Irungo euskarazko

hamabostekaria I runero291. zk.Bigarren aroa

Abenduak 152016

4-5 Elkarrizketa Euskararen Nazioarteko Eguna.6 Erreportajea Gabonetako azoka Ficoban.6 Erreportajea Heme Shop.8 Kirolak Ander Elosegi.11 Haurren Lanak San Vicente de Paul LH2.12 Gazteen lanak Txingudi Ikastola DBH4.13 Gaztea Irantzu Epelde “Irun eta Hondarribiko gazteak hizketan: euskalkia eta euskara estandarra gaur”

14 Gazte infor15 Agenda15 Erreportajea La Bioteka.

KirolakBidasoa XXI Waterpolokonesken taldea.

9. orrialdea

ElkarrizketaCaritaseko bolondresak3. orrialdea

Hamaika aitzaki euskara plazaratzeko

2

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak (Hizkuntza Politikarako

Sailburuordetzak) diruz lagunduaErakunde honek Irunero diruz laguntzen duErakunde honek Irunero diruz laguntzen du

Joseba Arozena,Unai Oiartzun eta Peli Le-kuona

Unai Oiartzun

Sonia Garcia Olazabal, Amaia Terrazas

amaiaterrazasruiz@gmai l .com

Ion Otxoaion@943sansebast ian.com

837 comunicación y publicidad S.L.ISSN: 1134-0606Lege gordailua:SS-230-94.Tel: 693 828 099

I runeroRamón Iribarren Kalea 1975ko abenduaren2ko Osoko Bilkura Gobernuaren Batzorede-aren proposamenez jarri zen. Kalea Dunboazonaldean kokatuta dago.Ramón Iribarren Cabanilles Irunen jaio zen1900eko apirilaren 15ean. Batxilerra San Luisikastetxean egin ondoren 1921ean Bide,Kanal eta Portuen Eskolan sartu zen eta ikas-ketak bere promozioko 1.a bezala amaitu zi-tuen. Bere lehen destinoa GironakaDiputazioko Bide Probintzialen Zuzendarikargua izan zen.

Bere lan guztiak itsasoarekin loturik egonziren, oso maite baitzuen gai hori. Itsasokoeta kostako hirietako gizonen segurtasunabenetakoa izan zedin ahalegintzen zen.1958ko urtarrilaren 8an, Irungo Udalak Hi-riko “Seme Kuttun” izendatzeko erabakiahartu zuen Hondarribiko aireportua eraikit-zen parte hartu zuelako.

Iturria: José Monje.Irungo kaleen izenak.

Irun atzo Irun gaur

Ramón Iribarren kalea

Argazki lehiaketaIUA: 1540

Argazki lehiaketan edonor izan daiteke parte hartzaile. Ezdago adinari edo bizitokiari dagokion mugarik.Gaia bakarra izango da: Irun. Irungo jendea, lekuak, natura,etab. Saria: urtearen bukaeran, argitaratu ditugun argazkien egileenartean sari bat zozkatuko dugu.Bete beharrekoak: argazkiak kalitate ona behar du izan. Ar-gazkiarekin batera, deskribapen txiki bat bidali beharko duegileak. Argazkiak bidaltzeko: jarozena@irunero.com

Rosa MitxelenaCirpriano Larrañaga kalearen aldaketa..

Nolatan sartu zinaten Caritasen?Juncal Garmenida: Ni monitore ibiltzennintzen gazteekin eta beharra zegoen. Be-harretako izugarri bat zen gazte asko etort-zen ziren drogazaleak zirelako. Beraiengurasoekin topatu ginen eta ikusi genuenbehar handia zegoela. Laguntza aldetik,moralki, diru aldetik,… Eta orduan BikarioaIgnazio Zabaleta zan eta berak deitu gin-tuen. Esperientzia ederrak izan ziren.Batek esan zidan “Juncal, zergatik etortzenzara bisitan?” eta nik esan nion nire zerga-tia, ama bakarra zen bi umerekin, senarrahila zuen eta erantzun zidan “Junkal, eajainkoarengan sinesten hasiko naizen” horiizan zen.

Jose Antonio Telleria: Nere kasuan baitaizan zen apaiz berak deitu zigun niri etabeste bati espetxera joateko, presoak ikus-teko. Gu sartu ginen espetxeko pastorala-rentzat eta oraindik jarraitzen dugubertan. Baina gero pasa nintzen, denbora-rekin, pixka bat honantz hemen ere beha-rra bazegoen.Juncal Olazaban: Diruzaina falta zen etahemengo kontuak eraman nitzakeen gal-detu zidaten, sartu nintzen eta pozik nago.Santiago auzoko harrerara zenbat jendegerturatzen da?J.G: Juncal da handiena, zona handienamarkatzen duena.

J.A.T: 2014 an etorri ziran, bai janari edoarropa bila,198 familia, 617 pertsona.2015ean jaitsi egin zen. Iaz izan ziren 162familia, 30 gutxiago, eta 535 pertsona.Zein da Caritaseko lan prozedura?J.G: Gu elkartzen gara, hemen harreran,astearte eta ostegunetan, 10 etatik 12etara. Ez da sekula bukatzen 12 etan13.30etan ere hemen gaude. Harrera egi-ten da. Beraiek aurkezten dira, nahiko go-gorra da, batzuetan jende ezaguna da,berriak dira… Normalean janaria, argiarenagiriekin eta bestelakoekin laguntzendugu. Arropa ere badago, janaria baita.Arropa eta janaria nola batzen dira?J.G: Arropa jasotzen da, lokal aurrean edosakristian, papera jarria dago eta badagotalde bat arropa sailkatzen.J.A.T: Lan asko egiten dute. Arropa askoekartzen dute parrokia honetara eta sail-katu egiten dute. Gero, astean behin ba-natzen da.J.G: Arropa banatzen da asteazkenetan.Hiru hilabetetik behin etortzen dira hona,bale bat ematen diegu eta zer nahi dutengaldetzen diegu. Beren beharrak aurkez-ten dute eta bale horrekin, hurrengo egu-nean ordu batean arroparen bila joatendira. Arropa erabilia da, batzuetan ama

batzuek esaten didate arropa erabilia delaeta beraien umeei gogorra egiten zaielaarropa horiekin ikastolara joatea, besteumeak konturatzen direlako. Hori bizitzendugu Irunen, ez Sirian. Ezin besteko beste lan bat diru kontuakdiraJ.O: Nik diru kontuak daramatzat eta or-dainketen kudeaketak. Ordainketa bat es-katzera datozenei ez zaie inoiz diruaeskutan ematen. Hortaz, diru sarrera guz-tiak nik egiten ditut, bankuetara joatennaiz eta ordainketak egiten ditut. Inoiz ezda dirua eskura ematen.J.G: Garai batean beraiei dirua ematen zit-zaien, baina ez zen bere lekura iristen. Ar-giak moztua jarraitzen zuen. Orduan,erabaki genuen ez ematea dirua eskutara.Horrela badakigu argia ordaintzen dela.Beraiek zati bat jarri behar badute, zatihori ekartzen dute, guk osatu eta or-daindu.Negura begira lan esparruren bat indart-zen da?J.G: Neguan ematen da neguko arropa etajendeak ekartzen ditu mantak eta koltxak.Udan erretiratuak egoten dira baina ne-guan ez.

3

“Neguan ematen da neguko arropa eta jendeakekartzen ditu mantak eta koltxak”

Juncal Garmenida, Caritas:

Juncal Garmendia, Juncal Olazabal eta JoseAntonio Telleriak 40 urteko boluntariotza es-perientzia batzen dute. Hiru bolondresek Ig-nazio Zabaleta bikariotzapean sartu zirenCaritasen eta edonori harrera egiteko eta la-guntza jasotzeko prestu daude.

4

Hamaika aitzaki euskara plazaratzeko

2016. urteko Euskararen NazioartekoEguna Abenduak 2an hasi zen. Goizean,Mendibil merkataritza zentroan Hirubide,La Salle eta San Vicente de Paul ikastet-xeetako, DBH-ko 4. mailako ikasleek gaztemintzodromoan parte hartu zuten. Guz-tira, 150 gazte batu ziren merkatal zen-truko kafetegian. Mintzodromoa aurrera eramateko, ikas-leak lau laguneko taldeetan banatu zireneta hiru solasaldi burutu dituzte, partai-deak aldatuz. Solasaldietan aisi kontuakjorratu dira eta taldeen proposamenaktxosten batean batu ondoren, udalera bi-deratuko dira. Gazte Mintzodromoa

Mondragon Unibertsitateko LidergoEkintzaile eta Berrikuntza graduko ikas-leek antolatu eta dinamizatu dute.Arratsaldean, Euskararen eguneko ekital-diek Amaia KZ-ko hitzaldi aretoa hartuzuten. Lehenik, Irantzu Epeldek 2014. Ur-teko Loidi Beka aurkeztu zuen. Lana"Irun-Hondarribiko gazteak hizketan: eus-kalkia eta euskara estandarra, gaur" daeta Bidasoako euskalkiaren aldaketak az-tertzen dira bertan. Ikerketan 20 pert-sona elkarrizketatu dira eta 250 galderaerantzun ditu bakoitzak. Lanak sei ondo-rio ezberdin plazaratu ditu: erabakiga-rriena hiztunak euskalkia edukitzea edo

ez da, aldaketen erritmoa ez da berdina,aldaketak uste baino txikiagoak dira, eus-karaz hitz egitean gaztelerako tonuekinahoskatzen da, belaunaldien arteko ez-berdintasunak komunikazio baliabidee-tan daude eta gaztelera eta frantsesareneraginak nabarmenak dira.Irantzu Epelderen aurkezpena amaituta“Maitia nun zira” dokumentala ikustekoaukera egon da. Dokumentalak LehenMundu Gerrako Alemaniako esparrue-tako euskal presoen grabaketen aurki-kuntza azaltzen du. Guztira, 110 kanta eta25 narrazio aurkitu dira. Dokumentaleanpresoen ahotsean grabaturiko abestien

istorioa eta presoen bizia ezagutu dai-teke. Grabazioak Prusiako komisio fono-grafikoak gauzaturiko lana da. Bertan,munduko ahotsak batzeko helburuarekin250 dialekto eta hizkuntza grabatu ziren.Ikerketak euskara nazioarteko ikerketendimentsioan kokatu zuen. Dokumenta-lean Euskal Herriko zazpi probintzietakokultur eragile askok parte-hartu dute,presoen idazkiak irakurriz. DokumentalaAretxabaletako Ikus-entzunezko komuni-kazioko Elena Canas eta Ainara Menoyoikasleen Gradu Bukaerako Lana da.

BAKAILAOA DASTA EZAZU

55

Larunbateko ekintzak goizeko 10 etan hasiziren. San Juan plazan “egizu euskaraz” le-lopean artisau erakustaldia eta gaztetxo-entzako tailerrak antolatu ziren. Plazapaper marmorizatuak, euskal grafiak,esku lanak, lore lehorrek eta burdin laneklekua hartu zuten. Tailerren helburuaekintzak euskaraz egitean datza.Edorta Murua artisaua pozarren zegoenIrunen edukitako harreragatik. Muruaeuskal grafia tailerraren arduraduna da.Bertan, harginek aspaldian nola idaztenzuten irakasten da: “Harginak elkartzenditu letrak lan gutxiago izateko”. Taile-rrean letra batuak dituen molde batzuenbidez, haurrek hauen izenak idazteko au-

kera dute. Tailerren beste alboan FelixAranburu paper marmorizatua egitendago. Paper mota hau Asian egiten zen,XII. Mendean. Paper berezi honen funt-zioetako bat papel ofizialarena da, faltsi-fikazioak saihesteko. Aranburuk 30 urtedaramatza papera marmorizatuz koader-noen tapak egiteko.Gerora, animaliak sartu ziren plazan ZO-OZOOM kale ikuskizunarekin. Mediterra-neoan dagoen itsas maskor batekitsasoko faunaren animalien hotsak ekarrizituen eta ikusleekin batera animali hauekinterpretatu ziren. Haurrek biziki gozatuzuten antzerkia.

Eguna ixteko, euskara oholtzaraEguneko azken aurreko ekitaldia Aurreratu elkartearen “Jendartean Bidaide” ikuski-zuna izan da. Ana Elordi aktoreak oltzan lagun talde bat ilusioak aurrera ateratzen iku-siko direla, azaldu du: “Ikusiko da talde bat lan bat prestatzen, entseguetan, ahaleginaegiten, gizarteko arazoei aurre egiten eta euren arazo pertsonalei ere aurre egiten”.Telmo Iruretagoiena aktoreak eguna bi arrazoigatik berezia, dela adierazi du: “ez dabakarrik euskararen eguna, ezgaitasunen eguna ere da”.Azkenik, Joxe Cruz Gurrutxaga aktorea Palace kafetegian “Umorea” bakarrizketa aur-keztu du. Umoristak mikrofono aurrean egunerokotasunez, harremanetaz, haurretazeta familiaz mintzatu da, aktorearen esanetan “eguneroko bizitzan gertatzen direnpasadizoak”.

Abenduak 3, Euskararen Nazioarteko Eguna

6

Gabonetako lehen erosketak

Feriaren irekieran Ander Sarrateak, Ficoba-ko gerentea, Gabonetako Azoka Gipuzko-ako azokarik “bisitatuena” dela azpimarratudu. Komertziante txiki eta handiak batzendira erakuts azokan eta guztientzako auke-rak sortzeko gunea eta marketin erremintada, orotara 400 pertsonek lan egiten duteferian. 2016. urteko berritasunak Iparral-deko produktuen stand-a eta Irungo mer-katarien “emozioak oparitu” stand-a da.Arantza Madariaga, Basquetour-eko zuzen-dariarentzat albiste hona da Euskadiko hiruherrialdeetan azoka ezberdinak egotea,barne turismoaren sustapenagatik. MaiteCruzado Foru Aldundiko turismo zuzenda-riak, ekonomia eta gizartearen garatzendela azaldu du. Era berean, feriak lana sordezakeela, adierazi du: “lan munduan bar-neratzeko bidea izan daiteke”.140 stand Ferian jatorri eta mota ezberdinetako ko-mertzialariak batu dira. Kontsumitzaileekmoda, zerbitzuak, janaria edo txerrikiak es-kuratzeko aukera eduki dute ferian. AroaGorriti bigarrenez gerturatu da azokaraeztia, propolia eta jalea erreala saltzera.Azoka bezero berriak egiteko erreminta

dela, azaldu du: “jende asko etortzen da,hemen ere, Irun eta Frantzia dago eta jen-dea ezagutzen duzu eta urtean zehar eskae-rak egiteko deitzen dizute”.Xabi Castanchoa, berriz, lehenengoz gertu-ratu da feriara, Ezpelettako piperra saltzera.Castantchoaren helburu nagusia produktuaezagutzera ematea da. Yolanda Sanchez-ekzeta eta artilezko produktuak egiten ditueta jendearen harrera “atsegina” dela, adie-razi du.Gabonetako lehen erosketakErakusleihoen beste aldean txoko ezberdi-netako erosleak batu dira, gabonetakolehen erosketak egiteko. Sorkunde lehe-nengoz bisitatu du azoka, Donostiatik. Po-zarren agertu da esperientziaz: “oso ondodago, kanpoko produktu batzuk ere ikusi di-tugu, ezagutzen ditugun markak. Oso ede-rra iruditu zait eta batez ere ikusten dut osoespaziosoa dela. Erosketa poltsan, Kanta-briako sobatuak gehituta, aurrera jarraitzendu sorkundek. Pilar eta senarra egun pasaeginez bisitatuko dute azoka. Aurreko ur-teko stand baten bila gerturatu dira Erren-teriatik eta erosketak egiteko intentziozgerturatu dira.

Hamaikagarren urtez, Gabonetako Euskal Kos-tako Azoka Fikobara gerturatu da. Bertan, 140erakusleek erakuts azokako hiru pabiloiak hartudituzte . Lehen unetik ferian jende andana batuda gabonetako erosketak gauzatzeko. Feria aben-duak 6,7 eta 8 an irekia egon da eta 16.172 pert-sona pasa dira.

“Lehenagotik margotzen nuen eta mailaartistikoan hainbat gauza egin ditut eta be-tidanik faltan bota dut egindakoa adieraz-teko leku bat”, adierazi du Basurkok. Hemeshop negozio bat izateaz gain, inguruko

jendearentzako sormen txoko bat da. Ber-tan, lan artistikoak edo artisau lanak era-kusteko aukera dago. Honela, artisaueklana erakusteko eta lana saltzeko bestebide bat irekiko die dendak.

Dagoeneko Hemek baditu hainbat erakus-gai. Ernesto Larrarteren margoak aurki dai-tezke, Monica Zamoraren bizikletaeraberrituak eta Galiziatik ekarritako zera-mikako bitxiak. Dendaren helburuen ar-tean erakusgaiak hilabetero aldatzea dagoeta edozer erakutsi nahi duen orok denda-ren web gunea balia dezake kontaktuanjartzeko. Martin Basurkorentzat denda ezda ohiko salmenta gune batera mugatzen:“gehiago da, espazio ezberdin bat da.” HemeDendaren izena Martin Basurkoren ger-tuko pertsonetatik dator. Martin berarenizena m letrarekin hasten da, Martinenamak Madalena izena du eta amonekMaria. Izena familian sortu zela azaldu duBasurkok eta denborarekin familia bar-nean arrakasta lortuz joan dela. Basurko-rentzat Heme izenak familia “barneratzen”du.Sei asteko lanaLokala alokatu ondoren, sei astetan ireki

da lokala. Irekitze ekitaldian udan zeharHondarribian abesten dabilen falimia Po-loniarra abesten egon zen: “Etorri zenjende guztiari gustatu zitzaion eta giro at-segina sorrarazi zuten”. Dendak lokalaren esentzia nagusienamantentzen saihatu da. Garaiko dendaripintura kapa bat gehitu zaio eta eskuzegindako altzairuak jarri dira dendan.Zapata-dendaDendan zapata mota anitzak aurki dai-tezke eta modan dauden markak daude:Mustang, Sketcher, Hunter… Baita ere, ka-litate handiko zapatak aurkitu direla,azaldu du Martin Basurkok: “hain ezagu-nak ez diren markak ere ekarri ditugu etakalitate handikoak dira. Gehiengoak ero-sotasun eta kalitate irizpideak jarraitzen di-tuzte. Baina bereziki prezio ikusgarrietan”.Multinazional handiekin borroka egiteko,zapaten prezio asko fabrikakoak dira.

7

Heme shop, espazio ezberdin bat

Heme denda zortzi aste bete dituen denda be-rria da. Mendelu auzoan kokatua dago, zubimuxuko bihurgune parean. Dendan arropaapur bat eta mota anitzeko zapatak saltzen dira.Dendaren izaera ezagutzeko, Martin Basurkojabea ezagutu behar da. Basurkok 22 urte da-ramatza zapaten munduan eta egon ezin batierantzuteko sortu du Heme.

k i r o l a k8

Rioko esperientzia pasata nola ikustenduzu esperientzia?Hasieran, finala bukatu nuenean sentsa-zioa izan zen, pena sentsazioa edo amorrusentsazioa. Banekien hobe egiteko nengo-ela eta jaitsiera ez zen oso ona izan. Halaere, ez zen hain kaxkarra izan, hori bane-kien, baina jakinik ze egoeran nengoen,banekien hobe egin nezakeela. Hotzean ikusita, jakinik goi mailako kiro-lean halako gauzak gerta daitezkeela, kon-tent. Azkenean, beste final bat dazortzigarren egin nuen, diploma aldi be-rean eta hirugarren diploma izanda kon-tent, baina jakinik hobe egiteko aukeranuela. Nahiz eta hirugarren joko olinpikohauetan emaitzarik txarrena lortu, neureburua ikusi dut inoiz baino gertuago do-mina hori lortzeko. Azkenean, horrekharro sentiarazten nau jakiteko hor nago-ela.Oihartzun artetik domina lortu ez izanakitzalean uzten du hiru olinpiar jokoetanfinalista izatera iristea?Ez dakit, ez dut uste. Joko olinpikoetan do-mina lortzea oso zaila da, parte-hartzeabera oso zaila izaten da eta domina lortzeazer esanik ez. Nik uste dut gertu egon nai-

zela, joko olinpiar hauetan pixkat urrutixe-ago, baina hiru alditan parte-hartzeakbadu meritua eta hirutan diploma postuanegotea ere, ez da batere marka txarra. Egiada, ez lortzeak eta jendeak hori zen esperozuena. Nik uste dut, hor dagoela eta jen-deak orokorrean oso positiboki baloratuduela.Tokio 2020 buruan duzu edo ordu-arteiristeko lan asko dago oraindik?Momentu honetan ez. Aurreko joko olin-pikoak prestatu ditut lau urteko zikloan,buruan joko olinpikoak edukita eta orainikusten dut urtez-urte joan behar dudala.Badakit ondo nagoela eta ondo zaindutairitsiko nitzakeela, baina orain nahiago duturtez-urte joan. Ikusten badut egokia etaondo nagoela, saiatuko naiz Tokion parte-hartzen, baina momentu honetan nahiagodut urtez-urteko planign-a egin eta ez ge-hiegi pentsatu.Olinpiar jokoetan kirolariek oihartzunhandia dute hedabideetan eta beste lauurteetan ez hainbeste. Nolako babesasentitzen duzu zentzu horretan?Bai, hori nabaria da. Gure kirola ez da osofamatua nolabait, prentsan oihartzun han-dia dauka joko olinpikoen garaian eta gero

jaitsiera handia somatzen dugu. Baina ohi-tuta gaude eta badakigu zer den hori etaonartzen dugu eta nik bizi izan ditudanhiru joko olinpikoetan oso nabaria izan da.Horrela dela badakigu, baliteke bestelaizango balitz, kirolarentzako hobeagoaizango litzakeela, baina horrela izatea to-katu zaigu.Hamarkada luze batez goi mailan arituzara piraguismoan, esan daiteke piraguis-moaz bizi daitekeela?Egiten den bitartean eta emaitzak lortzendiren bitartean baditugu laguntzak,bekak… etab. Lanik egin gabe bizi daiteke,baina garbi dugu emaitzarik lortzen ez du-gunean beste zerbait egin behar dugula.Hau ez da futbola eta oso argi dugu hauamaitzen denean eta emaitzetara iristenez garenean goi mailako kirola utzi be-harko dugula eta beste gauzetan sartu.

Nere kasuan baditut diru laguntzak jarrait-zeko, baina badakit eta oso kontzientenaiz, ni eta nire kirolean parte hartzen du-gunok, hori bukatzen denean aurrera ja-rraitu behar dela eta beste gauzetan hasi.Zein izaten da zure egunerokoa entrena-mendu aldetik? Askotan kanpora joanbehar duzue entrenatzera?Bai, gure kirolak eskatzen duena da mugi-mendu handia. Egia da piragua errekarilotuta dagoela, baina horretaz aparte goimailako lehiaketak eskatzen digu errekamota askotan entrenatzea. Horrek eskat-zen du negu garaian kanpora joatea entre-natzera, udan lehiaketak direla etaEuropako herri askotan egotea entrenat-zen eta egia da exigentzia maila hori altuadela.

“Joko olinpikoetan dominalortzea oso zaila da, parte-hartzea bera oso zaila iza-ten da eta domina lortzea

zer esanik ez”

Ander Elosegi ur bizietako piraguista da eta eslalom modali-tatean parte-hartzen du. 2016. urtean hirugarrenez egon daolinpiar jokoetan. 2008an, Pekinen laugarren postua eskuratuzuen, Londresen laugarren postua eskuratu zuen eta Rionzortzigarren postua.

“Nahiz eta hirugarren joko olinpiko hauetan emaitzarik txarrena lortu,nire burua ikusi dut inoiz baino gertuago domina hori lortzeko”

ANDER ELOSEGI

Zenbat denbora daramazuewaterpoloan jolasten?Yari Etxabe: Bederatzi urterekinhasi nintzen eta Bidasoara duelahiru urte iritsi nintzen. Tximista-rrin, oraingo Fortunan, hasinintzen. Neska bakarra nintzeneta entrenamenduetan parte-hartzen nuen soilik, jokatzekotalderik ez nuelako.Ona Perez: Zortzi urterekin hasinintzen, Askartzan. Iruña etaGasteizetik pasa naiz eta orainhemen nago.Ze irakurketa egiten diozuegaurko partidari?O.P: Hobetzea falta da etaemaitza espero genuen. Parti-dua lasaia izan dela esan gene-zake, kakotx artean. Oraindik,lan asko daukagu eta talde go-gorragoak falta dira.Zerk erakartzen dizu gehienwatepolotik?Y.E: Ez dakit zer den, baina ure-tan sentitzen dudan adrenalinaikaragarria da. Waterpoloan jo-katu ez baduzu zaila da sentsa-zio hori sentitzea.

O.P: Azkenean, txikitatik hastenzara. Edozein haurri gustatzenzaiona daukazu: igerilekua, ba-loia eta horrekin guztia dauka.Partida osoan zehar zorua ezukitzeko eta igerian mantent-zeko, zer egin behar da?O.P: Zaila baino, txikikeri bat da.Kanpotik gehiago dirudi, errea-litatean dena baino. Oinak batabestearen atzetik astindu behardira, goian mantentzeko. Y.E: Kanpora eta barrura zirku-luak egin behar dira, ez daukamisteriorik. Gakoa harrapatubehar da. Ohitzearekin nahikoada. Astean zehar zenbat entrenat-zen duzue?O.P: Egunero ordu eta erdi en-trenatzen dugu. Bederatzietanordu-erdiko entrenamendu fisi-koa gauzatzen dugu eta 10.30amaitzen dugu. Azkenean, ige-rileku guztia behar dugu etabazkideak joan arte ezin izatendugu hasi.

k i r o l a k 9

Azken portu kiroldegiko igerilekuan emakumez-koen Bidasoa XXI taldeak 25-3 irabazi dio Get-xoko waterpolo taldeari. Garaipen sendoa lortu duBidasoa XXI taldeak eta tinko jarraitzen du EuskalHerriko emakumezko ligako B taldeko bigarrenpostuaren lehian.

Sendotasunez garaitu du Bidasoa XXI ek Getxo

Getxo eta Bidasoako hamabi jokalariaketa bi atezainak uretan sartu ondoren,epaileak baloia uretara bota eta jokala-riak igeri bizian gerturatu dira baloia es-kuratzera. Lehen jokaldiak jolastuondoren, partiduko lehen tantoa Bida-soa XXI taldeak lortu du. Hurrengo era-soan, Getxok ezin izan du golik sartu etaBidasoako atezainak baloia eskutanduenean Bidasoako neskak abiadura bi-zian igotzen dira aurkariaren zelaira.

Lehen zatiaren amaieran, lehen galda-ketak gauzatu ondoren, Bidasoa XXI tal-dea ondo desmarkatzen da erasoetanGetxoko jokalarien artean zuloak sort-zeko. Defentsan zailtasunak edukiarren, Getxoko jokalariak ez duteamore eman eta lehen gola igerileku er-ditik sartzea lortu dute. Kanpoaldetikgola sartzeko hainbat saiakera egin dituGetxok eta baloia botatzen den bakoit-zean, irmoki animatzen dute igerilekuko

harmailetan. Lehen zatia 7-1 eko emait-zarekin amaitu da.Bigarren zatian gogor sartu da BidasoaXII eta 4-0 eko partziala lortu du. Zatia15-2 amaitu arren, Getxoko jokalariakgutxinaka sartzen ari dira partidan. Hi-rugarren zatian, segituan eskuratu dubaloia Bidasoak eta baloia alboz-albomugitu du, Bidasoako buia libre geldituarte. Hirugarren zatian Getxok defentsagogortu du eta neska Irundarrak zailago

iritsi dira atera. Hirugarren zatia 21-3amaitu da.Azken zatiko lehen erasoa Bidasoarenaizan da, baina epaileak falta adierazi du.Getxoko taldea bat bateko defentsa ba-liatu du, aurkarien mugimendua gala-razteko. Laugarren zatiko azken hiruminutuetan 25-3ra iritsi da partida.Azen jokaldia Getxorena izan da eta ba-loia urrutitik bota arren, baloia langagainetik irten da.

“Uretan sentitzen dudan adrenalina ikaragarria da”Yari Etxabe:

Yari Etxabe eta Ona perez, Bidasoa XXi taldeko jokalariak

��

Lehen foroaren esperient-zia amaitu zenean hainbatpartaidek esperientziarekinbeste elkarte batean ja-rraitu zutela, azaldu duAgustin Gonzalez Lehenda-kariak: “bazegoen jendeahiri kontuetan lan egin nahizuena eta potentzial horiaprobetxatu zen”. Elkarteaudalarekiko independentekisortu zen eta lehen lanak2003-2004. Urteetan hasiziren, arazoak detektatzeneta hauentzako soluzioa bi-latzen.Elkartearen lehen gestioe-tan komun publikoen es-kaera, hirugarren adinekojendearentzako aparta-mentu tutelatuak, Lekae-nean eta pregoia balkoitikegitearen proposamena.Maria Teresa Lacave idazka-riarentzat, ekintza hauek:“ez dira bandera kontuak,baina ez dira ikusten”. Proposamen berrien arteanPuianako baratzeak eta pro-zesu parte-hartzaileakdaude. 2014ko hiriarenegoeraren plenoa gauzatze-aren eskaera egin zuten etataldearen borroka nagusie-netako bat Arbeseko hiru-garren adinekojendearentzako erresident-zia da. Proiektua bideratzenari dela, azaldu du AgustinGonzalezek: “badirudi bide-ratzen doala eta Udala etaForu Aldundiaren arteankonpromisoa dagoela di-rudi”.Irungo Hiritar Foroa Uda-leko hirigintza, ogasuna, on-gizate eta kulturako komisioinformatiboetan parte hart-zen du. Taldeak aholkula-ritza kontseiluetan iritziaemateko aukera dauka,baina ez botoa ematekoa.Parte-hartzea sustatzekoUdala eta Oiasso 2000 el-kartearekin parte-hartzearautegia garatzen ari dira.Aurrekontu parte-hartzai-leaIrungo Hiritar Foroak aurre-

kontu parte-hartzaileanproiektuak aurkeztuz etaparte-hartzea bultzatuz lanegiten duela azaldu du,Agustin Gonzalezek: “guriinteresatzen zaiguna jen-deak parte-hartzea eta in-plikatzea da. Ez da nahikoalau urtero botoa emateaeta ahaztea“. Foroak hirianparte-hartze aktiboa edu-kitzeari garrantzia handiaematen diotela, azaldu duMaria Teresa Lacavek: “hiriahain garrantzitsua denez,ezin daiteke politikarien es-kuetan bakarrik utzi”Aurrekontu parte-hartzaile-etan boto kopurua etaparte-hartzea, botazio siste-magatik, jaitsi egin dutelaazaldu du foroak. TaldeakMendibilgo parkearen gar-biketa eta egokitze lanakgauzatzeko proiektua hiruurtez aurkeztu ondorenaurtengo aurrekontuetanaukeratu egin da. 2015. ur-tean Nafarroa Hiribidekoespaloiaren zati baten kon-ponketa proposatu zen etaune honetan proiektua bu-rutzen ari da.HitzaldiakForoaren beste funtzioe-tako bat hitzaldiak antolat-zea da. Azken hitzaldian,Javier Urra psikologoa Iru-nera gerturatu zen. Hitzal-dia entzutera 200 pertsonainguru gerturatu ziren. Ca-latayud epailea eta GarbiñeBihurrun ere hitzaldiakematera gonbidatu ditu Fo-roak.Gazteengana gerturatzea,zailElkartearen “arazoa” baz-kide gehienak helduak di-rela da. Gazte kontuakgaratzeko Agustin Gonzale-zek zailtasunak daudela,azaldu du: “arazoa daukagugazteekin eta politikariekin,gazteekin inplikatzen ez di-relako eta politikariekin ezdirelako oroitzen gazteakizan direla eta gerturatzenez dakitelako”.

“Hiria hain garrantzitsua denez, ezin dai-teke politikarien eskuetan bakarrik utzi”

Maria Teresa Lacave, Irungo Hiritar Foroa:

Irungo Hiritar foroa 50 bazkideko foroa da. Foroaren jatorria 2002. urteandago. Urte honetan hiritarren foroa osatu zuen Irungo Udalak. Hiriarenetorkizuna eztabaidatzeko ekimen bat izan zen eta hainbat hilabetetan 400pertsona inguruk komisio ezberdinetan parte hartu zuten.

��h a u r r e n l e i h o a

San Vicente de Paul LH2

gaztea�2

Paula Holgado- Txingudi Ikastola DBH4 -PRENTSA TAILERRA-

s.R.A. andreari jasoa (1959-III-24). (El Bida-soa, 1959-V-16)

Olentzero

Olentzero ementzen ikaskillia eta eramanementzittuen egurrak Jesus jaio zen tokira,eta eiñ emantzuen sua eta Amabirjiññakesan ementziyon:- Olentzero, zure eguna beti izango da se-ñalatua, erregaloik onena zuk eiñ duzu.Otzak gaundezen eta sua egin diguzu. Orre-gatik esaten da Olentzeron kantua:

Olentzero joan zaigumendira laneraintentziyuarekin

ikatz egittera,adittu zuenianJesus jayo zela

azkar joan zitzaigunparte ematera

Iturria: Nikolas Alzola GerdiagaEuskaraz, Irunen barrena.

Euskaraz,

Irunen

barrena

Valhalla tattoo Irungo tatuaje denda bat da. Bertako nagusiakbularreko minbiziaren kontrako proiektu bat egitea erabaki dueta , nire ustez, oso interesgarria izan daiteke.

Lehen esan bezala, tatuaje denda hau Irunen dago, Eguz-kitza kalean. Bertan hiru langile daude ; dendako nagusiari“El Momias” deitzen diote baina inork ez daki benetakoizena.

Proiektua, bularreko minbiziaren aurkako borrokan, tatuajebatzuk dohainik egitea da.

Egitasmo honetan parte hartzeko, tatuaje bat egiten duzu,bularreko minbiziarekin lotura duena, eta zuk jartzen duzuprezioa, zenbat ordaindu nahi duzun, alegia.; beraz, tatuajeaegin dezakezu eta listo baina , horretaz gain, nahi duzundirua eman dezakezu eta biltzen den guzti horrekin bularrekominbiziaren kontrako GKE edo elkarte bati eman.

Berez, proiektu hau urrian bakarrik egin behar zuten baina,jende askok parte hartu duenez, azaroan ere jarraitzekoasmoa erakutsi dute.

Ekimen hau interesatzen bazaizu, eta parte hartu nahi ba-duzu, dendako nagusiarekin kontaktuan jarri, dendara hurbil-duz, telefonoz , edo sare sozial hauen bitartez.

Valhalla Tattoo

“Irun eta Hondarribiko gazteak hizketan:euskalkia eta euskara estandarra gaur”lanak hainbat aurrekari dauzka: Koldo Zua-zoren euskalkien mapa, Euskaltzaindiareneuskararen atlasa eta Txomin SagarzazukIrun eta Hondarribiko euskara lantzenduen ikerketa. Irantzu Epelderen laneanSagarzazuk ikerturiko giza-taldearen hu-rrengo belaunaldia ikertu da. Ikerketan 20hiztunen erantzunak jaso dira, 30-40 ur-teko 16 hiztun eta lau hiztun helduago.Hiztun gazteak eskolan edo etxean euska-ratu direnen artean banatu dira.Erantzunak jasotzeko elkarrizketatu ba-koitzak 250 galdera zehatz erantzun ditu.Galderak gazteleraz egin dira, erantzunak

ez kutsatzeko. Galdetegiak elkarrizketa-tuen etxean egin ditu Epeldek, elkarrizke-tak goxoagoak izateko eta elkarrizketatuenkonfiantza areagotzeko. Ikerketan etxeko euskara, eskolan ikasiaedo bien nahasketa erabiltzen den ikertuda. Irantzu Epeldek solaskidearen eragina“izugarrizkoa” dela azaldu du. Era berean,hizkuntz elementuei buruz informaziohandia batu du. Aditzaren inguruan poli-morfismo ikaragarria dagoela azaldu du.Doinuari dagokionez, Bidasoako euskal-kiak bokalak hiru modutan batzen ditu: eeta a batzean ia sortzen da, o eta a batzeanua sortzen da eta i eta a batzean kontso-nante bat sartzen da baturan. Irantzu Epel-

deren esanetan, “arauek arrastoa utzidute” arau zehatza ez ezagutu arren. Elka-rrizketatuek euskara batua politagoa edodotoreagoa dela hainbatetan aipatzendute. Kontsonanteetan gazteleraren era-gina nabarmena dela azaldu du Epeldek.Esaterako, yeismoa gazteleran indarrezsartu den joera da eta Euskal Herrian, eus-karagatik, yeismoaren sarrera berantiarra-goa da.Euskara batua euskalkien ahoskerarekinbateragarria dela uste du Epeldek, “tokikokolore horiek txertatu behar dira euskarabatuan. Euskara batuak ez du nahitaezdoinu bakarra izan behar, baizik eta tokiantokikoa”.Lexikoa aztertzeko Irantzu Epeldek gorputzatalak aztertu ditu. Terminoko hainbat si-nonimo plazaratu dira. Adibidez, “flaco”hitza itzultzeko elkarrizketatuek mehea,flakua eta argala sinonimoak baliatu dira.OndorioakIkerketa egin ostean sei ondorio plazaratuditu Irantzu Epeldek, euskalkiaren eralda-ketetan: erabakigarriena hiztunak euskal-kia edukitzea edo ez da, aldaketenerritmoa ez da berdina, aldaketak ustebaino txikiagoak dira, euskaraz hitz egitean

gaztelerako tonuekin ahoskatzen da, be-launaldien arteko ezberdintasunak komu-nikazio baliabideetan daude eta gazteleraeta frantsesaren eraginak nabarmenakdira.Euskalkiaren osasunaBidasoako euskalkian aldaketak egon direnarren Irantzu Epeldek ezaugarri nagusiakgordetzen direla, azaldu du: “ Badira alda-ketak, ez dute aldaketa guztiek erritmoberbera, badira martxa ezberdinak alda-keta horietan, baina esango nuke ez direlasakon sakonak eta ez direla kalitatez erehorrenbeste, gehiago espero nituen etasakonagoak”.Etorkizuneko euskaldunakIrantzu Epeldek ondorengo belaunaldiak“kriminalizatuak” daudela azaldu du gaizkihitz egiten duten etiketa ezarri zaielako etaaldaketak aztertzerko belaunaldi interes-garria izango dela. Baita ere, euskararenerabileraz kezkati agertu da “kezka han-diena orain da euskaraz egitea, eta horre-kin daukagu benetako kezka handia.Ikusten dut harremanetan, whats up-etan,facebookeko elkarrizketetan eta bestelaere kalean erdarara jotzen dutela”.

�3

Bidasoako euskalkiaren eraldaketak

gaztea

Irantzu Epeldek “Irun eta Hondarribiko gazteak hiz-ketan: euskalkia eta euskara estandarra gaur” lana aur-keztu du. Gazteak, euskalkia eta euskara estandarralantzen dituen lan honek 2014ko Jose Antonio Loidibekaren garailea da. Irantzu Epelde HondarribiarrakBaionako IKER euskara eta euskal testuen ikerketa-zen-troan garatzen du bere lana.

�4

BOLUNTARIOTZA BULGARIANAktibitateak, jokuak, arte taile-rrak... dinamizatu, gonbidatueiharrera eta laguntza, mantenueta berreraikitze lanak, belarmozketa, margoketa, etab.Scout kanpamentuan.

Noiz: segituan !!!!

Non: "Madarski konnik" Scoutcluben

Lekua: Shumen, Bulgaria

Adina: 17 - 30 urte

Informazio gehiago:www. i r un .o rg

BREAK DANCE XI. TXAPEL-KETAErondak, Freestyle saioak, mu-sika animazioa DJ Lady Funk-aren eskutik... eta Amboloartista edukiko dugu mikrofo-noan aurkezten.

Sariak: 1. saria 800€ 2. eta 3.

sariak: sudaderak etanikiak Gainera, sariak BBoyonenari, BGirl onenari eta Bre-aker Txiki onenariEpaileak:BBoy Heady, Koreakoa, BBoyNiño, Venezuelakoa eta BboyShey, Bartzelonakoa

Eguna: abenduak 16

Ordua: 19:00Lekua: Amaia KZ(Pio XII, 4)

Sarrerak:- Interneten bidez-Lehiatilan txapelketako egunberean- Irungo Turismo Bule-goan (Luis Mariano plazan)

Prezioa: 4,10 euro

ELURRETARA BAZOAZ, ERA-BILI ZURE GAZTE-TXARTELA!!!Hainbat abantaila izango duzubai Espainian, bai EuropanElurra gustuko baduzu eta Es-tatuko edo Europako edozeineski-estaziotara joateko asmoabaduzu,ez ahaztu Gazte-txar-tela izateagatik dagozkizun

deskontuak zeintzuk direnkontsultatzea bai Estatuan, baieta Europako eski estazioetan.

Gazte-txartela Europan homo-logatuta dago eta EuropeanYouth Card Association(EYCA) elkartearen barne dau-den herrialdeetan ere abantai-lak dituzu.

Andaluzia, Andorra, Aragoi, As-turias, Errioxa, Kantabria, Ka-talunia, Nafarroa eta...Europan ere bai.

14-29 urte badituzu eta Euska-din erroldatuta bazaude, zerenzain zaude?, eskatu zureGazte-txartela!!!

- Aurrez aurre: Irungo CBA liburutegi berrian- Telefonoz: 943 50 54 44 / 943 50 54 40 - Posta elektronikoz: igaz te@i run .o rg

- Webean: www. i r un .o rg/ igaz te

- WhatsApp bidez: 607 771 173

ZER EGIN DEZAKET GABONETAN? ZER EGIN DEZAKET GABONETAN?

Irungo Gazteriak antolatutako ekintzak gabonetan:tailerrak, erakusketak, Irun Break, Gazte BideoarenLehiaketa, Mugikortasuna…

Ez dakizula zer eginEguberrietan?

Jarduera pilo bat bildu di-tugu zuretzat eta haienartean hautatzeko au-kera izango duzu.Egube-rri hauetaz disfrutatzeko

publiko guztientzako es-kaintza zabala. Tailerrak,irteerak, izotz pista,ipuin-kontalaria… etaaskoz gehiago.

Informazio guztia:www. i r un .o rg/ igaz te

Sexu aholkularitza IGazten

Eguna: abenduaren 30

Ordua: 17:00 - 19:00

Tokia: IGazte (CBA Kultur Gunea, San Juan Arria,z/g, -1. solairua)

Eta nahiago baduzu, "Egin zure galdera"www. i r un .o rg / igaz te web orriaren bidez,emailez: igazte@irun.org, telefonoz: 943 505 444edo 943 505 440, edo whatsapp bidez: 607 771 173

"HEZIKETA SEXUALA OSASUNGARRIA"ASEXORA ZAITEZ

a i s i aa

Abenduak 15Zer? Musika Eskolako Abes-batza eta Irungo Kontserba-torioko akordeoi Orkestrarenkontzertua.

Non? Amaia KZ. Pio XII, 4.

Ordua? 19.30

Sarrera: Gonbidapenarekin.

Abenduak 18Zer? Gabonetako ongintzakokontzertua. Ma Non Troppotaldeak eta Ametsa abesbat-zak eskainiko dute kontzer-tua.

Non? Amaia KZ. Pio XII, 4.

Ordua?19.30.

Prezioa: 15€

Abenduak 23Zer? Olentzeroren etorrera.(17.00) Alberto Angera plaza-tik irtengo da. Ibilbidea: Hon-darribia kalea, Zubiaurrekalea, Geltoki Kalea, ColonIbilbidea, Foru Karrika, Ka-rrika Nagusia eta San Juanplazan bukatzeko. (18.00-21.00) Olentzero Irungo uda-letxeko arkupetan egongo daeta umeen gutunak bildukoditu.

Non? Irungo kaleetan eta

San Juan plaza.

Ordua? 17.00-21.00

Prezioa: doan.

Abenduak 23Zer? Olentzero eta Mari Do-mingi Meakako auzo elkar-tera hurbilduko dira.Animaliak eta taloak egongodira.

Non? Meakako auzo elkar-tean

Ordua? 17:30

Prezioa: doan

Abenduak 26, 27eta 28Zer? Irungo gazte bideo lei-haketa.

Non? Amaia KZ. Pio XII, 4.

Prezioa: Doan.

Abenduak 30Zer? Txirri, Mirri eta Txiribi-ton pailazoen “Patxisteindoktorea” ikuskizuna.

Non? Amaia KZ. Pio XII, 4.

Ordua? 17.00

Prezioa: 4,10€

Abenduaren 21 ean IrungoUrdanibia plazan hainbatekitaldi gauzatuko dira,Santo Tomas eguna ospat-zeko.

Non? Urdanibia plaza

Egitaraua:10.00: Berdura, Animaliaeta Ezti lehiaketa17.00: Dantza eta Trikitixataldeak22.00: Burrunba elektro-txaranga

SANTO TOMAS AZOKA

�5

Denda irekitzeko argudioa osasunean etaingurugiroan dagoen kontzientzia delaazaldu du Etxebestek: “Honi ematenzaion garrantziari jarraituz egin dugu.Baita ere, Irunen zerbait falta zela ikustengenuen, super merkatu estiloko dendabat”.Dendan saltzen diren produktuen %98-%99-a jatorri ekologikoa eta biologikoadauka. Dendariek produktu bakoitzarenjatorria eta kalitatea lehenesten dutekontsumitzaileak aurkituko dituen pro-duktuak aukeratzeko. Ohiko supermerkatu batekin alderatua,produktuak jatorrian, jasotako tratamen-duan eta kontuz egindakoak direla da.Oscar Etxebeste eta Elena Martínezekproduktuaren jatorria asko zaintzen dute:“produktua gertukoa izatea saiatzen gara.Geroz eta gertuago hobeto eta kalitatez-koa”. Dendako hainbat barazki eta frutaHondarribiakoak dira.Bertako ekoizleengana gerturatzekoOscar eta Elena denda iriki aurretik ingu-ruko ekoizleen artean hautaketa bat egindute eta ekoizle berriak gerturatzeko es-perentza dute dendariek. Iparraldeanproduktu ekologiko gehiago dagoela,azaldu dute dendariek: “bertan kontzient-ziazioa handiagoa da eta errazagoa daproduktu ekologikoak bertan aurkitzea”. KontsumitzaileakDendara gerturatu diren lehen erosleekproduktu biologikoak eta ekologikoakezagutzen dituzte eta pestizidarik eta adi-

tiborik gabeko produktuen bila joan dira.Oscar Etxebesteren ustetan, orain osasunkontuei garrantzia gehiago ematen zaiolaazaldu du: “Lehen zerbait edukitzean edomedikuak esatean hasten ginen zaintzen.Orain, jendeak asko prebenitzen dela so-matzen da”.Dendaren lehen bi asteetan gehien saldudiren produktuak barazkiak, ogia eta ze-realak izan dira. Edari begetalek ere ha-rrakasta handia dute, “jendeak geroz etabehi esne gutxiago kontsumitzen du eta”.ZihurtagiriakLa Bioteka dendako produktu guztiek zi-hurtagiri ezberdinak dituzte. Produktu ge-hienek europako produktu ekologikoenzihurtagiria dute eta beste hainbatek De-meter zihurtagiria. Zihurtagiriak lortzeko,lanaren jarraipen handia gauzatzen dela,azaldu du Elena Marinezek: “Produktua-ren urtetako jarraipena egiten da eta de-netik ikuskatzen da: produkzio moduak,kontserbatzeko gehitzen diren produk-tuak… Denpora epe luze bateko kontuada. Edonork ezin dezake zigilurik jaso”.Produktu osasuntsuakElena Martínez eta Oscar Etxebestek be-raien produktuak osasunan eragina du-tela adierazten dute. Izan ere osasuna ezkentzeko balia daitezke produktua ekolo-gikoak: “Azkenean, ohiko produktuek ja-saten dituzten tratamenduak ez izateko”.Produktu freskoetan zapore gehiago so-matzen dela azaldu du Oscar Etxebestek.

“Kontsumitzaileek egunerokotasuneanbehar dena hemen aurkitzea nahi dugu”

Oscar Etxebeste:

Oscar Etxebeste eta Elena MartínezekLa Bioteka super merkatu biologiko etaekologikoa ireki berri dute. Bertan, ar-tisau ogia, inguruko barazkiak, glutengabeko janaria eta janari veganoa eros-teko aukera dago. Super merkatua Be-raketa kaleko 15. ean dago.