2. Percepción visual e comunicación

Funcionamento Visión Humana. A.Fernández. INTEF . CC BY-SA Modificado. M.Busto. CC BY-NC-SA

Os seres humanos empregamos os sentidos para recibir estímulos do exterior e recoller información que logo nos permitirá relacionarnos co entorno e cos nosos conxéneres. O sentido da vista, sendo dos máis importantes, permítenos recoller información visual a través dos ollos para que logo sexa procesada polo cerebro, a este proceso chamámoslle percepción visual.

No cerebro elaboramos a información que logo transmitiremos ao noso entorno, a esta transmisión de información a través de imaxes ou de forma oral ou xestual chamámoslle comunicación. Á feita por medio de imaxes é a comunicación visual.

2.1 Proceso da percepción visual

Obxecto

Experienciaperceptiva

Reflexa e emite radiaciónsluminosas estimulando o sentido

da vista

Procesado na retina

Ondas luminosas son captadas por

Conos.Receptores

da cor

Bastóns.Receptores acromáticos

(Escasa luminosidade

ambiental)Crease enerxía

Electromagnéticaproducindo impulsos

nerviosos

Multiplicidadede elementos

illados

Procesos cerebrais.Transmisión ao

hemisferio dereito e esquerdo

Dous xarrons. M.Busto. CC BY-SA

Gestalt.CC BY-SA – da Wikipedia. Dominio Público.

O noso cerebro procesa o que os ollos ven procurando facilitarlle a comprensión do que está vendo ao individuo.

Nas seguintes imaxes temos algunhas mostras do que fai o cerebro cando vemos.

2.2 As imaxes transmiten mensaxes

O ser humano, desde sempre, creou imaxes partindo do que o rodeaba e da interpretación que facía dese entorno o do que lle acontecía nel.

  As imaxes creadas polo medio que sexa, debuxando, cámara fotográfica, eta. Serven para transmitir mensaxes e polo tanto podemos dicir que serven para comunicarnos entre nos.

Times Scuare. M. Busto. CC BY-SA

2.2.1 Para que exista comunicación, precisamos o seguinte:

• Emisor. O que quere comunicar algo. Persoa, empresa, organismo,…

• Mensaxe. O contido que se quere comunicar por parte da persoa, empresa,...

• Código. Son as regras ou normas coas que son feitas as mensaxes. Por suposto, o que recibe a mensaxe ten que coñecer o código. Unha sinal de tráfico ten un código diferente a unha pintura artística.

• Medio. É o xeito que permite transmitir fisicamente a mensaxe. Non é o mesmo unha película que unha foto nunha revista. 

• Receptor. É quen recibe a mensaxe. Despois de ser emitida a mensaxe, a persoa ou persoas recíbeno e interprétano.

• Contexto. Neste caso, son todas aquelas circunstancias que rodean a mensaxe, tanto espacial como a causa que o pode orixinar. Se hai moita pobreza nalgún país, algúns organismos fan campañas publicitarias para axudar a combatela.

• Función. É o papel ou obxectivo que o emisor quere que cumpra a súa mensaxe.

Emisor: Un Instituto

Mensaxe: A localización do Instituto

Código: Por medio dun plano esquemático

Medio: Unha imaxe para a web do Instituto

Receptor: Todas as persoas que queren ir a el

Contexto: A dificultadepara chegar

Función: Indicar ondeesta o Instituto no pobo

Plano. M. Busto. CC BY-SA

Exemplo do plano dunha vila:

2.3 As linguaxes visuais

Sinal. Busto. CC BY-SA

Anuncios. Times Scuare Busto. CC BY-SA

Kandisnky. Guggenheim. N.Y. Foto Busto. CC BY-NC-SA

Existen tres grandes grupos de linguaxes visuais para comunicarnos.

• Linguaxe obxectiva:

– Intenta transmitir unha mensaxe única e específica para que sexa ben interpretada polo receptor. Emprega a xeometría ou formas moi sinxelas.

• Linguaxe publicitario:

– A linguaxe é complexa empregando variedade de formatos como a fotografía ou o debuxo coa intención de que o receptor se interese polo que estas imaxes contan. Poden ter intención de vender produtos ou concienciar a cidadanía.

• Linguaxe artística (subxectiva):

– Procura transmitir mensaxes producindo sensacións e sentimentos no espectador por medio dos recursos artísticos como a composición, o estilo, eta.

2.3.1 Clasificación das imaxes:

ConVolume

Dúas dimensións

Técnicas En Serie FotográficaEn

Movemento Virtual

● Esculturas

● Maquetas

● Módulos

xeométricos

● Debuxo

● Pintura

● Arquitectura

● Enxeñería

● Deseño

● Decoración

● Gravado

● Artes

gráficas

● Publicitaria

● Documental

● Artística

● Cine

● Vídeo

● Imaxe

en mapa

de bits

● Imaxe

vectorial

2.3.2 Características das imaxes:

Grao de Figuración

Grao de Iconicidade

Grao de Complexidade

CalidadeTécnica

Orixinalidade

Trátase de se a imaxe é máis ou menos identificable coa realidade.

Indica se a imaxe creada se parece máis ou menos a cousa que representa.

Refírese a se a imaxe nos aporta máis ou menos información

Se a técnica empregada é correcta ou non.

Neste caso refírese a se imaxe se diferencia de outras e destaca pola novidade.

2.3.3 Finalidade das imaxes:

Informativa

Identificativa

Indicativa

Descritiva

Informa dunha noticia, pon de relevancia un acontecementoou informa sobre un produto e as súas características.

Son imaxes que serven para identificar empresas, produtos.Son os logotipos ou anagramas.

Son as sinais ou signos. Entre elas están os pictogramas.

Describen un todo ou partes dun todo de xeito claro e sinxelo.Temos o debuxo científico, cartográfico, infografías.

2.4 Lectura de imaxes. Ler e analizar

Para percibir e recoñecer o mundo que nos rodea temos a necesidade dos sentidos, e o da vista é o que nos permite facer unha lectura máis inmediata do que temos o arredor.

Estamos continuamente lendo imaxes, sendo as grafías das letras por exemplo, imaxes que teñen un significado e función concretas dentro do proceso da lectura.

Unha persoa pode ler ou analizar calquera tipo de imaxe, pero o mellor xeito de facelo é sabendo o que aspectos que temos que ter en conta cando a analizamos unha imaxe.

Aspectos previos a ter en conta na lectura de imaxes:

• As dimensións da imaxe. Tamaño.

• Visualización da imaxe. Como se ve.

• Clasificación da imaxe. Segundo o que vimos no primeiro esquema.

• Características da imaxe. Segundo o esquema anterior.

• Distinguir se a imaxe é obxectiva, (cando so ten un significado) ou subxectiva (cando ten varios significados)

2.5 A lectura de imaxes. Que analizar?

Puntos que temos que ter en conta cando queremos analizar unha imaxe.

Ficha TécnicaLectura Descritiva

(Obxectivo)Características

Relación do Texto / Imaxe

Interpretación(Subxectiva)

1.Autor2.Título3.Data de realización4.Onde está a obra

actualmente5.Xénero6.Clasificación da imaxe7.Técnica empregada8.Dimensións/tamaño

1.Elementos da composición e distribución no formato1.Centro ou punto

de interese da imaxe2.Liñas de forza e de interese3.Tratamento da luz4.A cor: análise e combinacións5.Tipo de plano6.Angulación

1.Orixinalidade/ redundancia2.Iconicidade/ abstracción3.Monosemia/ polisemia4.Simplicidade/ complexidade

Funcións do texto na imaxe(Se o hai)

1.Interpretacióndo que nos conta

2.Se nos transmite

emocións e valoración da imaxe.

2.6 Exemplo do análise dunha imaxe

Autor: Vincent Van Gogh.

Título: Autorretrato coa orella vendada.

Data: 1889.

Localización: Courtauld Gallery, Londres.

É un autorretrato artístico.

Técnica: Óleo sobre unha tea.

Medidas: 60 x 49 cm.

Autorretrato coa orella vendada.Vincent Van Gogh.Wikipedia. Dominio Público.

Composición de liñas verticais con un esquema triangular lixeiramente á esquerda.

A cara e os ollos son o centro de interese dado polas liñas inclinadas dos ombros que rematan nos ollos.

As pupilas destacan na cara con tons claros sendo a entoación (ton xeral do cadro) verde.

Ten un foco de luz frontal nun plano medio (peito cabeza).

Ficha TécnicaLectura Descritiva

(Obxectivo)Características

É orixinal e intenta parecerse ao personaxe que retrata.

As mensaxes son variadas.

É unha obra complexa xa que mostra o estado físico e psicolóxico do retratado.

Interpretación

Poderíamos entender esta imaxe como a expresión da vida e as dificultades de vivila como un quere.

Pero con esperanza. (cor verde)

• Elixe, debuxa e colorea unha das ilustracións desta páxina.

• Recorta dunha cartolina un rectángulo de aproximadamente 9 por 5 centímetros.

• Coloca a cartolina verticalmente encima da liña de puntos.

• Cos dous ollos abertos coloca o nariz de tal xeito que toque a cartolina e cada ollo vexa un debuxo.

• Comenta o que ves.

• Despois de rematar toda a tarefa, valora o teu traballo partindo da rúbrica que tes a continuación.

2.7 Actividade: Caderno de debuxo

CONCEPTOS Excelente 4 Ben 3 Aceptable 2 Insuficiente 1 Ponderación Nota

Debuxo O debuxo é excelente e a ilusión ou efectos que se queren conseguir están moi ben.

O debuxo está ben e os efectos que se queren conseguir con el están ben conseguidos.

O debuxo están ben feito pero os efectos esperados non se chegan a ver.

O debuxo está feito de xeito descoidado e os efectos esperados non se conseguen.

x1  

Cores Está moi ben coloreado empregando incluso a técnica adecuada.

A cor están ben, aínda que a técnica podería estar mellor elixida.

As cores no debuxo aparecen tenuemente.

Non hai ningunha ou moi pouca cor excepto o debuxo inicial.

x1  

Creatividade Excelente resultado visual da totalidade, con unha boa composición que demostra o interese polo debuxo.

O conxunto ten moi bo aspecto visual, pero a composición é mellorable e o interese a hora de facer o traballo é alto.

O conxunto ofrece un resultado visual aceptable aínda que a composición podería mellorarse.

O conxunto non ofrece un bo resultado visual. Nótase falta de interese polo resultado.

x1  

Táboa de valoración da tarefa

Percepción e comunicación. Manuel Busto Magdalena, dentro do curso con licenza:

Curso: O tempo e o espazo con liñas e cores por Maribel Iglesias e Manuel Busto. Baixo licenza

Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 3.0 España.

Créditos e autoría:

Úsanse imaxes e recursos de produción propia, que se fan públicos con licenza CC BY-SA, ou CC BY-NC-SA, outras de dominio público, con licenza creative commons, GNU... tomados preferentemente de bancos de recursos educativos abertos. Tamén se empregan, acolléndose ao dereito de cita segundo a lexislación vixente, imaxes e recursos diversos de diferentes páxinas web, e se enlaza -cando é posible- a súa licenza ao pé dos propios recursos.

Outras licenzas:

Quedan fora desta licenza as imaxes, recursos... que manteñen a súa propia licenza, sinalada en cada caso.

2.8 Dereitos de autor

Bibliografía de consulta

Velázquez Pérez, M. A., Ortiz de Lejarazu, F. “A educación plástica e visual dende as TIC” [En liña]. Dispoñible: http://www.edu.xunta.es/espazoAbalar/sites/espazoAbalar/files/datos/1369051774/contido/plastica/index_ga.html. [Consulta: 3-xuño-2014].

Román, F, “Bloque 4 La Lectura De Imágenes (I)” [En liña]. Dispoñible: http://www.slideshare.net/pepepardo/bloque-4-la-lectura-de-imgenes-i. [Consulta: 3-xuño-2014].

Arnheim, R. “Arte y percepción visual”. Alianza Editorial. Madrid. 1980.