horren aurrean: derrigorrezkoa izan behar du

eta kontrola ezinbestekoa da betearazteko. Baina, zer iritzi dute bosgarren edukiontziaren bultzatzaileek?Montse Arana (EAJ): “Betebeherra izan behar du. Jendea

gaika sailkatzera behartu behar dugu, semaforo gorri ba-ten aurrean gelditzera behartzen dugun bezala. Nola be-tearazten den, hor dago proposamenen arteko aldea”.

Emiliano Cabañas (PSE): “Herritarrak hondakinak gaika sailkatzeko betebeherra du, kontua da hori nola gauza-tzen den. Inposaketa hutsa ez da bidea. Hori lor daiteke kontzientziazioaren bidetik. Ez direla emaitza berberak lortzen? Agian hala izango da, denbora gehiago beharko da, baina azpiegiturak oraindik egiteko daude eta badago tartea bide hori egiteko. Kontzientzietan ere eragin daite-ke, kontrolarekin lagunduta”.Beraz, EAJ eta PSEk adierazten dute hondakinak gaika

sailkatzea herritarraren betebeherra dela, eta betearazteko nolabaiteko kontrol sistemak jarri behar direla. Plataforma-ren iritzi zuzenik ez daukagu. Publiko egin dituen agirietan, “borondatezkoa den bilketa” nahi dutela esaten dute; baina, aldi berean, “hondakinak sailkatuta biltzea beharrezkoa” dela diote sinadura agirian.

Oinarrian, itxuraz, adostasun zabala dago: hondakinak gaika sailkatzea betebeharra da. Noski, ñabarduretan dator eztabaida.

EAJ: “Betebeharra izan behar du; nola betearazten den, hor dago aldea”

10 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

PLATAforMA‘Birziklapena bai, atez atekoari ez’ plataformaren

agerraldia Oxforden.

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 11

BALE

IKE

+Nola betearazi?Aurreko erantzunetan eztabaidaren muina aurreratu dute

Montse Aranak eta Emiliano Cabañasek: “Kontua da hori nola gauzatzen den”. Kontzientziazioaren bidea azpimarra-tzen dute biek, baita Plataformak ere. Baina bada nobedade-rik EAJren partetik: ordenantza baten beharra.

Bosgarren edukiontziaren aldeko apustuan, EAJk bost ekimen proposatzen ditu. Laburbilduta: edukiontzien koka-pena aztertzea, hutsuneak eta akatsak detektatze-ko; edukiontzietan irudi bidez adieraztea bakoi-tzean zer bota daitekeen; elkarte gastronomiko, ostalari, denda, eta bestelako sektoreren premiak ondo aztertzea irtenbidea emateko; ikastetxeekin eta beste zenbait kolektiborekin jarrera egokiak sustatzeko kanpainak egitea; eta azkenik, orde-nantza osatzeko konpromisoa. Eta horrela dio: “Beste eremutan ezartzen den bezala, honetan ere neurri zuzentzaileak edo beharrezkoa balitz zigortzaileak jendeak benetan hondakinak gaika biltzeko”. EAJk helburu batzuk ere planteatzen ditu: 2016an %60ko tasa lortzea eta 2020an %75ekoa.Iñaki Agirrezabalaga (Bildu): “EAJk

kontrolerako moduren bat behar zela aipatu zuenean aurrerapauso handitzat hartu genuen, adosta-sunerako aukera ikusi genuelako. Galdetu genien kontrol lan hori nola egitea proposatzen duten, ea udaltzainen bidez egoki ikus-ten ote duten Aukera modura, ez zuten baztertzen. Hor dator gure harridura. Atez atekoaren kontrako argudio nagusietako bat izan da intimitatea urratzen duen sistema dela. Hori saldu zaio jendeari. Eta gero prest daude udaltzainak pol-tsak kontrolatzen hasteko? Atez atekoa baino gogorragoa iruditzen zaigu”.

Aitor Leiza (Aralar): “Ordenantza aipatzen dute bosgarren edukiontziaren alde daudenek, baina gero ez da garatzen. Nola egin behar da polizia lan hori? EAJk ez du zehaz-ten nola egin behar den. Are gehiago, ordenantzarena eta isunak jartzearen aukerarena ez du inoiz publiko egin. Herritarrek jakingo balute EAJ ere kontrol neurrien alde dagoela, zer pentsatuko lukete?”.EAJk eta PSEk ez dute zehaztu kontrol lan hori nola egin

beharko litzatekeen, “udaltzainena aztertu beharreko aukera bat da, bide posible bat”, eta betiere azken neurritzat jotzen dute. “Aurretik kontzientziazio lan handia dago egiteko”.

ProposamenakMahaia abiatu zen, hain zuzen ere, bi eredu zeudelako

aurrez aurre. Alde batetik, EAJk, PSEk eta Plataformak alda-rrikatzen dute bosgarren edukiontziaren garapenak emaitza hobeak eman ditzakeela etekin guztia ateratzen bazaio. Beste aldetik, Udal Gobernuak, Natur Taldeak eta Zero Zaborrek

garbi dute bosgarren edukiontziak ez duela askoz gehiagorako ematen, ez dela errauskailua saihesteko nahikoa, eta %80ko tasak eman ditzakeen atez ateko sistemaren alde daude. Baina beste proposamen batzuk ere jarri dira mahai gainean.

Sistema mistoaMahaira adostasunerako proposamen bat idatziz era-

maten lehena Udal Gobernua izan zen. Atez atekoaren eta edukiontzien arteko sistema mistoa: edukiontzi batzuk mantendu (beira, papera, arropa, olioa…) eta gainontzekoa (organikoa, errefusa eta ontzi arinak) atez ateko sistemaren bidez.

Iñaki Agirrezabalaga (Bildu): “Usurbilgo atez ateko sistema bere horretan proposatu beha-rrean, beste aldera hurbiltzeko borondatearekin zerbait mistoa landu genuen. Gainera, arazo es-tetikoak ere konpontzeko modua aurkitu dugula uste dugu (poltsak zintzilikatu beharrean, ontziak erabiliz). Erakutsi nahi genuen guretzat garrantzi-

tsuena helburua lortzea dela, alegia, hondakinen %80 inguru gaika sailka-tzea; ez gaude sistema jakin batekin tematuta. Baina erantzuna berehala jaso genuen: ezezko borobila”.

EAJk, PSEk eta Plataformak ez zuten proposamena onartu, erdizka bada ere, “atez ateko sistema delako. Sistema zikina eta deserosoa da, ga-restia, eta datuak ez dira egiazkoak: zaborra aldameneko herrietara era-maten dute herritar askok”. Horra hor negoziazio saio hauetako lehen

marra gorria: zintzilikarioren bat duen edozein sistema ez da onartuko hiru eragile horien partetik.

Bosgarren edukiontzia, epe mugarekinBosgarren edukiontzia izan da EAJk, PSEk eta Platafor-

mak defenditu duten aukera. EAJk, beste neurri batzuen ar-tean lehen aipatutako ordenantzaren premia jarri zuen mahai gainean ekarpen modura. Plataformak ere egin zuen bere proposamena: “Bosgarren edukiontziaren bitartez egindako bilketa, herritarrentzat borondatezkoa, txartel edo giltza bi-dez egindakoa, eta esekitokirik gabekoa”. Eta zenbait neu-rri proposatzen dituzte: besteak beste, jarraipen sistema bat ezartzea, helburuak zehaztu eta ekintzak planifikatu eta au-rrera eramango dituena (komunikazio plana, kontzientziazio plana…); hainbat eragilerekin neurriak proposatuko dituen lan taldea osatzea; edukiontzietara erabateko irisgarritasuna lortu (kokapen egokiena aztertu, kopurua handitu beharrez-ko bada…); hondakin ekoizle berezientzat berariazko ekin-tzak proposatu: ikastetxeetako jangelak, elkarte gastronomi-koak, ostalaritza, saltokiak, industria…

Baina Plataformaren proposamenak badu berrikuntza aipagarririk: probarako bi urteko epe muga eskatzen dute %55eko tasa lortzeko. Helburua lortzen bada, edukiontzien

Aralar: “Herritarrek jakingo balute EAJ ere kontrol neurrien alde dagoela, zer pentsatuko lukete?”

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 11

12 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

IRIT

ZIA

PuBL

IZIT

ATEA

Agerikoa da hondakinen kudeaketari buruzko eztabaida kalera ere iritsi dela. Hainbat herritarrek zabor poltsak zintzilikatu dituzte balkoietan, Plataformak hala eskatuta, “Udal Gobernuari presio egiteko”. Udal Gobernua atez ateko sistema martxan jartzeko lanak aurrera eramaten ari den susmoa du Plataformak. Udal Gobernuak azaldu du kalean zintzilikario batekin egindako neurketak beraien proposamena lantzeko beharrezkoak direla, eta hondaki-nen mahaian eman zela horren berri. “Gure proposamena ondo zehazteko ezinbestekoa da kaleko neurketak egitea. Horren berri bazuen Plataformak”. Zabor poltsen ingu-ruan, horrela erantzun du Iñaki Agirrezabalaga alkateak: “Herritarrek adierazpena askatasun osoa dute, dudarik ez. Orain, ez zaigu bidezkoa Plataformak eskaera hori egi-tea mahai batean negoziatzen ari garen bitartean. Lehen bileran adostu genuen eztabaida kanpoko presioekin ez kutsatzeko diskrezioz jokatuko genuela. Ez dute bete”.

Zabor poltsak balkoietan

BALE

IKE

+

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 13

sistema behin betirako ezartzea eskatzen dute. Ez dute argi-tzen, ordea, zer konpromiso hartzen duten helburua betetzen ez bada. “Hitz egingo genuke” izan da orain arte emandako erantzun bakarra. EAJ eta PSE epe mugaren proposamenarekin ados daude. Zero Zaborri ez zaio bide egokia iruditzen, baina adostasuna balego ez luke oztopatuko. Udal Gobernua eta Natur Taldeak zalantzak dituzte, baina ez dituzte ateak erabat itxi:Josu Uranga (Natur Taldea): “Guk haus-

narketa bat egin genuen gure bilera batean: zer litzateke hobea, gaur egun dagoen kon-trako jarrerarekin atez atekoa jartzea; edo denon artean akordio bat egin eta denbora batean proba egin bosgarren edukiontzia-rekin? Baina bide horrek konpromiso bat behar zuen, mahaian gauden alde guztiona. Ez baita horren erraza. Plataformak uste du sortu duten zalapartarekin ontzi mordoa banatu direlako gai direla edo-zer gauza lortzeko. Helburua eta epeak jartzeko proposatu genien, eta oso ondo baloratu zuten hori. Orain denbo-raren eztabaida dago mahai gainean: Plataformak bi urte proposatu ditu, EAJk 2016az eta 2020az hitz egiten du… Denbora gehiegi da. Alkateak sei hilabeteko epea proposatu die. Baina horrekin batera, konpromisoa falta da. Epe hori amaitzen denean helburua ez bada bete, orduan zer? Hor ez dira bustitzen”.

Emiliano Cabañas (PSE): “%55a lortzen bada, logikoa da sistema mantentzea. Aldundiak proposatu du 2016rako %60ra iristea; hemen epe laburragoan %55era iristen baga-ra, sistema mantendu egin beharko litzateke. Horrek eraku-tsiko luke edukiontzien sistemak balio duela emaitza hobeak

lortzeko eta ez duela zentzurik inbertsio handia eskatzen duen sistema berri bat ezartzeak. Ez bada helburua lortzen,

Udala libre izango litzateke beste sistema bat ezartzeko. Baina hor akordio bat lortzea ez da erraza. Plataformak 4.000 sinadura ditu eta aukera izango luke Udalaren aurrean har-tu beharreko erabakiak hartzeko”.Montse Arana (EAJ): “Gu epemugaren planteamenduarekin ados gaude. Alkateak orain sei hilabeteko epea jarri du mahai gainean. Proposamena aztertu egin behar dugu, baina aurrez lanketarik ez bada egiten ez dugu uste sei hilabetean kopuru horiek lor daitezkeenik. Azken hamar urteotako bilakaera ikusi behar da eta egun batetik bestera ez gara iritsiko %80ra”.–Eta adostutako epean ez bada helbu-

rua betetzen?Montse Arana (EAJ): “Orduan beste sistema bat jarri

beharko da”. Iñaki Agirrezabalaga: “Nik egin dezakedan azken ahalegi-

na da beraien planteamenduan sartu, eta esaten diet: sei hilabetean %55era iristea. Hau da, beraien ehunekoak eta denborak negoziatzen hasi. Hori bai, gure helburuari uko egin gabe: %80ko tasak lortu behar dira ez oso epe luzera. Baina hor ere zailtasunak jartzen dituzte”.Agertu da bigarren marra gorria, kasu honetan, Udal Go-

bernuaren partetik: hondakinen %80 inguru bildu behar da sailkatuta. Zergatik %80? Iñaki Agirrezabalaga: “Gipuzkoarako %60ko tasa lortu

behar bada errauskailua saihesteko, herri batzuk %80 in-guruko tasak lortu beharko ditugu, beste batzuk atzerago

geldituko direlako. Baina, batez ere, egingarria delako, eta ahalik eta gehien birziklatzea ahalbidetzen duen sis-temaren alde gaudelako”.

Edukiontziak txartel elektronikoarekinHondakinen mahaian norbaitek egin badu ahalegin berritzai-lea adostasuna bilatze aldera, hori Zero Zabor taldea izan da. Mahaiko gainontzeko kideek ere aitortuko dute. Atez ateko sistema defenditzen duten arren, bi aldeek jarritako marra gorriak aintzat hartuta, denak eroso sentiarazi ditzakeen sis-tema bat proposatu du: edukiontzi adimendunak.Mendigaña Gorostiaga (Zero Zabor): “Ikusten genituen

marra gorriak eta adostasun batzuk. Marra gorriak, alde batetik, zintzilikarioak eta ordutegiak dira; besteonak zi-ren, batez ere, bilketaren tasa: %80 edo gehiago. Gure iritziz, hondakinen arazoari konponbidea emateko gai-kako bilketa egin behar da, eta denok egin behar dugu. Zentzu horretan, adostasuna bazegoen kontrolaren beharraren gainean; EAJk ere onartzen du hondakinen bilketa kontrolatua izan behar duela. Hori guztia hartu-ta, saiatu ginen bilketa sistema bat proposatzen, guztion onarpena ekarriko lukeena: zintzilikariorik gabea, ordute-girik gabea; baina, era berean, derrigortasuna eta kontrola emango dizkiguna. Ibili ginen hamaika kontu ikusten eta edukiontzi elektronikoetara iritsi ginen. Hau proposatu genuenean ezustekoa izan zen mahaian zeudenentzat, bai-na Udal Gobernuarentzat, bai Plataformarentzat, EAJren-tzat, PSErentzat Bilera hartatik ilusio puntu batekin atera ginen”.Sistemaren oinarria hau da: Alde batetik, irekitze sistema

pertsonalizatua daukaten edukiontziak. Erabiltzaile bakoitzak txartel elektroniko pertsonalizatua dauka, eta edukiontzia zabaltzen duenean erregistratuta gelditzen da nork zabaldu duen eta zer ordutan. Gainera, sistemak aukera ematen du irekitzeko baimena kontrolatzeko: nork ireki dezakeen, zein egunetan, zein ordutan… Beraz, joko handia ematen du kon-trol neurriak ezartzeko.

Bestetik, erabiltzaile bakoitzak kode-barra pertsonali-zatua daukaten poltsak erabiliko ditu, arazoren bat egonez gero, hondakinak gaizki sailkatuz gero, erabiltzailea identifi-katu ahal izateko. Poltsa horiek eskuratzeko makinak jarriko lirateke (txartelaren bitartez eskuratzeko moduan).

Oinarrian, kontrolerako aukera ematen duten edukiontziak dira. Erabaki beharko litzateke edukiontzi guztiek behar ote duten horrelako sistema, eta sistemaren kostua ere aztertzeko dago. Gaur egun, inon ez dago sistema hau bere osotasunean jarrita, baina Lazkaon eta Itsasondon erabili da teknologia hau edukiontzi jakin batzuetarako. Zero Zaborrek planteatzen due-na da sistema osoa oinarritzea teknologia horretan.

Beste taldeen partetik jasotako lehen erreakzio positiboaren ondoren, erantzuna bestelakoa izan zen hurrengo bileran. Mendigaña Gorostiaga (Zero Zabor): “Gure ustez denen

espektatibak betetzen ditu. Gero findu egin behar da, az-tertu, ekarpenak egin daitezke Baina hurrengo bileraren hasieran EAJk ezezkoa eman zuen, eta hor jada ez nuen

ezer ulertzen. Zaharrentzat txartelen bidezko sistema konplikatua dela esan zuten. Nik horri ez diot ez hankarik ez bururik ikusten. Organikora giltzarekin joatea bezain konplikatua da. Hori da mahai horretan aurkitu dugun eztabaida maila. Txartelaren erabilera oztopo gaindiezina al da adostasun batera iristeko?”.

Montse Arana (EAJ): “Edukiontzi txartelduna edadeko pertsonentzat zaila izan daiteke erabiltzeko. Baina gure arrazoi nagusia da gaur egun eginda dagoen inbertsioa aprobetxatu egin behar dela, etekina atera behar zaiola”.

Mendigaña Gorostiaga (Zero Zabor): “Egia da honek in-bertsioa eskatuko lukeela, baina amortizatzen den neu-rrian onurak dauzka, zenbat eta gehiago bildu gaika diru sarrerak handitzen direlako eta errefusaren gastuak jaitsi. Eta martxan jartzerakoan aukerak ematen dizkizu, adibi-dez, sortutako hondakin kopuruaren arabera ordaintzeko modua jar daiteke. Gauza onak dauzka”.Proposamenekin amaitzeko, Udalak beste sistema bat ere

jarri zuen mahai gainean: bilketa neumatikoa. Enpresa bati Zumaiarentzat propio eskatutako proposamena zen, baina mahaiko alde guztiek baztertu zuten, sei milioi euroko kos-

Zero Zabor: “Gure proposamenak denen espektatibak betetzen ditu: zintzilikariorik gabea eta derrigortasuna emango diguna”

14 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 15

tua zuelako. “Herri guztia zulatu behar zen. Sistemak zaborra xurgatu egiten du eta gune zentral bateraino garraiatu, gero han hondakinak sailkatzeko. Baina garestiegia zen, eta gainera zalantzak sortu zizkigun eraginkortasunaren inguruan”.

Hurrengo bilerari begiraSantelmoen ondoren seigarren bilera egitekotan gelditu

dira alde guztiak. Akordiorako itxaropen handirik ez dute, baina oraindik badaude erantzun beharreko galdera batzuk. Edukiontzi txarteldunen pro-posamenaren aurrean Plataformak zer jarrera hartzen duen ikusteke dago; bestalde, epemuga eta helburu jakin batzuk adostu eta konpromi-soak hartzeko aukera oraindik mahai gainean dago.Emiliano Cabañas: “Egoera nola dagoen

ikusita, irtenbidea izan daiteke Udalak eta Plataformak onartzea probarako epe bat, helburu jakin batzuk ezarrita, eta ahalegin betea egitea sistema horren alde, sentsibi-lizazio kanpainekin, sistema hobetuz Ez legoke ez irabazle ez galtzailerik. Platafor-mak epe bat dauka erakusteko gogoarekin eta borondatearekin edukiontziekin lor daitekeela emaitza ona; eta Udalak, bestalde, behin epe hori amaituta eta emaitzak baloratuta, eskuak libre izango lituzke bere erabakiak hartzeko”.

Aitor Leiza: “Erdibidea norbaitek jarri badu mahai gainean Zero Zabor izan da. Beraiek atez atekoaren alde daude, eta neuk ere uste dut gaur egun dagoen sistemarik onena dela, baina ikusten dute irtenbide bat aurkitzeko erdira joan behar dugula denok. Gutxienez azterketa bat me-rezi du. Eta benetako inmobilismoa PNV, PSE eta Pla-taformaren partetik ikusten dut. Bosgarren edukiontzia eta kitto. Ez dute ezer eskaintzen. Moratoria eskatzen dute, baina ez dute esaten epe hori pasata ez badu fun-tzionatzen denok egingo dugula atez atekoaren alde, edo Zero Zaborren proposamenaren alde. Inork ez du esaten hori”.

Josu Uranga: “Atez atekoa jartzea horrelako kontrako jarrera-rekin agian ez da onena. Egon daitezke 500 pertsona boi-koteatzeko prest. Hori baino hobeto litzateke beste sistema

bat adostutakoa. Zero Zaborrena onartuko balute, seguru hobeto joango litzatekeela atez atekoarekin baino gaur egun dagoen zalapartarekin. Baina baita gaur egungo sistemare-kin ere. Baina konpromiso eta epe garbiekin, denok erabat konprometituta sistemari zuku guztia ateratzen. Denon ar-tean, ez diezaiola gero inork inori leporatu ez duela ezer egiten. Konpromiso batekin. Plataformak bere indarra ba-dauka, baina alkateak ere bai. 4.000 mila sinadurak jartzen

dira mahai gainean behin eta berriro, eta gutxietsi egiten da udal gobernuaren legiti-mitatea”.Iñaki Agirrezabalaga: “Hemen sako-nean bi ikuspuntu daude. Batetik, pen-tsatzen dutenak hau borondatezko kontu bat dela, norberak erabaki dezakeena. Eta bestetik, arazoa modu kolektiboan ikusten dugunok; horrek eskatzen dituen neurriak ezin dira gelditu norberaren borondatea-ren menpe. Giltza hor dago: norberak erabaki dezake zer egin; edo, denon ho-bebeharrez, denok hartu behar dugu parte soluzioan. Hori da dagoen guztia. Bilera hauetan, orain arte, frontoi baten kontra aritu gara, seigarren bilera falta da, eta ea

zer ematen duen. Akordio bat lortzen bada, oso ondo. Baina guk oso garbi daukagu denon hobe beharra zain-du behar dugula. Ez gara bilerak alferrik luzatzen ibiliko. Horretan denok ados gaude. Azkenean guri dagokigu erabakiak hartzea eta garbi esango dut, beldurrik ez dau-kagu, bere ondorio guztiekin”.

erreportaje honetan mahai gainean jarri diren proposamenetan zentratu gara batez ere, baina hondakinen gaia zabalagoa da. Mahaiko kideei egindako elkarrizketetan beste hari batzuk ere jorratu ditugu. errauskailua beharrezkoa al da? herri galdeketa bai edo ez? eta inposaketa? datuak fidagarriak al dira?… Baleike.com web gunean emango ditugu gau hauen inguruan elkarrizketatuek emandako iritziak, eztabaida aberasteko interesgarriak direlakoan.

ERRAusKAILuAZ, GALDEKETAZ

16 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A16 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A16 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

31 urtez izan da zumaiako arraunaren patroia: Aita Mari Arraun Elkarteko leman urte askotan izana, azken laurak zumaiako Arraun Elkartean. otsailean egindako hauteskunde prozesuaren ondoren, arraun elkarteak presidente berria du –Luis osa– eta goiko

estropadetan zumaiaren ordezkaria izatera pasako

da. Aurrez ere makina bat estropadatan

bete du lan hori.

“EGIN DuDAN GuZTIA KLUBARENTZAT IZAN DA, BATZuEK HORI PENTsATuKO EZ BADuTE ERE”

LuIs mARI goikoetxea Zumaiako Arraun Elkarteko presidente ohiaEL

KAR

RIZ

KETA

TESTUA: JUAN LUIS roMATETArgAzKIAK: ArNAITz rUBIo APrEA

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 17

ELKA

RR

IZKE

TA

Arraun munduko “erreferentea” dela diote batzuek; “ins-tituzioa” beste batzuk. Eskola zaharreko gizona da Goiko, azeri zaharra. Hau sinatzen duenak sarritan elkarrizketatu du eta zerbait garbi atera badu da Goikok nahi duena bakarrik esaten duela. Zaila ez, ia ezinezkoa da Goikori berak nahi ez dituen hitzak ateratzea. Grabagailua martxan dagoenean ondo kalkulatutako esaldiak esaten ditu, betiere oso modu diplomatikoan. Grabagailuaren stop botoia ematen denean hasten dira komeriak: orduan hasten da Goiko benetan pen-tsatzen duena esaten. Hemen ere hala izango ote da?

Hiru hamarkada luzetan izan da Goiko Zumaiako arraun elkarteetako presidentea. Hala izan da pasa den otsailera arte. Zumaiako Arraun Elkarteak hauteskunde prozesua izan zuen eta Luis Osa buru zuen zerrenda izan zen hautagai bakarra. Beraz, Osa izango da presidente be-rria datozen urteetan. Goikok, baina, arraun munduan lanean jarraituko du; bera izango da Zumaiaren ordezkaria estropadetan. Albistea zabaldu zene-tik telefono dei ugari jaso ditu 63 ur-teko zumaiar honek. Pertsonaia aski ezaguna da arraun munduan. “Ni oso lasai nago. Karga bat bizkar gainetik kendu dut eta orain prest izango naiz ahal dudan guztian laguntzeko”.

Goiko, presidente bezala eza-gutu zaitugu beti, baina badakit arraunlaria ere izan zarela.

Bi urtetan egin nuen arraunean, soldadu joan aurretik. 1969an eta 70ean izan zen. Orduan ez zegoen gauza handirik eta moldatzen ginen zerbait egiten Joseba [Sa-siain] Artiarekin. Ahalegin guztiak egiten zituen hark eta guk ere ahal genuena egiten genuen. Garai hartan ez zegoen gaur bezalako klubik. Justa azpian dutxatzen ginen eta tokatzen zitzaionak butano bonbona ekartzen zuen, dutxa beroa hartu nahi bazuen behintzat. Batela eta trainerilekin ibiltzen ginen. Traineruan aritzera ez nintzen heldu. 1970ean hasi ziren trai-neruarekin Apestegi difuntua, Iñaki Yeregi, Urtain eta kon-painia. Jende indartsua eta handia zen. Haiek ere bere lana egin zuten eta handik pixkanaka aurrera egin zuen arraunak Zumaian.

Aita Mari Arraun Elkarteaz ari al gara?Orduan ez zegoen ezer ere. Iñaki Yeregi eta hauek zio-

ten bere garaian Aita Mari kluba sortu zutela; derrigorrez paperetan egon behar zuela, baina ez genuen inon horren arrastorik aurkitu. Soldaduskaren ondoren, 1975ean, koadrila elkartu zen eta elkartea sortu genuen arraun taldea sortu eta arraunari indarra emateko. Joxe Antonio Etxaberekin batera hasi nintzen ni zuzendaritzan. Donostiara joan behar izaten genuen bileretara. Hasieran pixka bat kuzkurtuta egoten nin-tzen, baina Joxe Antonio ohituta zegoen eta harekin ondo moldatzen nintzenez, harekin joan nintzen ikasten.

Ikusten da betitik izan duzula arraunaren zaletasu-na. Zer da arraunean aurkitzen duzuna?

Nire bizitza guztian musika eta arrauna izan dira gehien gustatu zaizkidan gauzak. Arrauna beti gustatu izan zait, eta urtetik urtera gehiago. Oso pozgarria iruditzen zait, adibidez, azken egun hauetan hemen ikusi duguna,[elkarrizketa Zumaian izandako batel jardunaldien ondoren egin zen] hainbeste on-tzi, 90etik gora, errekan ikustea. Hori zoragarria da eta horrek berak ematen du indarra aurrera segi eta gauza berriak egiten jarraitzeko. Nahiz eta amorrazioak pasa baita ere.

Zerk bultza zintuen arraun elkarteko presidente iza-tera?

Lehenbizi ordezkari bezala ibiltzen nintzen. Joxe Anto-niok lehendakaritza utzi zuenean beste pare bat presidente izan ziren baina han, beste leku askotan gertatu bezala, inork ez zuen kargua hartu nahi. Behin presidente kargua hartu

nuenean, akabo! Elkartean bozketak egiten zirenean beti lehengoak jarrai-tzeko erabakia hartzen zen. Elkarteko bazkide nintzen, sortzaileetakoa, eta gustura ibiltzen nintzen. Baina gehien-bat arraunagatik egiten nuen lana.

Nola gogoratzen dituzu lehen urte haiek?

1978an atera genuen trainerua lehenbizi, kluba fundatu zenetik hiru urtera. Ordutik txalupa ez dugu inoiz zintzilikatu. Hau ere errekorra da. He-men inguruko klub askok zintzilikatu dituzte beren traineruak; guk sekula ere ez, eta erronka hori ere hor dugu. 1978an Santurtzik nahi ez zuen traine-ru bat ekarri genuen eta harekin hasi

ginen. 1981ean, Luxia [Luis Mari Olasagasti] etorri zenean entrenatzera, lortu genuen lehen bandera trainerutan: Villa de Bilbao izan zen eta Kaiku hutsagatik irabazi genuen. Or-duan hasi ginen pixkanaka gorantz. 1982an hobeto, 1983an ere bai, eta 1984an errekorra jarri genuen maila guztietan. 24 orduan hiru estropada korritu genituen eta bi bandera iraba-zi, Zarautzen eta Portugaleten. Beste errekorra da bi bande-ra irabazi genituela egun berean: Teresa Herrera A Coruñan eguerdian eta Castropolen (Asturias) arratsaldean. Gauza ho-riek garrantzi handikoak dira. Gaur egunean ez daude halako gauzak egiterik, baina orduan bai.

Trainerua urte hauetan ez dela inoiz zintzilikatu dio-zu. Ez uretaratzeko arriskurik izan al da inoiz?

Arriskuan egon da, bai; baita oso gaizki ere. Jendeak esan izan du hain gaizki ibiltzeko hobe zela trainerua zintzilika-tzea. Esaten nien hori zela errazena, zintzilikatzea. Eta gero zer? Zeinek aterako zuen? Orduan erantzunik ez. Errazena hori da, jardutea. Egoskor segi dugu eta honaino heldu gara.

Barrualdeko arraunlari asko izaten zenituzten lehen urte haietan. Matxinbentakoak, Urrestillakoak, etab. Nola juntatu zenuten koadrila hura?

Zumaiakoak ere baziren mordoxka bat, eta haien bitartez lortu genuen. Zumaiara etorri eta arraunean ikustean galdetu egiten zuten ea zenbat ordaindu behar zen hor aritzeko.

“musika eta arrauna izan dira gehien gustau zaizkidan gauza, eta arrauna urtetik urtera gehiago”

18 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

ELKA

RR

IZKE

TAGogoan dut garai hartan Kaikurekin eta Santurtzire-

kin zenutela pike handienak.1981ean, lehen bandera irabazi genuen urtean, Kontxa ez

genuen irabazi hutsagatik, zorte txarragatik edo uretan gerta-tzen diren gauzengatik. 82an ere hor ibili ginen; 83an boikota izan zela eta laga egin genuen, eta 1984an, bandera guztiak ekarrita, estropada guztiak irabazita, Kontxako lehena iraba-zi genuen. 1985ean larri-larri Santurtzik irabazi zigun. 86an hortxe ibili ginen eta 1987an bigarren Kontxa ekarri genuen, egurra emanda, eta Urkik utzitako Fontanen traineruarekin.

1984an Kontxa irabazteak zer ekarri zuen?Harrera ikusteak bakarrik dena esaten du. Kristorena izan

zen. Kristoren jende piloa inguratu zen. Azpeititik eta beste herrietatik etorri zen jendea eta hura ikusteak bakarrik hotzi-karak sortzen zituen. Hunkigarria izan zen.

Luxia entrenatzaile zela irabazi zen lehen bandera. 30 urtez izan da Zumaiako entrenatzailea. Zer izan da Luxia zuretzako?

Lanean beti egoten dira gorabeherak, baina Luxia-rekin beti ondo eraman naiz. Anaia bezala ez, baina ia-ia antzerakoa dela esango nuke. Lan ederrak egin ditu. Askotan larri-larri, ailegatu ezinik lanagatik, baina gaur egunean halakorik ez dago. Batzuek uste ez badute ere, oso entrenatzailea ona da. Bere garaian, hark zituen erre-mintekin, lan handia egin zuen. Gaur egun dauden erremintak izan balitu, oraindik hobeto moldatuko zen.

1987an lortu zen bigarren Kon-txako bandera. Agian ez du lehe-nak bezalako ospea.

Kontxa beti da Kontxa eta 1987an ere harrera oso ona izan zen. 1984an estropada guztiak irabazi zirelako edo, urte hartakoak beste fama bat du, bai-na bandera irabaztea lan gogorra iza-ten da, mutilek lan handia egin behar izaten dute eta meritua bera da batean eta bestean.

Ordutik ezer gutxi egin du traineruak. Gorabehe-ra asko izan dira eta bigarren mailan ere egon da Zu-maia…

Jende batek ere alde egin zuen klubetik. Normala ere bada urte batzuk egin eta gero. Saiatu ginen ahalik eta hobe-kien ibiltzen, baina… 1992an lortu genuen berriro Kontxan sartzea, baina haren ondoren etorri zen beherakada eta behe-ko mailan ere ibili ginen. 2003an sortu zen TKE liga eta hura ikusita salto bat ematea erabaki genuen. Kanpotik arraunlari batzuk ekarri genituen,gaur egungo entrenatzaile Santi Za-baleta tartean zela aurrerapauso hori emateko. 2005ean lortu genuen TKE mailan sartzea. Ordutik hor ibili gara, larri-larri, baina behintzat ez gara jaitsi. Gurea bezalako klub txiki ba-tentzat, etxeko jendearekin lana egiten duen klub batentzat, emaitza ona da. Mutil hauei eskerrak eman behar zaizkie, ezer kobratu gabe lan egiten dute-eta. Irabazten duten diru baka-rra sarietatik datorrena da.

Baina orain urte batzuk agindu zitzaien arraunlariei diru kopuru bat soldata bezala. Horrek ere eragin izan zuen klubaren egoera ekonomikoan.

Diru bat agindu zitzaien, eta baita eman ere. Gure errua izan zen. Esponsor baten zain egon ginen; zumaiar bat ze-goen tartean eta pentsatu genuen baiezkoa emango zigula. Azkeneko momentuan ezezkoa eman zigun eta ekonomikoki egoera txarrean utzi gintuen. Modu batera edo bestera mol-datu behar izan genuen. Nahiz eta oraindik gauzatxo batzuk badauden konpontzeko, orain hobeto gaude eta ez dut uste arazorik dagoenik.

Kluba zuzentzeko eragatik kritika dezente jaso di-tuzu.

Kritikatzea libre da. Denagatik izaten dira kritikak. Kriti-ka gehien egiten dutenak dira sekula ezer egiten ez dutenak. Hori da ederrena. Aita Mari elkartean ere hori gertatu zen. Sekula ezer egiten ez zutenak kritikak egiten, beti eskanda-luan, arrazoirik gabe. Garai hartan erosten zen materiala arraunak irabazten zuen dirutik ordaintzen zen, ez elkarteak lortzen zuenarekin. Orduan asanbladak erabaki zuen aparta-tzea: arrauna alde batera eta elkarte gastronomikoa bestera.

Horrelaxe egin genuen. Geure parteak egin genituen eta kito. Presidente nin-tzela bi kontuak apartatu nituen, elkar-tekoa elkartearentzat, eta arraunarena arraunarentzat. Horrela nahiko ondo funtzionatu genuen.

Esan izan da kluba modu per-tsonal batean kudeatu duzula. ‘Jefe’ deitzen zizuten batzuek, bro-metan bazen ere.

Ni jefea ez naiz inoiz kontsidera-tu eta hemen atea beti egon da zabalik denontzat. Gauzak ez dira esan behar; hona etorri eta lan egin behar da. Hor esaten den guztia kontua da. Erribera

kalean bi ardo edanez gero… Esaten dituzten gauza horiei kasu-rik ere ez zaie egin behar. Baina barrura heltzen dira. Eta segun zeinek esaten dituzten, are eta gehiago. Ezer egiten ez duenak ez du inoiz hutsik egiten, baina jardun ikaragarri egiten du.

TKE ligan egotea asko kostatzen dela esaten da. Merezi al du han jarraitzea?

Merezi du, bai. Babesleen dirua jaso nahi bada, hor segi behar da. Bestela jai dago. Telebistarik ez badago, jai dago. Eta gaur egun egoeran oraindik gehiago. Lehen mailan ego-tea gurea bezalako klub batentzat gauza handia da. Gastua ere bai, handia da, baina han egoteak berak ekartzen du dirua.

Asko aldatuko zen arrauna denbora honetan.Asko. Beldurgarri. Garai hartatik hona dena aldatu da:

materiala, arraunak, traineruak, arraunlarien prestatzea… Dena joan da hobetzen.

Sustantzia arraroak ere azaldu dira arraun mun-duan.

Armairuak ireki eta ikusiko duzu zer dagoen. Ez dugu sekula izan [halako sustantziarik] eta ni hemen nagoen bi-

“Gurea bezalako klub batek diru gutxi mugitzen du eta komeni zaigu harrobia lantzea”

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 19

tartean ez da izango. Ez dut uste hemen halako pentsa-mendurik sekula egon denik, sekula ere ez! Jende arraroa beti egoten da tartean. Gero etortzen dira etortzen diren gauzak eta pentsatzen da denok berdinak garela. Eta hori ez da horrela; denak ez gara igualak. Oso diferenteak gara. Irabazi behar da, bai, baina ‘naturalezarekin’. Garenak bai-no gehiago egiten ez gara aritu behar, horrekin pertsona izorratu besterik ez da eta egiten. Orain ederki arituko dira, baina hemendik hamar edo hamabost urtera ikusiko dugu nola dauden.

Azken urteetan arrauna gertakarien orrietan ere iku-si izan dugu. Ez zen ba polita izango.

Hori oso txarra izan zen. Eta hori ez gertatzeko onena da garbi ibiltzea. Bere bitaminak edo eman behar diren gauza naturalak eman, eta kito.

Arrauna asko aldatu bada ere, harrobia lantzen ja-rraitzen duzue.

Gure lana hori da eta komeni zaigu, gainera. Gurea beza-lako klub batek diru gutxi mugitzen du eta komeni zaigu ha-rrobia lantzea. Orain bertan hogei arraunlari ditugu eta hiru patroi, eta denak harrobikoak, bat izan ezik, kanpokoa bera, baina propio kontsideratu daitekeena hemen bospasei urte doalako. Hori izugarria da eta mantendu behar da. Arraunlari onak baditugu eta beste une batean litekeena zen beste klu-bak haien bila etortzea. Baina, diru gutxi dago aurten arraun munduan eta hori guretzat abantaila izan daiteke, ez direlako etorriko. Harrobia lantzeak lan asko ematen du, baina derri-gorrez egin beharreko lana da.

Azken urte hauetan arraun munduan izan den iraul-tzarik handiena, eta Zumaiari pozik handienak eman dizkiona, emakumezkoen parte-hartzea izan da.

Gu urte asko goaz emakumeekin arraunean. Gogoan dut Asturiasen Espainiako txapelketa batean ere izanak ga-rela orain urte dezente. Trainerua Getariarekin atera genuen

ErrEKorrEN UrTEAK

Bateletan, trainerilatan eta traineruan Zumaiak ez zuen

aurkaririk izan 1980eko hamarkada hasieran. Urte hauetan

guztietan lortutako banderak eta 1984ko denboraldian jarritako errekorrak dira horren lekuko.

BALE

IKE

+Pu

BLIZ

ITAT

EA

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 21

IñAKI mikeo / TKE Ligako kudeatzailea“Arraunaren historian ohorezko postu bat merezi duen pertsona. Konpromiso hitzari esanahia ematen dion horie-takoa, erreferentzia bat traineru munduan. Gazte guztien ispilu izan behar lukeen figura, erromantikoa eta ezagutu ditudan pertsona guztien artetik positiboenetakoa, bere lanean eta bere taldean itsu-itsuan sinesten duten horieta-koa”.

PAco Prieto / San Juango presidente eta entrenatzaile ohia

“Lan ikusgarria egin du, pasio eta gogo handiarekin estro-pada guztietan. Ohikoa izan da bere oihuak entzutea anima-tzen. Klubean eta Gipuzkoako Federazioan lan handia egin du, dena eman du bietan. Debaldeko lana egin du, gainera, eta urte askoan. Horrelako jende gutxi dago. Taldeko gizo-na izan da. 10eko nota jartzen diot”.

JoxEMI elDuaieN / Hondarribiko presidentea“Instituzio bat da. Pentsa, ni arraunean hasi nintzenean Goiko bazebilen ordurako. Denborarekin lasaitu bezala egin da, hasiera haietan, azkar berotzen baitzen”.

MIKEL olazaBal alkorta / ETBko kirol kazetaria

HIRU ARGAZKI AZKAR LUIS MARI GOIKOETXEARI1. Goiko, Luxia eta Gorria.1983an ezagutu nuen Luis Mari Goikoetxea. Ni Euskal Te-lebistan hasi berria, bera modako traineruaren ordezkaria. Lehen egunetik jarrera bikaina izan zuen gurekin eta erraz-tasun guztiak eman zizkigun gure lana burutu ahal izateko. Goiko, Luis Mari Olasagasti “Luxia”, eta Klaudio Etxebe-rria “Gorria”, hiru maixu Telmo Deun traineruko baserritar gogor eta maitagarri haiek podiumeko gailurrera gidatzeko. Zutik jarri eta txapela kenduko dut guztien omenez. 2. Alkandora gorria, bizar zuria... eta kronoa.Teknologiaren laguntza apalagoa zen garaietan ospetsua zen Goikoren kronometroa. Alkandora gorria, bizar zuria... eta gaur egungo GPSa bezain fidagarria zen kronoa, horixe da

Luis Mari Goikoetxeari buruz egin de-zakedan erretratua. Zenbat aldiz galdetu ote zioten epaimahaitik Goikori kanpoko balizetan hartutako erreferentzia sorta bertara bidalitako uretako epailearen wal-ki-talkiak huts egin eta gero!3. Kontxako ordezkarien harmailan lehena.Nik badakit Zumaiako emakumeen trai-neruak joan zen urteko EuskoTren Liga irabazi eta gero nolako ilusio handiarekin joan zen Goiko Kontxako estro-padetara. Zintzo, bizkor, estatistiken pantaila aurrean tokirik onena hartu eta lehorreko lehiarako beti prest. Galiziarren nagusitasuna hautsi eta herriko neskak Donostiako Bandera astintzen ikustea. Hori da Goikok nahi zuen eta nahi duen oparia!Mila Esker Luis Mari... eta gora Telmo Deun!

IBoN gaztañazPi / orioko arraunlari ohia“Sei urte nituen nik 1983n, Orioren eta Zu-maiaren artean egundoko istilua egon zenean Kon-txako Banderan. Ordutik ezagutzen dut, eta gogoan daukat oriotarrentzat infernuko etsaia zela, bera zelako Zumaiaren buru. Garai hartan eta nire umetasunean, gizon gaiztoa iruditzen zitzaidan [barrezka]. Arraunean ibili nintzen garaian, ez nuen traturik izan berarekin, baina gero bai, kazetari lanari esker, eta hitz onak baino ez dauzkat: beti egon izan da prest, se-kula ez du aurpegi txarrik jarri... Arrauna alda-tzen ari da arlo askotan, zuzendaritzak kudea-tzeko moduak ere aldatuz doaz, baina Goiko beste eskola batekoa da, eskola zaharrekoa. Eta niri gustatu egiten zaizkit halakoak, mol-de horretakoak; ez dira inoiz izan politikoki zuzenak esaten zaien horietakoak, baina nik nahiago Goiko bezalakoak, jatortasuna dute-nak; orain, faltsukeria handia dago. Hizketan ere ona da, abila, eta gaur egun ez dira horre-lako asko geratzen”.

goiko arraun munduaren begietanTESTUA: AITor MANTEroLA

22 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

ERR

ETR

ATu

APu

BLIZ

ITAT

EA

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 23

lehen urtean. Gero pixkanaka jendea inguratzen hasi zen eta horrela lortu genuen trainerua ateratzea. Iaz asko sufritu zu-ten beraiek ere, denboraldia hastear zegoela oraindik taldea osatzeko zegoelako. Harrigarria izan zen gero ikustea zer lortu zuten. Pentsatzen zuten agian ez zirela sailkatuko Eus-kotren ligara.

Pentsatzen al zenuten emakumezkoen arrauna sen-dotuko zenik?

[Irribarreka] Bueno, emakumea oso gauza berezia da, oso diferentea. Barkatuko didate emakumeek, baina hori hala da, beraiek ere onartzen dute. Iaz asko sufritu zuten, baina den-boraldi honetarako azarotik ari dira prestatzen. Seriotasuna-rekin ari dira eta poza ematen du horrek. Gauzak ondo egiten badira, pozak emango dizkigute aurten. Espero mutilekin ere hala gertatuko dela, mailan mantenduko direlakoan nago.

Bien kasuan helburuak des-berdinak izango dira.

Emakumeena errazago ikusten dut, estropadak eta klubak gutxiago direlako. Mutilak asko ari dira saia-tzen eta lan oso ona egiten ari dira. Poz pixka bat emango digutelakoan nago. Eta ez mantentzeagatik baka-rrik; sailkapenean gorago ere ibiliko direla espero dut.

Bigarren txandan agian?Igual, igual. Ikusiko dugu besteak

nola aritzen diren. Hauek ilusio han-dia dute, traineru berria ere bai, eta hor buruak lan handia egiten du. On-tzia hamahiru bat kilo arinagoa da, segundo batzuk ere irabaziko ditugu ziabogetan platanituarekin… hori dena gehitzen bada ilu-sioarekin egoteko moduan gaude.

Emakumeei esker lortu dugu berriro Kontxarekin ilusionatzea.

Bai, ilusio hori badago. Zumaiako jendea beti joan da Kontxara, baina herriko ontzia egonez gero, oraindik gehia-go. Ea mutilek zerbait egiten duten aurtengoan. Nik esperan-tza pixka bat badut. Esaten didate zeharo positiboa naizela eta zoratuta nagoela. Zoratuta egongo naiz, baina hala ikus-ten dut.

Klubeko zuzendaritza aldatu berri da. Talde berria osatzen duten lagunak orain bi urte sartu ziren. Nola ikusi zenuen aldaketa hori?

Orain lau urte esan nuen ez nuela inongo arazorik eta nigatik ez kezkatzeko. Esan nien ni prest nengoela goian (bulegoan) edo behean lan egiteko. Hainbat telefono dei jaso ditut azken egunetan eta esan diet bazela aldatzeko ordua. Eta egia da. Nik ez nuena nahi zen edozein pertso-na etortzea hona, nahiz eta askatasun guztiarekin etortzea duen, zuzendaritzan jartzea eta hainbeste urtetan egindako lana kaka eginda uztea. Hori ez nuen nahi. Orain dagoen jendeak, presidente berri honek, badaki zer den arrauna eta horrekin gustura nago.

Zer pentsatu zenuen zuzendaritza berria osatzen du-ten kideek esan zizutenean ez zutela zurekin kontatzen talde berrirako?

Lasai nengoen. Esan nien beraiei: “nirekin ez duzue inongo arazorik izango”. Ordezkaritza lanak eman dizkidate. Estropadetan tentsioan egoten naiz kronometroarekin edo talkie-arekin entrenatzaileari gauzak esaten, eta telebistakoak etortzen direnean kasu egin behar izaten zaie, eta dena bertan behera laga behar izaten da. Bakarrik joaten nintzenean nik atera behar izaten nuen, baina azkenekoetan jende gehiago joaten zenez, (bi lagunek dute ordezkarien tokian egoteko au-kera) besteek hitz egin zezaketen telebistako kamera aurrean. Nahiago gainera. Esaten didatena egingo dut. Hau dagoela konpontzeko, hau ekarri behar dela, hura egin behar dela, ga-solina ekarri behar dela. Beraiek nahi duten guztia egingo dut.

Gero, esaten badidate hau ezin dudala egin eta beste hau egin behar dudala? Ados, batere arazorik gabe.

Zer eman dio Goikok klubari?Borondate guztia eta ahal dudan

guztia. Kluba aurrera atera nahi izan dut beti eta egin dudan lan guztia klu-barentzat izan da. Batzuek ez dute hori pentsatuko, baina… Nik etxera-ko ez dut ezer ekarri, dena klubaren-tzat izan da. Gauza bat ekarri, bestea eskatu, horrela ibili gara urte askotan. Baina ez ni bakarrik. Hor izan dira Anjel Mari, Bixente, lehen Tino ere bai, Patxi txofer, Manuel… Horiekin ondo konpontzen naiz eta lanak ahal dugun hobetoen egin ditugu. Ondo

ez dut esango, hori ez dago eta esaterik. Ahal den ondoen. Egindako lana batzuek eskertu egiten dute eta horrek poza ematen dizu.

Eta klubak Goikori?Disgustu asko. Pozak bai, asko, baina disgustuak ere bai.

Baina hori kluba zer denaren barruan sartzen da. Horiek ere pasa behar izaten dira hemen, eta isilik gainera. Eta hala egin behar da, zer hitz egiten hasten bagara hemen… jai dago!

Lanetik klubera, estropadak, bilerak Federazioan… Etxean ikusten al zintuzten?

Gutxi. Andreari ere eskerrak eman beharra dago, zeren hainbeste urtetan izan duen aguantea ez da txikia izan. Tai-lerretik irten eta ia etxetik pasa gabe askotan joan behar izan dut bileretara. Halako asko izan dira. Batera eta bestera ko-txea hartuta. Orain gutxiago izango dira, baina hala ere ez dut etxean denbora asko pasako. Ez dut etxean denbora asko pasatzen normalean. Jaietan bai, jaietan partiduak ikusi eta lasai egoten naiz etxean. Baina bestela, estropadak badira, es-tropadak du lehentasuna. Horretan andreak asko aguantatu du, asko.

Amaitzeko, noiz moztuko duzu berriro bizarra?Mutilak Kontxan sartzen direnean. Kontxan sartzen ba-

dira bizarra moztuko dut.

ELKA

RR

IZKE

TA

“Nahi ez nuena zen edozein pertsona zuzendaritzan jartzea eta hainbeste urtetan egindako lana kaka eginda uztea”

24 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A24 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A24 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A24 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

PuBL

IZIT

ATEA

PaNDa BATEAN mAROKON ZEHAR

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 25

ABE

NT

uR

A

PaNDa BATEAN mAROKON ZEHAR

Martxoaren lehenengo egunean abiatu ziren zumaiatik oscar Bernal eta xabier Korta “Talo”, beren fiat Panda harturik hegoalderantz. Aurrean, zortzi eguneko bidaia zuten Marokoko lurretatik barna. Panda raid izeneko lasterketan parte hartzera zihoazen. oscarrek koinatuaren laguntzarekin beteko zuen bere aspaldiko ilusioa.

TESTUA: IzASKUN UrBIETA

V. aldia izan du aurten lasterketa berezi honek eta protago-nistek bertako paisaia, kultura, jendea eta naturaren indarraz gozatzeko aukera paregabea izan dute. Horrez gain, lankide-tzarako tartea ere hartu dute. Parte-hartzaile guztiek eskolako materiala utzi dute Moulay Youssef izeneko eskolan, Errachi-dian. Hau izan da bidaia ahaztezin horren kronika.

Guztira 5.400 kilometro inguru egin zituzten Oscar Ber-nal eta Xabier Kortak osatutako bikoteak. Zumaiatik abiatu eta Essaouira zuten jomuga, Marokoko hego mendebaldean kokatuta dagoen hiria. Hango hondartzan amaitzen zen las-terketa, Atlantikoa lagun, indarrak berriro hartu eta etxerako buelta egiteko; Kantauri itsaso aldera.

Bidaiaren elkartze puntua Madrilen egin zuten, Santiago Bernabeu estadioaren aurrean, eta antolakuntzaren ohiko kontrol eremuak pasa ondoren, Algeciras hirirantz abiatu ziren lasterketan parte hartu zuten 92 Pandak. Gaua bertan pasa ondoren, goizeko 8etan ferrya hartu eta beste kontinente batek eman zien ongietorria, Afrikak. Orduantxe hasten zen benetako erronka, abentura eta ilusioa; hots, Panda Raid 2013 lasterketa. Herrialde arrotz batean, ehunka oztopo igaroz eta GPSrik gabe, helmugara iristea eta abenturaz gozatzea zen zumaiarren ametsa, “sailkapenari begiratu gabe”. Bidaia sei etapatan antolatua zegoen.

1. etapa: Tanger-El hajebTanger hiritik abiatu ziren abenturaren lehenengo etapa burutzera. Hasieran, kostaldeko autopista zeharkatu zuten Asilah, Larache eta Kenitra bezalako herri eta hiriak atzean utzita. Hala, Rabatera iritsitakoan, mendi aldera hartu zuten. Hemen hasten zen benetako erronka, kotxeaz eta adrenalinaz gozatzeko bidea. Raid batek dituen ezaugarri propioak prota-gonistek beren azaletan sentitzeko unea.

“Momentu oro roadbook-a begiratuz orientatzen ginen. Antolakuntzakoek egunero etapa horretako mapa edo bideak zeintzuk ziren ematen zizkiguten. Horixe zen roadbook-a”.

Baina lehenengo etapa honetan akats bat egin zuten. Bi-dean zehar kontrol eremu batzuk zeharkatu behar zituzten eta horietako bat konturatu gabe pasa egin zuten. Horrek pe-nalizazio bat eragin zien. “Talde askok ez zuten igaro kontrol hori, ezkutuan zegoen eta ez ginen konturatu”.

Arratsalde gau parterako, kanpamentua jarri zuten El ha-jeb inguruan. Horrez gain, haimetan antolakuntzakoek afaria ematen zieten denei; afaria eta gosaria, baina lo egiteko bakoi-tzak eman behar izan zuen kanpin denda.

Lehenengo gau hartako oroitzapena hotza dute biek. “Hotz handia egiten zuen, zero gradu; eta momentu batean -1º eta -2º-ra ere jaitsi zen”. Goizeko 5ak aldera berriz, euria

26 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

hasi zuen. Erruz egiten omen zuen euria. Jaiki eta lokatzez beteta zeuden. Marokoko lurreko kolore gorrixka hori, erre-ka modukoa bihurtu zen tarte askotan.

2.etapa: El hajeb-ErrachidiaEuritan esnatu ondoren, bigarren etapaz gozatzera abiatu zi-ren. Guztira 420 kilometro inguruko ibilbidea zuten aurretik Errachidia izeneko hiriraino. Egunero egiten zituzten kilo-metro horiek gutxi gorabehera. Gosaldu eta afaldu haimetan egiten zuten, eta bazkaldu berriz bidean. “Guk janaria eman genuen hemendik. Egia esan hango kulturarekin ez genuen askorik bat egin alderdi horretan. Urdaiazpikoa eta urdaitegi-ko produktu dezente eraman genituen”. Horretaz gain, Jesus haurtxoa deitzen zioten zahatoa ere eraman zuten. “Ardoa geneukan bertan, eta bidean ederki lagundu zigun”, adierazi dute irribarrez.

Etapa honetan mendiko bide asko egin zuten. Elurrez beteriko mendiak ere ikusi zituzten eta handik jaitsita, ba-samortua zapaltzeko aukera ere izan zuten. Egin zuen euriagatik zati asko-tan putzuak igaro behar izan zituzten. “Trantsizio etapa bat izan zen, leku horietan ibiltzen ikastea izan zen hel-burua eta baita roadbook-a maneiatzea ere”.

3. etapa: Errachidia-MerzougaHirugarren egun honetan, raid ho-nen helburuetako bat gauzatu zuten. Errachidian dagoen Moulay Youssef eskolan izan ziren hango haurrak bi-sitatzen. Talde bakoitzak, gutxienez, eskolako materialez osatutako 20 kiloko poltsa eman behar izan zuten. Oso ekintza ona eta positiboa izan zen, bai beraientzat eta baita bertako umeentzat ere. “Leku nahiko apartean dagoen eskola bat da. Hango biztanleek ko-mentatu ziguten Marokon bizitza Atlas mendi-katetik kostaldera egiten dela. Alta, beste aldera eremu nahiko ezengokorra eta gatazkatsua da”. Ingurune hau Aljeriatik gertu zegoen eta aldaketa argi ikusi zuten.

Festa moduko bat ospatu zuten eskolan. Haurrek eskertze moduko bat egin zieten parte-hartzaileei material guzti hori emateagatik. Jolasten eta dantzan ere ibili ziren eta eguerdi aldera Merzougarantz abiatzekotan ziren.

Baina aurreko egunean egin zuen euri jasaren ondoren, abenturaren ibilbide hau bertan behera uztea erabaki zuten. Hala, bide orokorretik egin zuten Merzougara arteko zatia. “Hala eta guztiz ere, nahiko lan izan genuen helmugaraino iristen”, aipatu dute. Gau horretan lo ere aterpetxean egin zuten, kanpamentua jartzeko aukerarik ez zegoen eta.

4. etapa: Merzouga-Alnif“Bideko zati batean ur asko zegoen, bideak ibaia zirudien eta

ezin zen kotxearekin pasa. Antolakuntzakoek kamioi bat jarri zuten erdiz erdi uraren korrontea jaisteko, eta azkenean ho-rrela pasa genuen”. Etapa hau ere konplikatu samarra izan zen. “Kotxearekin zati hori pasatzean, ura kotxearen ateraino iristen zen gutxi gorabehera”. Esan dute beldurrik ez zutela izan, eta ongi pasatu zirela, baina tartean kotxe batzuek gera-tu omen ziren ez aurrera eta ez atzera. Horiek kamioiari lotu eta erremolkatuta atera ziren ur korronte horretatik. Basa-mortuan igeri egiteko aukera izan zuten, alajaina!

Etapa honen bigarren zatia ere bertan behera geratu zen abenturazaleen zoritxarrerako. “Inork ez zuen nahi etapa sus-penditzerik, baina egia da baldintza horietan ezin zela aurrera egin basamortuko bide horretatik”. Aipatzekoa da, raid-ak izan dituen bost edizio horietatik, hori izan zela metereolo-gikoki baldintza okerrenak izan zituena. Hainbeste eurite ez zen aspaldian lurralde hartan ikusi.

Hala, buelta eman beharra izan zuten eta errepide nagu-sia hartu. Iluntzean Alnif-era iritsi ziren. “Afaldu ondoren

pantaila handi batean Championseko Real Madril-Manchester partida ja-rri zuten. Guk ez genion kasurik ere egin”.

5. etapa: Alnif-MarrakechBi egunetako etapa izan zen azken aurreko hau. Maratoi etapa bezala ere ezaguna, guztira 700 kilometro osatu behar izan zituzten Marrakexera iris-teko. Zati honen helburu nagusiak denboraren gestio ona eta mekanika

izan ziren. “Etapa honen lehenengo egunean esaterako kontrol eremu

batetik arratsaldeko 17:00ak baino lehen pasa behar zinen, eta hurrengo kontrola aldiz, 19:30erako. Horregatik, den-boraren gestio ona behar beharrezkoa zen”. Denbora horren barnean sartzen ziren

noski, bazkaltzeko tartea, ko-txearen konponketak, gasolina

sartzea, eta abar. “Guk zorionez, ez genuen inongo arazorik izan kotxea-

rekin, baina batzuei laguntzen geratu izan ginen abentura osoan zehar”.

Kontrol batetik bestera anekdota bat ere pasa zitzaien. Hasierakoa 16:30ean igaro zuten, eta hurrengora 17:30era-ko iritsi behar zutela pentsatzen zuten. Hala, denbora horren barruan amaitu zuten, baina helmugan esan zien kontrol hori 19:30ak arte irekita zegoela. “Bi orduko ibilbide tartea ordu-betean egin genuen. Airean joan ginen”.

Behin han zeudela, kanpamentua jarri behar izan zuten, izan ere gauez kotxean ibiltzea debekatuta zuten. Kanpamen-tu nagusi hori, sumendi baten kraterraren inguruan zegoen. Hara iristeko ibilbide guztia berriz mendiz egin zuten, harriz

ABE

NT

uR

A

“Paisaia ederrak ikusi genituen eta naturak bertan duen indarra edo eragina izugarrizkoa da”

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 27

josita, gora eta behera… “Kraterra hondarrez estalia zegoen eta inguruan suge pila bat zeuden. Gau horretan ez ziguten afaririk eman antolakuntzakoek. Gure artean afaldu genuen, lotara joan eta hurrengo goizean 06:00ak alderako abiatu ginen”. Aipatu behar da gau horretan izan zituzten bistak zoragarriak izan zirela. “Hango ilunabarrak eta egunsentiak ikusgarriak dira, gauez zerua ere izarrez josita dago, garbi-garbi”.

5. etapa honetako bigarren eguneko irteera ordua 06:30ean izan zuten. 2.290 metrora lo egin ondoren, mendia jaitsi zuten, “bihurgunez beteriko bidea” eta errepide nagusia hartuta Marrakexeraino joan ziren. Aurretik hala ere orien-tazio proba bat egin behar izan zuten. Erabat galdurik egon omen ziren…

“Eta Marrakex zer? Kaosa!” , horrela definitu zuten bai Oscarrek eta baita Xabierrek ere. Hiriko bideetan ez lehen-tasun araurik, ez ezer. Bozina hotsak etengabe, lotsa gutxien zuenak egiten zuen aurrera.

Oso etapa polita izan zela aipatu zuten biek. Batez ere lehenengo eguna. Mendiaz gozatu, bihurguneez, oztopoak pasa… Bigarren eguna ez zuten hainbeste gozatu, “azken fi-nean Marrakexeraino falta ziren 300 kilometroak errepide na-gusitik egin genituen eta ez da sentsazio eta abentura bera”.

6. etapa: Marrakech-EssaouiraHotelean lo egin ondoren, dutxatuta eta usain gozoarekin, az-ken etapa, eta horrekin abentura hau amaitzera, abiatu ziren. Bi ordu baino gutxiagoan Essaouirara iritsi ziren. “Hemen ere dena errepide nagusitik egin genuen”. Hara iritsitakoan, hondartzan egin genituen azken 10 bat kilometro. “Talde bakoitzak derrigorrez eraman behar zituen bengalak piztu, denok gauden argazki ofizialak atera, afaldu (festa moduko bat egin zen) eta hotelera joan ginen”. Oso nekatuta amaitu zuten eta turismo pixka bat egiteko denborarik ere ez zuten hartu. “Euskaldunok osatu genuen koadrilan geratu ginen abenturako azken ordu hauetan, indarberritu eta etxerantz joateko”.

Etxerako bidea eta ikasitako lezioa Ostiralean, martxoaren 8an, gauez amaitu zuten abentura. Etxera bueltatzeko bide luze eta gogorra zuten aurretik. Ho-

rregatik, hurrengo egunean oso goiz handik abiatu ziren. Mi-laka kilometro eginda zeuden, eta ostera, beste horrenbeste egin behar izan zuten etxera iristeko. Nekaturik zeuden, es-perientzia ahaztezin bat gozatuta, memorian betirako gordeta izango dutena. Lau begi horiek ikusitakoa eta sentitutakoa be-raiek bakarrik dakite. “Paisaiaz gozatu genuen, kotxean ibil-tzeaz, lagunarte sano batean igaro genituen bederatzi egunak, injustizia sozialaz eta batez ere haur eta emakumeen egoeraz ohartu ginen”. Hamaika aldiz komunikabideetan islatutako egoera larria bertatik bertara ikusi zuten. “Biziraupena da hango lege bakarra. Bidean oztopoak aurkitzen genituen, haurrek jarritako oztopoak, kotxeak geratzeko eta guri eta beste parte-hartzaileei zerbait eskatzeko. Arkatz batekin ere konforme ziren”. Latza, gogorra, tristea.

Baina gogortasun horren baitan, basamortuko koloreekin eta han-ditasunarekin geratzen dira bi protagonistak. “Paisaia ederrak ikusi genituen eta naturak ber-tan duen indarra edo eragina izugarrizkoa da”. Hondarrez-ko ekaitza, ura nola datorren basamortutik ibai bat sortze-raino, euria, hotza… Posible ziren ia egoera klimatologiko guztiak jasan zituzten.

Dena ongi amaitu zen, baina istorio guztiek badute korapiloren bat tartean. Hauei penintsulan gertatu zitzaien. Marokon azken aldiz gasolina bota zuten eta penintsulara pasa ondoren, kotxea gelditu egin zitzaien. Konturatu zi-ren iragazkia zikina zegoela, gasolinaren kalitate ezak, tapoi moduko bat egiten zien. Hala, 15 kilometroz behin gutxi gorabehera geratu egiten ziren garbitzera. “Gasteizera iritsi ginean jada ongi ibiltzen hasi zen eta beno, handik Zumaia-ra ongi etorri ginen”. Martxoaren 10ean goizeko 08:30ean iritsi ziren hona 27 ordu jarraian eginda. “Marokogatik zera esan ziguten: eguzki asko jotzen duen herrialde hotza da”. Hainbeste hotz eta eurite pasa ondoren, etxeko goxotasu-nera itzuli ziren irribarre batekin ahoan. Ziur aski berriro joatekotan…

HAMAIKA zAILTASUNBasamortuak ezartzen dituen zailasunez gain, euri jasak ere pairatu dituzte abentura honetan.

28 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

Johan Perez de Çumaya piratak ekintza ugari egin zituen xV. mende amaieran

PuBL

IZIT

ATEA

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 29

Juanjo Larrañagaharategia

Kalitatezko produktuak

Gipuzkoako Okelaren

Ziurtagiria: GI-OKELA

ZUMAIABasadi auzategia, 4. Tel./Faxa: 943 860 621

ZARAUTZSalegi kalea, 14. Tel./Faxa: 943 890 215

30 B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A

BERT

sO x

ORT

A

1.Nahiz ibili zen gure kaleetanpixka bat atzeratutaKale bazterrak jendez betetaeta asko hunkitutaKorrikako esprinakbelaunetako minakgenbiltzan arnasestukaSegi dezagun pauso bakoitzak arnasa ematen du ta

2.Festa giroan aldarrikatuzginen denok izerdituKorrika egin, emozionatu,jolastu, bizi, sentituAndoaindik Baionalotzea ez da bromaEuskaldunok ze merituHerri bat inon baldin badagoeuskerak behar du erditu

3.Nahiz ahaztu zaion erabiltzeahainbat euskaldun zaharriEuskaldun berri ongi etorrinahiz kostatzen zaigun sarriEgunero erabilikale lan ta familigara guztien egarriBesteengandik jasotakoaEman euskera elkarri

korrika zumaian

Doinua: “Iparragirre abila dela”

AN

dEr

Ho

rM

Az

Ur

I

manex elola txaPartegi

B A L E I K E 2 0 1 3 A P I R I L A 31

PANASONICTXP42X60 PLASMA

• 42”¡

• 600 Hz

NODORNIB 360

• 3 indukzio gune

399€

BALAY3TS865E

GARBIGAILUA

• 6 kg

• 1.200 bira/min

BALAY3KFE7665

• No frost

• 185 x 60

• 0ºko kajoia

299€

319€

599€

ENDAÑETA ZUMAIAELEKTROGAILUAK

erribera, 8 Tel. 943 861 694www.endanetazumaia.com

INOX

INDUKZIOA