142. zenbakia (2014ko urria)

artzape142. zenbakia - 2014ko urria

GE

TA

rIA

rr

ON

TO

PA

GU

NE

A

EULALI JANArI DENDA] KOSTALDE BALEADA EKIMENA

LOKALA GUrASO ETA hAUrrEN ESKUrA ]

Unai Gereka,

urteetako lanaren emaitza

artzape142. zenbakia

2014ko

urria

[argitaratzailea] Artzape Euskara Elkartea [erredakzioa] Izaskun Urbieta eta Monika Uzkiza

[lan taldea] Aritz Iribar, Eider Iribar, Izaro Uzin, Izaskun Larrañaga, Nerea Kamio, Josune Urresti,

Jon Ander de la Hoz, Alain Inza, Unai Mateos, Haritz Esteban, Amaia Irazabal, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel

Mugika, Gaglo Gaztelekua, Iturzaeta Herri Eskola, Elan-Euskadi GKE, Markos Aizpurua, Andres Alberdi eta

Erein kultur zerbitzuak [hilabete honetako kolaboratzaileak] Kepa Iribar, Edurne Irigoen.

[argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1170 ale

[lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak eta Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2014ko urria artzape-3

] bertsotan / Getaiko Bertso eskolaAspaldian kontuak

galduak neuzkan nik (bis)

ez nekin irail ostez

bero zetorrenik! (bis)

Doinua:�Orbelak�airez.

3/Bertsotan

4/Publizitatea - Denborapasak

5/Txapakalezka - Artzapetik begira

6 -7/Zer berri - Bi hitzetan

8-11/Elkarrizketa - Unai Gereka

12/Argazki txokoa -Auzolana

13/Komikia

14-15/Erreportajea: Diamantezko familia

16/Txutxupeka - Iraileko denborapasen soluzioak

17/Gaglo gaztelekua

18/Historiaren katebegiak

19/Herriko toponimia - Txikiegia agian

20/Iritzia

21/Elan- Euskadi

22/Agenda

23/Herriko gutixiak - Telefono interesgarriak - Farmaziko guardiak - Zorion agurrak

12 16

8-11

4- artzape @topagunea.com

] publizitatea

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbidera bidalizure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitzizan beharko ditu eta luzeagoak direnak moztekoeskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testuiraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gainhartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erant-zukizunik.

ASMAKIZUNAK SUDOKUA

Soluzioak azarokoalean jarriko ditugu.

Amak bi ditu aitak ere bai, semeak batere ez eta alabak hiru. Zer da?

___________________________________

Oso ongi zaintzen dut etxea, ez dutzaunka egiten baina hortzak ditut.

Zer naiz?

2015EKO ARTZAPE EUSKARA ELKARTEAREN EGUTEGIA LASTER SALGAI

Artzape Euskara Elkarteak 2015eko egutegiak aterako ditu laster. Herriko hainbat talderekin osatutako egutegi ederra izango da.Herritarrek egina, herriarentzat eta euskararen alde.

Elkarteak aurrera ateratzeko diru laguntza modura egin du egutegia. Hemendik aurrerako ekintzak antolatzeko gai izateko. Egu-tegiak 8 euro balio ditu eta dena ondo badoa, Eñaut Elorrietaren kontzertuko egunean, azaroaren 14ean, salgai izango dira.

Aurrerago erosteko aukera ere egongo da, baina salmenta tokiak oraindik zehazteke daude. Artzape aldizkariaren Facebookorrialdean jakinaraziko dute informazio osoa.

Azala herriko txoko batekoa da, zein izango ote da? Eta zein herritar aterako ote dira? Laster jakingo duzue.

] denborapasak


artzapetik begiratxapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

Oraingoan, aspaldiko partez, + = - sekzio arruntarekin gatoz. Izan ere, azkenaldian- - - atala egin izan dugu (gure haserrea adierazteko), baita + + + atala (bizitza alai-tzen diguten kontuekin) edo = = = (urteak igaro ahala, aldatzen ez diren klasikoe-kin) ere.

Baina ba ote denetarik dagoela diona baino klasiko haundiagorik? Batzuetan ingu-rura begiratu eta gauzak asko eta azkar aldatzen ari direla iruditu arren, bestetandenak berdin jarraitzen duela ematen du. Eta ez gara soilik Elkanoren lehorrera-tzeko pelukez, Zarauzko malekoiko udako “txurferrez” edota ezkontzetako bazka-lostetako musikaz ari…

Horrenbestez, hemen dituzue azkenaldian atentzioa deitu diguten kontuak, bizitzabera bezala, era guztietakoak:

+ Herriko kirolariak osasunez gainezka!

Gauza jakina da, baina azkenaldian baieztatu besterik egin ez dena: Getariako kirolaguztiz osasuntsu eta sendo dago, eta hau berririk pozgarrienetakoa da. Adibideugari aipa genitzake: lehen aldiz Itxas-Krosa antolatu zen Getaria eta Zarautzenartean eta oso giro ona egon zen (gainera, nesketan Uxoa, gure fitxaje izarra, izanzen garaile!), egun bertan herriko kirol talde denen argazkia, triatloi taldea duguherrian, arraunlariak igoera play-off-ean, Gereka piraguako mundialean, Ketakomutilak lider sailkapenean… Hoi dek eta sasoia!

= Herria txukun mantentzea denon ardura da!

Nahiko herri txukuna da gurea, baina baditugu hobetzeko kontuak ere. Udalakadierazguneak (kartelak jartzeko guneak) jarri zituen aurreko urtean. Oraindik erehainbat kartel jartzen dira, ordea, adierazguneetatik kanpo. Agian Udalak panelgehiago jarri beharko ditu, adierazpen askatasuna eskubide oso garrantzitsuadelako, baina horrek ez du justifikatzen edozein lekutan kartelak jartzea. Ildo hone-tan, urrian zehar GetariAuzolanean egitasmoa jarri da martxan, eta bertan, hainbatherritarrek Katxapo txukundu eta margotu dute, zikinduta eta pintadaz beteta bai-tzegoen… Ea gisa honetako urratsak ematen jarraitzen dugun, eta herritar gehiagokhartzen duten parte, denon ardura baita txukuntasunarena.

- X espedientea: terrazen inbasioa udan!

Inbasio asko ikusi izan ditugu filmetan zein berrietan: estralurtarrak, txoriak, bikin-goak, Estatu Batuetako armada ase ezina… Baina Getarian aurtengo udakoa beza-lakorik ez… Terrazen, mahaien eta aulkien (izozki erraldoiak ez aipatzeagatik) inba-sioaz ari gara! Kale Nagusitik edota Elkano kaletik oinez igarotzea odisea batbihurtu da, eta herritarren kexak eragin ditu honek, arrazoi guztiz! Batzuk nahidutena egiteak, besteei eragiten baitie. Norbere eskubideak besterenak hasten direnlekuan amaitzen dira, eta ostalaritzakoek herritarrengan ere pentsatu beharkolukete… Ez zaigu iruditzen asko eskatzea denik…

Kepa Iribar

Afrika. Ez al dago ba garbi? Euren jaiote-rria eta familia utzi eta milaka kilome-trotara etortzen diren horiek helburubakarra dute: RGI delakoa kobratuzlanik egin gabe bizitzea. Hori esatenduen politakariak botu batzuk irabazinahi dituela pentsatzea ere! Eta batzutanokerragoa da: lapurretara datoz zuze-nean, edo guri lana kentzera.

Guk, Lehen Munduko gizarteok, zererantzunkizun dugu ba? XIX. mendeanAfrika kolonizatu genuen, ez gureindustriarako lehengaiak behar genitue-lako, euren hobe beharrez, euren gizar-teak "aurreratuago" izan zitezen. EtaBigarren Mundu Gerraren ondoren des-kolonizazioa etorri zenean txukun etaondo egin genuen. Zer pentsatzenduzue ba, mahai gainean mapa bat jarrieta erregelaz marra zuzen batzuk botataegin genituela mugak, ondoren sarras-kiak ekarriko zituzten banaketak edoelkartzeak sortuz? Eta gero zer, ekono-mikoki kolonizatu al genituen ustiapenbasatien bidez, euren eskubideak zapal-duz eta euren politikari ustelei poltsi-koak betez? Ba ez.

Orain Ebola agertu zaie. Ez al gara ariegiten ahal dugun guztia? Gure gober-nuak edo gu gizarte moduan ez al gaudekezkatuta geure herrian gertatuko balitzbezalaxe? Egia esan, berdin zaigu Gui-nea Berrian eta Sierra Leonan gertatzeaedo Londresen, Berlinen, edo Bilbon iza-tea. Pandemia bihurtzean eta gureganairistean gehiago kezkatuko garela usteduzu? Gezurra. Eta beste hau ere handiada: farmazia multinazionalak ez omendute egiten ahal duten guztia gaitzaAfrikan agertzen bada. Mesedez, horipentsatzea ere. Haiek ahal badutelagundu egiten dute, berdin New York-en zein Abuyan.

Ez ezazue sinistu esaten duten edozereh! Gu Champions-en bizi bagara etaAfrikan hirugarren mailan edo plaiero-tan, ez da hori aldatu dadin erakustendugu ahalegin faltagatik. Ke ba.

Gezurrak konta ditzagun, tralara...

Berritzea�ezinbestekoa�dela�esan�ohi�denez,�gu�ere�berrikuntza,�nobedade�batekin�gatozki-zue� oraingoan…� Txapakalezkako� helbide� elektronikoa� prest� dugu� jada:[email protected] .�Honela,�Txapakalezkako� irakurleokin� interakzioa� izan�nahidugu.�Beraz,�gure�atalari�buruzko�iritziak,�proposamenak,�kritikak�(eraikitzaileak,�askoeskatzea�ez�bada)…�egin�nahi� izanez�gero,�baduzue�aukera�hemendik�aurrera.�Zuenmezuen�zain�geratzen�gara!

+ / = / -

Gaztetape Surf Elkarteak antolatuta, XI. Getariako Surf eta Bodyboard Txapelketaherrikoia ospatu zen urriaren 11ean. Eguraldi bikaina izan zuten, baina ez zirenolatu handiegirik izan. Hala ere, txapelketa egin zen eta hauek izan ziren emaitzak:

Open mailan: 1. Manex Bikuña, 2. Iosu Iribar, 3. Andoni Ibarbia eta 4. Imanol Egibar.Bodyboard mailan: 1. Jon Azkue, 2. Mikel Irureta, 3. Jon Fermin eta 4. Igotz Irigoien.Longboard mailan: 1. Iñaki Aizpurua, 2. Ernai Esteban eta 3. Alex Gontan. AzkenikMaster mailan: 1. Ibon Udabe, 2. Iñaki Bikuña, 3. Zurhitz Lasa, 4. Xabier Urdanga-rin eta 5. Iñigo Larrazabal.

XI. Getariako Surf eta

Bodyboard Txapelketa inoiz

baino herrikoiagoa


] getarian zer berri?

Kostalde Baleada

arrakastatsua

Zumaian hasi eta Zarautzen amaitzen zen(Oriotik ere pasatuz) ekitaldi jendetsuaizan zen urriaren 12an Urola Kostakoherrietan. Itsas ondarea ezagutzera ema-teko helburuarekin atera ziren ia 500 per-tsona eta ekitaldi arrakastatsua izan zen.Gehienak iparraldetik etorritakoak izanziren eta herriko frontoian harrera bereziaegin zitzaien. Arraun elkarteko lagunaketa Udaleko langileak prestatuta, janarieta edari ugari izan zuten indarrak hartueta Zarautz aldera joateko.

Turismoak

nabarmen

egin

du gora

herrian

Udaran zehar egun eguzkitsu askoez ikusi arren, turismoak gorakadanabarmena egin du Getarian. Iazkodatuekin alderatuta %30,8ko haz-kundea izan du turisten kopuruak.Guztira, 26.431 bisitari izan diraherrian. Hilabeteka banatuta horrelaizan da egoera: ekainean 4.440,uztailean 6.994, abuztuan 9.265 etairailean 5.732. Bulegora hurbildudirenetatik 1.624 getariarrak izandira, 2.717 pertsona EAEkoak,15.841 estatukoak eta 6.249 atzerri-tarrak.

Estatutik guztira 15.841 pertsonaetorri dira eta erkidegoei dagokie-nez, Katalunia eta Madril azpima-rratu behar dira, bolumen osoaren%24a eta %20a osatzen baitutehurrenez-hurren. Gaztela- Leon,Aragoi eta Valentziaren gorakadaere nabaria izan da.

Atzerritarrei dagokienez, guztira6.249 izan dira etorri diren bisitariaketa Frantzia izan da igorle nagu-siena 2.672 bisitarirekin. Aipatzekoabaita ere, Australiatik izan diren 248turistak, joan den urtean baino %69gehiago.

Kuriositate bezela, “Ocho apellidosvascos” filmak eragin duen inpak-tua aipatzekoa da, izan ere, peliku-lari buruzko kontsultak Aste Santu-tik orain arte 454 erregistratu diraTurismo bulegoan.

Zerbait gertatzen

ari da liburutegian

Udalak liburutegiari bultzada emateko pertsona bat kontratatu du eta bertakoespazioaren berrantolatu egiten ari da: zerbitzu berriak martxan jartzen. Horienartean, liburutegien arteko mailegua. Guzti horiek liburutegian bertan eta Word-press-en egindako blog batean, Facebook-en eta Twitter-en zabaltzen ari dira.

Informazio gehiago hemen:- Liburutegiko e-posta: [email protected] - Liburutegiko Facebook-a: Getariako Udal Liburutegia- Liburutegiko Twitter-a: Getariako Liburutegia

Europako Batzordearen Kontseiluakespezie exotiko inbaditzaileei buruzkoneurriak hartu ditu.

Espezie exotiko inbaditzaileak berenbanaketa naturaletik kanpo eta giza jar-dun naturalaren bitartez mugitzen direnespezieak dira. Ondoren, bizirik irautendute, ugaltzen dira eta hedatu egitendira, eta horren bidez eragina izatendute biodibertsitatean edo kokaguneberriarekin erlazio negatiboa duten eko-sistemen zerbitzuetan. Orobat, aurkakoeragina izan dezakete giza osasuneanedo ekonomian.

Egindako estimazioen arabera, europareremuan dauden 12.000 espezie exotiko-etatik, % 10 eta % 15 bitartean ugaldu etahedatu dira eta inpaktuak izan dituzteingurumenean, ekonomian eta gizar-tean. Kalkulatzen da EBri gutxienez 12mila milioi euroko kostua sortuko dio-tela urtean.

Europako Batzordearen Kontseiluakespezie exotiko inbaditzaileen sarreraeta hedakuntzaren prebentzio eta kude-aketarako araudi horrekin, Batzordeakzerrenda ireki batean bilduko ditu Euro-par Batasunean kezka sortzen dituztenespezie exotiko inbaditzaileak, etazerrenda hori aldizka eguneratu etaberraztertuko da, gutxienez sei urtetikbehin. Zerrenda horretako espezieakezin ekar daitezke nahita EBko lurral-dera, eta ezin izango dira merkatuanjarri, ezta landatu edo ingurumeneraaskatu ere.

Gainera, araudiak ikuskapen sistema batezarri du espezie hauek detektatzeko etabizkor ezabatzeko. Aparte, arauak bai-men-sistema bat ezarri du jarduera jakinbatzuk baimentzeko, espezie exotikoinbaditzaileetan oinarrituta.

Batzordeak araudi honen aplikazioabaloratuko du 2021eko ekainaren 1ean.

Informazioa gehiago:Tel. 943 [email protected]

] bi hitzetan


] getarian zer berri?

Gure Txeruko lokala

goizetan irekita dago

guraso eta haurrentzako

Zenbait gurasoren eskariari kasu eginez , Getariako Udalak Gure Txeruko lokalagoizetan erabiltzeko aukera zabaldu du, haurrek eta gurasoek elkarrekin egotekoleku bat izan dezaten. Lokala 09:00etatik 13:00etara izango da zabalik eta erabil-tzaileek udaletxean eskatu beharko dute giltza egunero. Erabiltzaileek arau ba-tzuk errespetatu beharko dituzte. Informazio gehiago jakiteko udaletxera jo.

Ur zikinak bereiztea eta

autobus geltokia konpontzea

dira obren helburua

Bi zati garrantzitsu izango ditu obra handi honek eta hauen ejekuzioa bi hilabetezluzatzea espero du Udalak. Alde batetik ur zikinak bereiztea eta bestetik, Zumaiaradoan autobus geltokia hobetzea dira obren helburuak.

Lanak hiru fasetan osa-tuko dira. Lehen etabigarren faseek ez dutezirkulazioan aldaketa-rik eragiten. Hirugarrenfasean autobus geltokiakonpontzeko lanakegingo dira eta orduanitxiko da N-634 errepi-deko errail bat. Aldaketen berri lasterjakingo da.

Izaskun Urbieta ] Elkarrizketa

Badajoz, maiatza. Espainiako Maratoi

Txapelketa. Irabazi ezkero Europako

eta Munduko Txapelketan jokatzeko

txartela eskuratuko zenuten.

Bai. Dena Sevillan hasi zen. HelburuaK2a Europa eta Munduko Txapelketetarasailkatzea zen, baina denboraldi hasierandena zegoen airean. Sevillan, martxoanizaten den neguko lasterketan, oso laster-keta ona egin genuen Imanolek eta biok,bata bestearen jarraian sartu ginen.Orduan, Xabier Osak, gure entrenatzai-leak, gurasoei esan zien zerbait egiteazegoela gurekin K2a osatuta. AurtenEslovakiara joango gara! esan omen zien.

Hala, ordutik Badajozko lasterketa arte,K2a hobetzen joan ginen. HelburuaBadajozen txartela eskuratzea zen. Entre-namendu gogorrak egin genituen etaBadajoza oso maila onean iritsi ginen.Oso lasterketa ona egin genuen, bigarre-nari 47 segundo atera genizkion. Ez ge-

nuen espero horrela egitea. Podiumeanegotea espero genuen, baina ezaurrenabukatzea eta gainera halako aldearekin.Sekulako poza sentitu genuen. Momen-tuan ez ginen ohartu ere egin zer irabazigenuen. Izan ere, Espainiako txapeldu-nak geratzeaz gain, Europako eta Mun-dialeko txapelketetan jokatzeko aukeralortu genuen.

hau lortuta, hurrengo helburua Euro-

pan domina lortzea izan zen.

Hori da. Xabik esan zigun Europara sail-katuta, helburua dominaren bat lortzeaizango zela. Guk ere, Imanolek eta biok,hori lortu nahi genuen. Behintzat dominaetxera ekartzen saiatu. Eta beno, azke-nean lortu genuen, hirugarren bukatugenuen.

Urteetako lanaren ondorio izan da,

ezta?

Garbiki, bai. Infantiletan hasi ginen serio-

ago entrenatzen Imanol eta ni, eta hobe-tzen joan ginen, bai teknikan, erresisten-tzian… Kadetetan entrenatzailez aldatugenuen, Xabier Osa jarri zitzaigun, etaberarengandik asko ikasi dugu, teknikazbatez ere. Orain lau urte denok sinatukogenukeen orain egin dugun denboraldia.Urte askotako lana izan da hau eta Xabie-rrek guregan jarri zuen konfiantza. Ikusizuen jarrera ona genuela entrenatzekoeta lanerako gogo asko, eta horrek bereemaitza izan du.

K2an beti izan da Imanol zure bikotea?

Bai, hasieratik biok jarri gintuzten pira-gua berean, infantiletan. Hasieran kostazitzaigun ohitzea, bakoitzak alde bateraegiten genuen, piraguak balantza egitenzuen… Gogoratzen naiz Espainiako Txa-pelketara lehenengo aldiz joan gineneanbederatzigarren egin genuela. Kantarijoan ginen lasterketan, hain gaizki gindo-azen…

G e r e k a

U

n

a

i


16 urte ditu oraindik Unai Gerekak etadagoeneko Europako eta MundukoMaratoi Txapelketetan parte hartu duImanol Barruetabeña zumaiarrarekinosatzen duen K2an. “Lehen Hezkun-tzako 5.mailan Iturzaeta eskolakoekinkurtso bat egin nuen Getariako hon-dartzan. Gustatu, eta udaran ZumaiakoItxas Gain taldeak antolatzen duenkurtsoa egin nuen. Hori bukatuta, eaurtean zehar jarraitzeko aukera zegoengaldetu nien eta horrela hasi nintzen”.Urte hartan, Gipuzkoako txapeldunatera zen getariarra. Proiekzio handikomutila, urte guzti hauetan gogor jardundu lanean bukatu berri duen denboral-dia osatzeko: Espainiako txapeldun,Europako hirugarren postua eta Mun-dialeko 10. postua. “Gurasoei ere askozor diet. Egunero eramaten nauteZumaiara autoz eta entrenamenduabukatu arte zain egoten dira. Gusturaetortzen dira, gainera bitartean txakurrapaseatzen dute. Baina beraientzat ereesfortzua da eta eskertu egiten diet”.Unai txikia zenean aitak piragua bat erosi omen zuen, itsasoan erabil-tzeko egokitua, gaur egun Unaik erabiltzen duena baino zabalagoa. Zerbait susmatzen zuenaren seinale…

Jende askok ez du jakingo beharbada,

eta kontatu noiztik izaten dituzun laster-

ketak.

Urria hasieran hasten da gure denboral-dia. Otsailean izaten dugu lehen laster-keta, beraz ordura arte aurredenboraldiaegiten dugu. Gero, otsaila erdialderaGipuzkoako Txapelketa izaten dugu.Ondoren, hilabetera Euskal Herriko Txa-pelketa eta gero Sevillara joaten garaEspainiako Neguko Txapelketa egitera.Lasterketa hau 5.000 metrokoa izan ohida. Handik aurrera, lasterketak edononizaten ditugu. Ia bi astetik behin mugi-tzen gara Castrora, Pontevedrara, Banyo-lesera… Espainia guztian zehar mugi-tzen gara ia. Ostiralean 8-9 orduko bidaiaegin furgonetan eta igandean egitendugu etxera buelta. Bederatziko furgone-tan joan izan gara, eta atzean, erremol-kean, piraguak.

Gogorra egiten zaizu?

Neguan gogorra egiten da hotzagatik,arropa jantzi behar duzulako, euria, hai-zea… Baina beharbada niretzako udara-gogorragoa da. Eguraldi ona egiten du,baina ezin izaten dugu hondartzara joan.Urte asko noa horrela, eta ohituta nagoegia esan, gainera gustura egiten dudangauza bat da. Kirola bera ere gogorra da,asko exijitzen du fisikoki. Baita mentalkiere. Gauza asko sakrifikatu behar dituzuegunero entrenatzeko eta bi asteburutikbehin kanpora joateko. Eta ahaztu gabe,eskolarekin ere uztartu egin behar duzu.

Urte hau egin zaizu bereziki gogorra,

Europako eta Munduko Txapelketak

prestatzeagatik?

Gogorra ez, baina luzea beharbada. Besteurteetan, abuztu erdirako bukatzen dugu denboraldia. Aurten iraila bukae-

ran amaitu dugu, iazko urritik hasita.Luzea egin zait. Entrenamendu gogorra-goak egin ditugu, baina neguan ohituginen horretara. Dieta aldetik ere arazo-rik ez dut eduki. Niri asko gustatzen zaitjatea, denetarik jaten dut, ondo gainera,baina dena erretzen dut kirola egiten.Alde horretatik ez dut zainketarik egin.

Denboraldia amaituta, zein ondorio ate-

ratzen duzu?

Oso gustura nago egin dugun denboral-diarekin. Pena dut Mundialean gaixotuegin nintzela, eta sentsazioa dut dena eznuela eman. Beno, nuen guztia emannuen, baina buruan dut ez banintzen gai-xotu zer pasako ote zen, eta hori ezingodut inoiz jakin. Horrek amorrarazten naupixka bat. Baina horrek hurrengo denbo-raldian gauzak hobeto eginaraztekogrina sortu dit, eta deseatzen nagoberriro lanean hasteko. Denboraldia per-fektua ez, baina oso ona izan da bai nire-tzat eta baita talde osoarentzat ere.

Taldearen indarra eta bultzada beha-

rrezkoa izan da, ezta?

Jakina. Denok talde bat osatzea garran-tzitsua da eta oso talde ona daukagu.Denok elkar laguntzen gara. Esaterako,besteek denboraldia bukatuta, gu mun-dialera gindoazenok bakarrik ez entre-natzeko asko gurekin etortzen ziren, gurepiraguak Eslovakia eta Estatu Batuetaraeramateko aurrena Madrilera eramanbehar ziren eta horretarako ere jendeaprestatu da, “Denok Oklahomara” zoz-keta antolatzeko… Laguntza honi esker,eta ondo pasatzen dugulako ere, ez zaitdenboraldia hain luzea egin.


] Elkarrizketa / Unai Gereka

Ongietorriak: Getarian Espainiako txapelketa irabazi eta gero egin ziguten omenaldia. Jende asko hurbildu zen: lagunak,txistulariak, pankarta eginda… Oso hunkigarria izan zen. Mundialetik bueltan elkarteko lokalean egin ziguten ItxasGainekoek. Bertakoak, familia… Getariatik ere jendea etorri zen.

Denon�artean�Oklahomara: zozketa berezia antolatu zuten. Diru laguntza handia izan genuen, kostu guztia ordaintzeko gaiizan ginen. Nire aita ere harrituta dago jendearen erantzunarekin. Bi hilabetetan 9.000 boleto saltzea lortu genuen. Gai-nera 1.000 euro baino diru gehiago lortu zen jendeak emanda. Proiektu hau gurasoen artean, eta klubekoen artean osatuzen. Denei eskertzen diet nik, lagundu duten guztiei, bai nik eta baita nire guraso eta klubeko pertsonek ere. Azkenean,beraiengatik joan gara. Hartu duten lana, egin duten aportazioa, gurekin entrenatu duten guztiei, eskerrik asko!

“Pena dut Mundialean gaixotu egin nintzela,

eta sentsazioa dut dena ez nuela eman”

Piraguan hasi zen lehen urtean Gipuzkoako txapeldun atera zen Unai.

Izaskun Urbieta ] Elkarrizketa

Lasterketa baino hiruzpalau egun lehe-nago abiatu ziren Bilbotik Unai eta Ima-nol, eta Irati Osa (nesketan parte hartubehar zuen beste zumaiarra) Eslovakiaaldera. “Aurrena Bilbotik Madrilerahegazkinez, han 6 orduko eskala egin etaAustriara zihoan beste hegazkin bathartu genuen. Hara iritsitakoan autobusahartu eta Eslovakiara”. Bidaia luzea izanzen, baina aurretik hainbat oztopo gain-ditu behar izan zituzten. “EspainiakoFederazioak ez zigun bidaia ordaindu.Soilik piraguak hara eramatea. Bainanoski, piraguak lehendabizi Madrileraeraman behar izan ziren. Beraz, haraemateko gastua ere klubak ordainduzuen, gure bidaia osoaz gain” esan duUnaik. Gainera, arroparekin ere arazoakizan zituzten. Espainiako selekzioko tra-jea erostera derrigortuak zeuden. “Gukerosi behar izateaz gain, ez zeudelaeginda esan ziguten. Eta noski, uretakoarropa derrigor behar genuen, horrekinlehiatzeko. Baina kasualitatez podiumegin ezkero, uniformea ere behar genuen,Espainiako selekzioko txandala, alegia”

kontatu du. Orduan, badaezpada ereerosi egin zuten. Arropak oso justu iritsiziren: “Gu Eslovakia joan baino 2-3 egunlehenago bakarrik”.

Lasterketa: Egun horietan izugarrizkoberoa egiten zuela gogoratzen du Unaik.Baina beraien lasterketa 09:00etan hastenzen eta beraz, ez zuen oraindik hainbesteberotzen. “Oso urduri geunden, mailahorretako lehenengo lasterketa zenguretzat, nazioarteko bat. Ez genekienezta non geunden ere”.

Izkinatik atera ziren, lehenengo dortsala-rekin. Maratoia egiteko distantzia 22,5km-koa da, zirkuitu bati 6 buelta eta 5porteo (piragua eskutan korrika egitea)eginez. “Hasi eta berehala, lehenengotalde bat osatu genuen hungariarrekin,alemaniarrekin eta ingelesekin batera.Baina ziaboga batean, boila bat jangenuen. Oraindik ez dakit nola egingenuen hori, ez dakit zer pasa zitzaidanburutik momentu horretan (berakzuzentzen du piragua, aurrean joaten

baita). Imanolek esan zidan: Gereka, ze!”.Azkar-azkar atzeraka arraun egin etajarraitu egin zuten. Oraindik lasterketaerdia falta zen. Talde hartan hiru bikotegeratu ziren eta Unai eta Imanol eurenatzetik, laugarren. Baina talde hartan,ingelesak atzean geratu ziren, eta horiekharrapatzeko gai izan ziren. “Harrapatueta porteo batean pasa egin genituen”.Lasterketa bukatzeko azken buelta faltazenean, Xabik, entrenatzaileak momen-tuaz gozatzeko esan zien. “Aurrean ziho-azen biak ezin genituen harrapatu, etaatzetik zetozenak guri ere ez. Azkenbuelta irribarrez egin genuen, pozik hiru-garren egingo genuelako. Bukaeraneskuak altxa genituen. Badajozekoabaino euforia gehiagorekin bukatugenuen”.

Etxekoak ere han egotea berezia izan zenberaientzat. “Bukatu eta denen besarka-dak, musuak… Geuretzako ere pozta-suna handiagoa izan zen. Europako hiru-garren postua beraiei eskaintzea askozpoz handiagoa ematen du”.

Ekainak 14 Europako Maratoi Txapelketa. Piestany, Eslovakia.


Gereka eta Barruetabeña Europako Txapelketan aritu zireneko irudiak dira. Aurrenekoa porteoa egiten eta bigarrena helmugara iritsita. Argazkia Oklahoman atera zuten, Unai, Imanol eta Irati Osa zumaiarrak. Zumaiako ongi etorriko argazkia da bigarrena. (Argazkia: Baleike).

] Elkarrizketa / Unai Gereka

Europako Txapelketarako gertatu bezala,oraingoan ere oztopoak izan zituzten.Kasu honetan piraguarekin, izan ere,abuztua erdirako bidali egin behar zeneta denbora askorik ez zuten izan partehartu behar zuten piraguarekin entrena-tzeko. “Europako Txapelketan lehiatzekoerosi zen piragua berria eta orduan eregutxi entrenatu genuen harekin, nahikojustu iritsi baitzen. Oraingoan berriz,hilabete lehenago bidali egin behar izanzen”. Federazioak piragua guztiak edu-kiontzi batean sartu eta itsasontziz iritsiziren Estatu Batuetara.

Unaik hegazkinez egin zuen bidaia,baina piraguak bezalaxe, luzea egin zi-tzaion. Gainera, oztopoz beteta izanzuten. “Lehenengo arazoa Bilbon emanzen. Overbooking-a zegoen hegazkineaneta hasiera batean kanpoan geratu nin-tzen. Guztira 7 pertsona geratu gineneserlekurik gabe. Gero, hiruntzat tokialibre zegoela esan, eta zorionez, zorteaizan nuen nire izena esan baitzuten”.Madrilen selekzioko gainontzekoekin

elkartu eta Chicagora hartu zuten hegal-dia. “Aduana pasatzen berriro ere ara-zoa. Txartelean, Imanol eta nire izenak ezziren osorik azaltzen, abizenak eta guztiez baitzen osorik sartzen. Pasaportea era-kustean, gure izena behar bezala jartzenduenez, ez ote ginen pertsona berdinakgaldetzen ziguten. Azkenean, gaizkiulertua konpondu genuen”. Han bestehegazkin bat hartu eta Oklahomara iritsiziren.

Gaixorik: “Bigarren egunerako gaixotuegin nintzen eta egun batzuetan iraunzidan ondoezak. Sukarrarekin egon nin-tzen, mareatuta, entrenatu gabe… Nibaino okerrago Imanolek pasa zuen,sufritzen zegoen, osatuko ote nintzenpentsatzen”. Ostiralerako hobeto jarrizen baina hala ere gorputza ez zuen bereonenean. Lasterketa larunbatean zen.

Lasterketa: “Hasiera oso ona emangenion, baina azkenean astea gaixopasatzeak eragina izan zuen”. Laugarrenitzulira arte primeran joan ziren, bigarren

talde batean, hirugarren bukatu zutenhungariarrekin batera. Baina handikaurrera sufritzen hasi zen Unai. “Lauga-rren buelta amaieran Imanoli esan nionezin nuela gehiago. Porteora sartzean,frenatu egin behar da pixka bat eta horiegitean buelta eman eta uretara eroriginen”. Atzetik zentozenak asko gertu-ratu zitzaizkien orduan. Azken bigarrenbuelta egiten ari ginen, eskuak ere eznituen sentitzen, kalanbreak nituen.Geratu egiten nintzen eta Imanolekarraunean jarraitzen zuen. Azkenekoporteoan piragua ere erori egin zitzaidan.Buelta txikia falta zen bakarrik, azkene-koa. Imanolek ulertzen zuen zein egoera-tan nengoen, oso ulerkorra izan zen.Azkenean hamargarren bukatu genuen”.Larunbata pixka bat desmoralizatutapasa zuen. “Aitak deitu ninduen, etaGetarian izugarrizko giroa egon zelaesan zidan, guztiak lasterketa pantailanikusten. Aita oso hunkituta zegoen egingenuenarekin, eta jendearen animoakbidali zizkidan”.

Irailak 27 Munduko Maratoi Txapelketa. Oklahoma, Estatu Batuak.


Gereka eta Barruetabeña Europako Txapelketan aritu zireneko irudiak dira. Aurrenekoa porteoa egiten eta bigarrena helmugara iritsita. Argazkia Oklahoman atera zuten, Unai, Imanol eta Irati Osa zumaiarrak. Zumaiako ongi etorriko argazkia da bigarrena. (Argazkia: Baleike).

Urriaren 11ean, GetariAuzolanean ekimenean 20 lagu-nek hartu zuten parte. Goizeko 09:30ean plazan geratuziren eta Katxaporuntz igo ziren. Bertan, ingurua txu-kundu eta Katxapo bera garbitu eta txuriz margotuzuten.

Nahiz eta eguerdiko ordubatak arte lanean jardun, languztia ez zuten amaitu eta beste bi larunbaterako geratuziren falta zena amaitzeko: beste pintura esku bat emaneta eserlekuak eta zutabeak grisez margotzeko falta bai-tziren.

Ekimena giro jatorrean burutu zuten egun guztietan etaparte hartu zuten guztien artean, eta oso gustora geratuziren Katxapo txukundu eta margotu amaitu eta gero.

Lanak amaitu ondoren, plazan merezitako otordua eginzuten hiru egunetan.

Orain, denbora luzez egin duten lana errespetatua izateaespero dute. Izan ere, San Anton mendira igo, hain pai-saia ederrez gozatu eta Katxapo zegoen bezala ikusteapena bat zen.

] argazki txokoa


] komikia / Edurne Irigoien


Diamantezko familia Izaskun Urbieta ] Argazki erreportajea

1940. urtean ireki zituen ateak Eulali bezala

ezaguna den dendak. Diamantezko ezteiak

ospatzeko bidean, urria bukaeran pertsia-

nak itxi zituen herriko betiko saltoki honek.

“Amari asko kostatu zaio erabaki hau har-

tzea. Bere soldata ez da inoiz etxean ikusi,

ekonomikoki ez zen etxera soldata bat sar-

tzen, baina zortzi pertsona bizi izan gara

hontatik, dendatik. Denda izan da beti gure

etxeko sustentua” azaldu dute Axun Ucinen

seme-alabek. Etxeko egoera aldatu zaie, eta

hainbeste urte ondoren, etapa berri bati

ekingo diote guztiek, Axunek bereziki. “Guz-

tira 44 urte eman ditu dendan, eta lan asko

egin ondoren badu garaia bizitzeko, bizitzaz

gozatzeko” aipatu dute Gaizkak eta Argiz-

kak. hauexek dira, denda baten, baina era

berean familia baten elkartasuna eta maita-

suna laburtzen duten irudiak.

Eulalinekoak bezala dira ezagu-nak familia osatzen duten partai-deak. Baina iragana aztertuz,denda ireki zuen pertsona amonaEulaliren ama izan zela jakin da.“Amonaren ama Axuntxion Gal-dos zen, eta bera izan zen dendajarri zuen pertsona” azaldu dute.1940. urtea zen eta Arnao Genera-laren kalean ipini zuen denda,Artzape parean. Ondoren, amonaEulalik hartu zuen dendarenardura, eta Axun alabarekinbatera biak egon dira bertanlanean.Era guztietako produktuak sal-tzeaz gain, zerbait gehiago izan dadenda beraientzat. “Etxeko zor-tziok bertan egin dugu bizitza,etxera afaltzera eta lotara bakarrikjoaten ginen” kontatu dute Gaiz-kak eta Argizkak. Izan ere den-dara sartu eta erakustokia eta pro-duktuz betetako apalez gain,atzean sukaldea eta mahaia zuten.“Gure aitona Xalbadorrek beti egi-ten zuen bazkaria bertan”.

t Dendaren jaiotza

Amona Eulali eta ama Axun dendako arduradun nagusiak izateaz gain, familia osoak lagundu du dendako eginbeharretan.“Amona eta ama dendan, aitona sukaldean eta bi osabak (Juan eta Tomas, amonaren anaiak) enkarguak eta banaketak egiten…familia guztia egon da tartean” azaldu dute Axunen seme-alabek. Asteburuetan eurak ere joaten ziren laguntzera, jakina.“Beharko joan”, esan dute barrez.Azkenean, asteburutan egoten zen lan gehien eta normalean emakumeak erakustoki atzean jarduten zuten eta gizonak banaketalana egiten. “Astean zehar moldatzen ziren, baina banaketa gehiena asteburutan egiten zen”. Bezeroak dendara deitzen zuen etabere eskaria egiten zuen. Beraiek dena apuntatu eta etxera eramaten zien, zerbitzu hau kobratu gabe. “Bezero bakoitzaren izenapoltsetan jartzen genuen ez nahasteko, eta bakoitzaren kanbioak aparte eramaten genituen”. Oraindik ere hainbat bezeroren ize-nak gogoratzen dituzte. “Bai, bai. Primi, Mirari, Ulacia, Espe, Enkarna, Arotza, Maritxo…”.

Etxeetara eramateaz gain, baporeei ere eramaten zieten behar zutena. Hauen banaketari biberak deitzen zitzaizkien. Kosteraeginda etxera bueltatzen ziren bakoitzean, berriz itsasoratzerako biberak beti prest izaten zituzten. “Salbatore jaien aurretik etor-tzen ziren udaran, eta joan baino egun bat lehenago lan askoko eguna izaten zen guretzat, dena kargatu egiten baitzuten janariz.Frutak, berdurak, butanoa, baserriko tomateak, urak… dena prestatuta izaten genuen itsasontzian sartzeko”.

q Emakumeak dendan eta gizonezkoak banaketan

Diamantezko familia Izaskun Urbieta ] Argazki erreportajea

p Eulalineko pastak

Denetarik saltzen zuen denda horietakoa izan da EulaliaOlaskoaga janari denda. “Txerrikitik hasi eta edariak, jogur-tak, fruta, berdurak, binbo-ak, butanoak. Herri txikitakoohiko denda izan da. Butano zaleari gure etxerako butanoazgain beste batzuk ere hartzen genizkion gure bezeroei gerobanatzeko. Eta horrela beste hainbat gauzekin ere: hainbateskutitz, norbanako enkarguak, soziedadeko giltzak...”.Herriko produktuak ere saldu dira bertan, baserriko produk-tuak. “Bezeroek asko eskertzen dituzte baserriko produk-tuak, eta garaian garaikoa baserritarrei eskatu eta dendansaldu da” esan dute.

Baina produktu izarra zerbait izan bada, Eulalineko pastakizan dira. “Denda Artzapen zegoenean, mugimendu handiazen, gazte jende asko elkartzen zen bertan eta gauza askoerosten zituzten: Binbo, Boni, Pantera Rosa, Tigreton… Etahorietaz gain, Pastas�Eulali deitzen zirenak zeuden” gogora-tzen dute. Reglero markako pastak ziren, eta banaka saltzenziren. “Pasta bakoitzak 7 pezeta balio zituen eta gazteenplana pasta batzuk eta koka-kola lata erosi eta Artzapen ego-tea izaten zen”.

Inauteriak beti izan dira bereziak Axun amarentzat.Umeak zirenetik jantzi ditu Argizka eta Gaizka, etasenar-emazteak ere beti mozorrotu izan dira.

Horren seinale ere izan da denda. “Erakustokia betiprestatu du, eta udaletxeak mozorro lehiaketa jarri zue-nean, urtero parte hartu izan du, eta irabazi ere bai” kon-tatu dute. Dendako produktuak erabiliz mozorrotu izandu beti erakustokia: “Lan asko hartu izan du gure amakeskaparatea prestatzen. Bera gainera jostuna da, etaarropa txikiak egin izan ditu produktuei edo panpineijanzteko”. “Nire zaldia ere ibili zuen behin erakustokiaadornatzeko”, gehitu du Aimar bilobak.

Horrez gain, Babexa dendari elkarteko lehendakariaizan da Axun. Orain gutxi pasa du testigua. “Herrikotalde eta dinamika askotan parte hartu du: odol emaile-etan, Gure Txerun, Guraso Elkartean…”.

Erakustoki dotorea q

Azken urteetan Elkano kalean egon da zabalikdenda. Azken arnasak hemen eman ditu, bainafamiliak aurrera jarraituko du, guztiak bateginda. Azken argazkia ere hemen doa, eta Argiz-kak eta Gaizkak eman izan nahi duten omenal-diaren azken balada ere bai, izenez izen.

Osaba Tomas: Dendara makina bat ogi eta egun-kari ekarritakoa.Aitona Xalbador: Makina bat marmitako eta baz-kari prestatutakoa denda zaharrean.Amona Eulali: Kalkulagailu gabe, buruz batuketadenak egin eta bueltak emandakoa. Aita Joxe: Dendako brikolaje lanak egindakoa.Osaba Juan: Dendako 78 urteko txalupa mutila.Egindako lan pila eta harrapatutako txibi begihandiak saldutakoa ere bada.Gaizka eta Argizka: Beti bezala, bazterrak naz-katzen.

Eta hau guztia koordinatzen, erakustoki atzeanegoteak eskatzen duen pazientzia guztiarekin,momentu alai eta tristeetan beti karrotik tiratzen,monumentua merezi duen gure ama Axun.Eskerrik asko AMA !!!!

t Ez adiorik eta irribarrea ahoan!

] harritarten txutxupeka / herri eskola

ZinemaldiaIrailaren 26an, ostirala, Zinemaldira joanginen. Goizeko bederatzietan autobusa hartugenuen Lehen Hezkuntzako ikasle guztiok.Autobusean kantatzen joan ginen: Realekoereserkia, “Pintxo-pintxo”, “losintxak”…

Belodromora iritsitakoan, eseri eta “sardinabat” kantatu genuen, ikastetxe denak batera.Pelikularen izena “Friends” zen. Protago-nista Kotake izeneko ume txiki-txiki bat zeneta bere anaiarekin munstroen uhartera joanziren perretxiko bila, bere ama gaixo zegoe-lako. Etxera itzuli behar zutenean, Kotakemunstroen uhartean geratu zen. Oso filmpolita ikusi genuen, eta gomendatzendizuegu ikustera joatea.

Ondoren, Igeldora joateko autobusa hartugenuen. Autobusak Igeldo gainean utzizigun, bertan hamaiketakoa egiteko. Hamai-ketakoa bukatu eta oinez Kukuarri azpikoparkera joan ginen bazkaltzera. Bazkalduondoren, jolasean ibili ginen.

Jolastu ondoren, oinez Orioko autopistasarreraraino joan ginen, autobusa hartu etaGetariara bueltatu ginen.

Guk oso ondo pasa genuen, bai Zinemaldianeta baita parkean ere.

6A gela.

IRAILEKO DENBORAPASEN SOLUZIOAK


] Gaglo gaztelekua

Udarako erritmoa urrutiko oroitzapena bihurtuta, ohiko errutinan sartua da jadanik Gaglo gaztelekua. Denbora tarte honetanaldaketa asko ematen dira. Alde batetik, udarako ekintzen azken egunean gurekin bost urte igarotako neska/mutilei agur esangenien. Bestalde, irailean gaztetxo talde berriari ongi etorria egiteaz gain, hauekin lehen harreman sareak lantzen hasi gara. Gure-kin bost urte igaroko duten talde berria ezagutu, ulertu, ondo pasatu eta sortuko diren gatazkei irtenbideak bilatzeko gunea iza-tea nahi du Gaglok.

Gaztelekuan bost belaunaldi ezberdinetako gazteak harremanatzen eta aritzen dira bertan. Aniztasun honek aberastasun bereziaekartzen dio Getariako gaztelekuari, gertakari hau beste herrietan ez baita oso ohikoa. Denek aurretik elkar ezagutzen baldinbadute, aurreiritzia ez du tokirik eta gazte talde ezberdinekin harreman sareak aberasten dira bertan.Sartu berriak diren gazte talde berriaren ilusioa begi bistakoa da. Beraientzat aisiaz disfrutatzeko toki ezin hobea topatzen baitutebertan: lagunekin egoteko toki goxoa eta intimoa, jolas ezberdinak eskura, txapelketetan eta tailerretan parte hartzeko erakarga-rritasuna, irteerak beraien koadrilekin konpartitzeko aukera, eta oraindik espero ez dituzten dinamika eta egitasmo ezberdinetanparte hartzeko aukera.

Hau guztia lehengo pertsona konta dezaten, gaurko honetan hiru gazteri eginiko elkarrizketa txiki bat ekarri ditugu lerro hauetan:

Gogoan zenuten Gagloko partaide

izateko?

Bai; joko interesgarriak daudelako,euria egiten duenean bertan egon dai-tekeelako, jende asko elkartzen delakobertan eta guretzat aukera berri batdelako.

Zer transmititu dizu Gaglo gaztele-

kuak lehengo kontaktu honetan?

Oso erakargarria. Jolas asko daude-lako, eskulanak egiten direlako etaasko dibertitzen zarelako.

Zer espero duzu gaztelekuarengatik

igaroko dituzuten urte hauetan?

Ondo pasatzea eta gauza asko egitea.Agian, denborarekin beti jolas berdi-nak baldin badaude gehiago asper-tuko garela pentsatzen dut.

Zer gustatu zaizu gehien? Eta zer

gutxien?

Gehien, mahai jolasak, eskulanak, pinpon eta futbolina. Bestalde, ideia osoona da mugikorren erabilera gune ba-tzuetan debekatzea, bestela uneorogailuen menpe egongo ginateke.Gutxien, txutxeak ezin direla gazte-leku guztitik jan.

Zer esango zenioke oraindik gaztele-

kua ezagutzen ez duen bati?

Oso dibertigarria dela, inbidia emangonioke. Ondo pasatzen dela eta apun-tatzeko.

Argazkian: 2002.urtean jaiotako neska talde bat gaztelekuan:

Arantza, Sara, Arene eta Oihana.


18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com

] historiaren katebegiak / Udaletxeko artxiboetatik ...EREITEN kultur zerbitzuak

18-artzape @topagunea.com

Uda joan da eta argi orduak gero eta urriagoak dira egunetikegunera. Lehenago iluntzen du eta inguruak beltzez margo-tzen dira. Eguzki izpiek gure egunerokotasuna baldintzatukobalute, goiz erretiratuko ginateke urteko sasoi honetan. Orduanestimatzen da gehien kaleko argiteriaren laguntasuna; iluntasu-nean kalean ibiltzea baimentzen duena eta gaueko orduetanlasai ibiltzeko segurtasuna ematen duena. Kaleak argiteria elek-trikoz hornitzea pauso garrantzitsua izan zen, baina noiz iritsizen argiteria hori Getariara?

Getariako kaleak argiteria elektrikoz hornitzeko nahiaren lehenerakustaldia 1896. urtean gertatzen da. Urte horretan oraindik,Getariako kaleak petrolio argiz argiztatzen ziren, ingurukoherriak argi elektriko bidez argiztatzen hasiak ziren bitartean.Arrantzale herria izanik, gauetan kalea ondo argiztatua izateakzer nolako garrantzia zuen jakinik eta inguruko herriak adibi-detzat harturik, Getariako Udal Batzordeak hiribilduan argite-ria elektrikoa jartzeko erabakia hartu zuen.

Herriko txokoak arretaz aztertu eta argiak hiribilduko eta ingu-ruetako zein puntutan jarri behar ziren zehazteko batzordeberezi bat sortu zen. Behin lan hori eginda, 1896ko martxoaren5ean herriko argiteria elektrikoa jartzeko lanen enkantea egi-teko balditza plegua onartu zen. Enkante publiko honek, ordea,ez zuen arrakasta handirik izan. Dirudienez, Udalak ezarrizituen baldintzek ez zuten eskatzailerik erakarri. Horrela, 1898eta 1900 urteetan baldintza hobeak eskatzen zituzten bi eska-tzaileren proposamenak iritsi ziren Udalera, baina hauek erebertan behera geratu ziren. Egitasmoa aurrera atera ezin horre-tan, Getariako kaleak petrolio argiz argiztatzen jarraitu ziren.

Ez zen 1900 urteko azaroa arte izan, baldintza berri batzuekin,argiteria elektrikoaren horniketaz arduratuko zen eskatzailebaten oniritzia lortu zutela: Jose Vicente Echeverria jaunarena.Horretarako berriz, 1896. urtean ezarritako baldintzak berri-kusi behar izan zituzten. Horrela, argiteriaren ustiaketa 10 urte-tik 12 urtera igotzea eta emakidadunak urte horietan telefonopublikoaren erabilera pribatua egiteko aukera izatea adostuzen, besteak beste. Udalak, benetan behar zen argitasuna lor-tzeko, 55 argi inguru kokatzea eskatzen zuen, baina azken eslei-pen honetan ez da zehazten zenbat goritasun-lanpara jartzekokonpromesua hartzen zuen emakidadunak. Bai ordea, argizta-pen publiko eta partikularrean eta baita linea telefonikoan gertazitezkeen arazoei aurre egin beharko ziela.

Azkenik, 1901ean ezarri zen Getariako argiteria elektrikoa.Hala ere, Udal artxiboko agiriek erakusten dutenez, hurrengourteetan zenbait arazo emango zituen argiteri berri honek.

… eta bonbillak piztu ziren!

2004ko urriaartzape -192011ko urriaartzape-19

Orroaga /Orrua

Ez dakit noraino iritsiko naizen,

ihesi nabilen edo zerbaiten bila.

Ez dakit nondik joaten den nora,

ez dakit zer naizen ere,

zein den zer hori,

nola den ezer izan,

nora doan, nondik hura,

zertan den, zertarako.

Ez dakit zerk izan duen, zergatik.

Ez dakit, haatik dena baino… baino hementxe nago.

Getariako partean, Zumaiatik gertu dagoen hondartza eta ingu-rua da Orroaga (Orrua), azken urteotan batere hondarrik gabeageri bada ere parajea.

Orroaga izenez ageri da paperetan (lehen aipamena 1416koa da).Izen hori, ordea, gure ahozko moldean, honela esaten da: Orrua.

Antzeko edo izen bereko parajeak badira Euskal Herriko besteherri batzuetan ere: Orroaga erreka eta baserria, Arrietan (B);Orroa, Imotzen (N); Orrota, Eratsunen (N), Orrotegi, Orozkon(B).

Zer esan nahi du Orroagak? Bukaerako -aga atzizkiak tokia adie-razten du, eta ugaritasuna ere bai batzuetan, beste hauetanbezala: Larrañaga, Gorostiaga, Sahatsaga… Itxura denez, Orre-aga izenaren aldaera izan daiteke, eta oinarriko orre/orra hitzhorrek ipuru hitzak duen esanahi bera du (gaztelaniaz, enebro,Juniperus�communis). Beraz, ipuru zuhaixka asko dagoen tokiaesan nahi du.

Orroagatik ahozko moldeko Orruara�dagoen aldea euskal fone-tikan sarri gertatzen den aldaera da: 1) -aga atzizkiaren bokalarteko -g- galtzen da (beste hauetan bezala: dago > dao; eguzki> euzki), eta bi a horiek bat egiten dute: Orroa(g)a > Orroa (Ei-tzaga > Eitzan bezala); 2) Orroaren bukaerako -oa hori -ua bila-katzen da (hauetan bezala: astoa > astua, etxekoa > etxekua).

Bitxikeria bat: kondaira batek dio Arridokietako Ama Birjinaparaje horretan agertu zela itotzeko zorian zegoen gazte bat sal-batzera.

] txikiegia agian / Amaia Irazabal] herriko toponimia / Andres Alberdi

Ez dakit

20- artzape @topagunea.com20- artzape @topagunea.com

“Heroi” anonimoak

] iritzia / Aitor Irigoien

Abuztuan topatu ginen, ezustean, aipatueskultura eta testuarekin, Lanzarotehegoaldeko Playa Blanca herrian. Itsasondoko pasealekuan gindoazen, era guz-tietako jatetxe, souvenir eta marka one-tako stand-en artean, ezusteko atseginhura izan genuenean.

Hala, hasierako harriduraz gain, pozaeragin zigun, eta hausnarketarako bideaeman ere bai. Bereziki, turismoaren etamemoriaren inguruan. Hasiera batean,agian, erlazionatuta ez diruditen bi gai,baina une hartan, elkarri zuzenki lotuakziruditenak.

1-Turismoa. Eskulturaren ondoko testuairakurtzen ginela, beste turista batzukgerturatu ziren (gurasoak eta bi seme-alaba). Eta testuari begiratu ere egingabe, eskulturari semearen bisera jarri,eta argazkia atera zuten, eskulturarilepotik helduta, irribarrea ezin eutsiz.Klik-aren ostean, segituan urrundu ziren,

kameran ea ondo atera ote ziren egiazta-tzen zuten bitartean… Testua ongi ikus-teko moduan zegoen, gazteleraz zeiningelesez.

Ziurrenik ez zuten intentzio txarrik izan:gaztetxoak ez ziren ohartu; gurasoek ezzuten inongo arretarik jarri eskulturarenzergatia jakiten. Baina egoera hura ikus-teak sentsazio txarra utzi zidan. Gerta-kari txiki soila izan zen, beharbada esan-gura gabea, baina turismo eredu zehatzbaten metafora izan zitekeena. Masakoturismoa, azalekoa, oinarri eta printzi-pioz biluztua, diru iturri hutsala, herrita-rrekiko eta bere historiarekiko arrotza.Nire herrirako nahiko ez nukeena…Baina estatuko puntu askotan nagusitzenari dena. Jada, hainbat lekutan, herrita-rren haserrea eragiten ari dena.

Argi dago turismoa sektore estrategikoe-tako bat bilakatu dela. Eta hain juxtuhorregatik da ongi pentsatu beharrekoazein den nahi dugun turismo mota.Aurrez aipatu eredua izan liteke, sektorejakin batzuen interes ekonomikoek gida-tua eta turistentzat diseinaturikoproiektu erraldoiak lehenesten dituena.Edo herria, bere historia, ingurunea etabiztanleria errespetatzen dituen turismoorekatu baten alde egin dezakegu, guz-tien onurak bilatuko dituena. Aukerabateko zein besteko adibideak badituguinguruan.

2-Iragana-memoria. Hasieran aipatu ger-takariarekin lotu daitekeen gai da, eskul-tura hura memoria ez ahazteko saiakeratxiki bat izan baitaiteke, neurri batean.Izan ere, duela ez asko arte, lehen sekto-retik bizi zen herria zen Lanzarote. Egun,gune turistikoetako luxuzko hotel etayate artean, sustraien gero eta zantzugutxiago geratu arren. Ildo horretan,garrantzitsua iruditzen zait herri zeinnorbanako gisa gure puzzlea osatzen joa-tea; nondik gatozen ez ahanztea, nongauden ongi ulertzeko. Gure arbasoen

istorioari, “h” bat gehituaz, historia erai-kitzea.

Sarri begiratzen baitiegu gure guraso etaaiton-amonei gutxiago balira bezala(egun ohikoak diren aparailu, teknologiaeta jokabideak arrotz zaizkielako), gujakintsuen paperean jarrita… Baina, ongipentsatuz gero, ez ote da alderantziz?Oraindik ere bikain moldatzen diren zen-bat eta zenbat gauzatan gara gu ezjaki-nak? Eurengandik ikasteko asko dugula-koan nago: garai zailei (eta goseari) aurreegiteko gaitasuna, gutxirekin bizimoduaateratzen jakitea, gauzak baloratzen jaki-tea, aldaketetara egokitzeko ahalmena,besterengatik dena emateko boronda-tea… Egungo krisi testuinguruan, ezinhobeto etorriko litzaizkigukeenak guz-tiak ere.

Horregatik, gure arbasoak “heroi” ano-nimo modukoak kontsideratzen ditut.Euren ahaleginari esker gure bizimoduaahalbidetu duten milaka esku ikusezi-nak. Inoiz dominarik eta errekonozimen-durik jaso ez arren, aitortza, esker ona etagure oroimenean lekutxo bat merezidutenak. Batez ere, une hauetan, noneurek lortutako eskubide eta ongizateguztia eskuina, dekretu bidez, goizetikgauera, desagerrarazten ari den. Gehien-goa, honen aurrean, noraezean, geldigauden bitartean…

Batzuk heroi eta eskulturen garaiak ezdirela usteko dute. Baina, gurean ez zaitinoiz suertatu Lanzarotekoa bezalakorikikustea. Bai, aitzitik, diktadore edotakolonizatzaileei eskainitakoak topatzea.Turismo eredua bezala, herri bakoitzarenerabakia da zer eta zein omendu.

Niri, pertsonalki, abiapuntu ona irudit-zen zait norbere herrian Playa Blancakoagisako eskulturak planteatzea. Memoria-ren gaian (beste) aurrerapauso bat litza-teke. Eta turismo eredu lokal bat susta-tzeko aitzakia polita.

“Gure�arbasoek,�eguneroko�esfortzuarekin�ondorengoen�formakuntza�eta�baliabideak

hobetzea�ahalbidetu�zuten,�gure�herriaren�garapena�erdietsiz.�Hori�horrela,�eskultura�hau�ahalegin�

eta�lan�anonimoarekin�egungo�ongizatea�lortu�zuten�belaunaldiei�eskainia�dago”

] elan-euskadi

Joan den irailaren 18an Eskoziako populazioak ezetz esan zionindependentziari.

Erresuma Batuan jarraitu nahi zutenek % 55 atera zuten, inde-pendentistek aldiz % 45. Hala ere, begirale gehienak adosdaude analisi batean: datu hauetatik ezin da esan garaipenagozoa izan denik Cameron lehen ministroarentzat.

Erreferendum kanpaina hasieran, alderdi unionistak” oso lasaizeuden garaipena ziurtatua zutela pentsatuz baina Alex Salmo-nen aparteko kanpainari esker konturatu ziren garaipena ezzegoela bermaturik, eta inkesta batzuek independentistei emanzieten garaipena. Memento horietan hain zuzen, alarmagorriak piztu ziren eta hedabideek (BBC barne) eta finantzasektoreek beldur kanpaina sustatzen hasi ziren. Azken orduanCameron eta alderdi unionistek autonomia gehiago agindu

zuten eskoziar gobernurako. Gaur egun, eta erreferendumapasa ondoren ez dago hain argi Cameronek agindutakoabeteko duen.

Independentisten proiektuaren atzean zegoena ondo ulertzekoGlasgow hirira begiratu behar dugu. Hiri industrial honetanErresuma Batuko alderdi laboristak hauteskundeak beti irabaz-ten zituen. Haatik, erreferendum honetan Eskoziako hiririkhandi eta industrialenean independentistek irabazi zuten, etaanalista politiko guztiek baieztatzen dute ezkerrak indepen-dentismoaren bandera indarrez hartu duela Westminsterrenpolitika sozial eta ekonomikoari kontrako borroka egiteko.

Eskuinari eta status quo defendatzaileei (sozial liberalismoabarne) nazionalismoa proeiktu atzerakoia dela esatea gusta-tzen zaie baina ezkutatu nahi dutena zerbait aldatzen ari delada, zeren gero eta gehiago Eskozian, Katalunian edo EuskalHerrian indartuak diren nazio mugimenduak oreka sozialadute helburu eta horretarako kontziente dira oso bestelakoekonomia ereduak beharrezkoak direla. Beraz, nazionalismoguztiak ez dira berdinak, eta ez gaude OTANek Europa ekial-dean bultzatu eta finantziatu zituen nazionalismoen aurrean.

Hurrengo azaroan, Scottish National Partyk kongresua izangodu beren buru izango dena hautatzeko eta ziurrenik NicolaSturgeon izango da hautatua. Bere profil politikoa Salmonenabaino ezkertiarragoa da.

Gauzak horrela, unionistek gizarte ekintza programa eta zer-gen inguruan agindutakoa manteduko ote dute? Ziurrenikaskoz errezagoa izango da Ness lakuko monstruoa benetakoadela adieraziz prentsaurrekoa ematen ikustea.

Eskozia: porrotak ezkutatzen duena

> AZAROAREN 2tik aurrera

lZINE EMANALDIAK

hasiko dira igandeetan.

17:00etan, Gure Txerun.

Antolatzailea: Guraso Elkartea.

> AZAROAK 3tik 7ra

lZUMBA probatu nahi

duenarentzat,Sahatsaga kiroldegian,

azaroko lehenengo astean,

lehenengo klasea doanik izango da.

Izen-ematea eta informazioa:

943 140432

[email protected]

> AZAROAK 6, osteguna

lHITZALDIA. Katxalin

elkarteak antolatuta. Bertan,

bularreko minbiziaren zergatiaz,

tratamenduaz, prebentzioaz, e.a.

hitz egingo da.

18:00etan, Alondegian.

> AZAROAK 9, igandea

lB-SS 50. BEHOBIA-

DONOSTIA LASTERKETA.

Irteera-ordua: 08:45ean.

Izen-ematea: Sahatsaga

kiroldegian, azaroaren 6a

baino lehen (tel. 943 140432,

[email protected])

> AZAROAK 11, asteartea

lSAN MARTIN JAIAK.

Askizu auzoko jaiak.


lUROLA-KOSTAK ITSAS

ONDAREA EZAGUTZEKO

HITZALDI IBILTARIAK

Getariako hitzaldia:

Mendeetan itsasoan nagusi

izan den gizarte baten aztarnak.

Hizlaria: Xabier Alberdi.

Lonbide, itsas historian aditua.

Goizeko 11:00etan,

udaletxe aurrean.

Ibilbidea: Getariako alde

zaharrean zehar.

Izena ematea: Turismo

Bulegoa, tel.: 943 14 09 57,

[email protected]

> AZAROAK 22, larunbata

lALBAOLA ITSAS

KULTUR FAKTORIAra

bisita gidatua.

Pasai San Juan-aren Eraikuntza.

Izan zaitez XVI. mendeko belaontzi

baten eraikuntzaren lekuko.

Irteera-ordua: 10:00etan.

Bisita-ordua: 11:00etan.

Izena-ematea: Turismo

Bulegoan.

Prezioa: 5,50 €.

> AZAROAK 26, asteazkena

l AZAROAKO PROIEKZIOA

Elan Euskadi-k antolatuta.

19:00etan, Alondegian.

> AZAROAK 27, osteguna

lKATUKALE

irakurle-taldearen saioa.

“GAUZEN PRESENTZIA”,

Pablo Sastre-rekin.

18:30ean, Saiaz Hotelean.


l “ALKATE TXIKI EGUNA”

Haurren Eguna.

Antolatzailea:

Getariako Guraso Elkartea.

Begiraleak: Urritza Aisialdi taldea eta

Gaglo Gaztelekua.

> BALENCIAGA MUSEOA> BALENCIAGA MUSEOA

l ERAKUSKETAK

Cristóbal Balenciaga. Legatu

denboragabea. Bilduma III.

Balenciagaren Artea.

Museo del Traje-ko bilduma

2014.04.11-2015.04.05

l JARDUERAK

Museoa familian

Haria jarraitu!

Familientzako bisita-tailerrak

Parte-hartzaileak: 6 eta 12 urte

bitarteko neska-mutilak, helduek

lagunduta.

Datak: Urriaren 19a (euskara),

azaroaren 23a (gaztelania) eta

abenduaren 21a (euskara).

Ordutegia: 11:00-13:00.

Prezioa: 5€ umeek eta

7€ helduek.

Plaza mugatuak. Izena ematea

beharrezkoa da.

Informazio gehiago eta

izen-emateak:

Tel. 943 00 88 40

@. didaktika@cristobalbalenciaga-

museoa.com

l ESKULARRUAK

PERTSONALIZATZEA

Helduentzako tailerrak

Datak: Azaroaren 16a eta 30a.

Ordutegia: 10:30-13:30.

Prezioa: 25 €.

Plaza mugatuak. Izena ematea

beharrezkoa da.

Informazio gehiago

eta izen-emateak:

Tel. 943 00 88 40

@. didaktika@cristobalbalenciaga-

museoa.com

> PILOTA> PILOTA

GETARIAKO XII. GAZTE eta

HELDUEN ESKUZ BINAKAKO

PILOTA TXAPELKETA

Iraupena: urria-urtarrila

Antolatzailea: Gure Txeru.

> > GOZO ZAHARTUGOZO ZAHARTU

55 urte baino gehiago duten

emakumeentzako TAILERRA.

Azaroak 11, 18, 25, eta

abenduak 2, 9 eta 16.

Ordutegia: 15:00etatik 17:00etara.

Lekua: Alondegia. Izen-ematea:

azaroaren 7a baino lehen,

udal bulegotan.

Parte hartzea doan izango da.

22-artzape @topagunea.com

> AZAROKO AGENDA

> AZAROAK, 10 eta 11

lGPSaren inguruko

IKASTAROA.

Alejandro Egurbidek

eskeinita.

Hasierako pausoak ematen

erakutsiko da eta horretan

lagundu.

19.30etik 21.00etara,

Alondegian.

*** Azaroaren 16an eta 22an,

ikasitakoa praktikan jarriko

dute.

> AZAROAK 12, asteazkena

lBIDEO-PROIEKZIOA eta

SOLASALDIA:

“Patagonian Cerro Torre eta

Poincenot orratzan igoera”

Parte hartzaileak: Aitor

Aranburu (Irun) eta Egoitz

Zubizarreta (Arrasate).

19:30ean, Alondegian.

> AZAROAK 13,

osteguna

lMENDIAREN

BI IKUSPEGI”:

Uxoa Irigoien eta

Jokin Egurbiderekin.

19:30ean, Alondegian.


lBIZKAIKO KOSTAKO 6.

ETAPA: GORLIZ - ZUBI

ESEKIA.

> AZAROAK 14, ostirala

l EÑAUT ELORRIETAren

KONTZERTUA,

“Deserriko kantak”.

*** Artzape Euskara

Elkarteak antolatu du

kontzertu akustiko hau eta

Getariako Elkano Abesbatza

eta dantzarien kolaborazioa

izango du.

22:00etan, Cristobal

Balenciaga Museoan.

21:00etatik aurrera

bertako taberna

zabalik izango da.

Sarrerak: Turismo Bulegoan

eta Harritarte dendan.

Erreserbak:

artzape.euskara.elkartea

@gmail.com-en edo telefonoz

660 120 602 edo 645 709 822.


l MUSIKA BANDAren

KALEJIRA, 12:30ean.


l “GAZTE ALAIAK”

TXISTULARI TALDEAREN

KONTZERTUA,

20:00etan, elizan.


l GETARIAKO

ABESBATZAren

KONTZERTUA, 12:30ean,

Salbatore Deunaren

parrokian.

Zuzendaria: Jazinto Isasti.

> AZAROAK 24, astelehena

l KALEJIRA, txistulari, triki-

tilari, panderojole eta musika

eskolako ikasle guztiekin,

17:30ean.

Jarraian, Berdura plazan,

EMANALDIA eta

TXOKOLATADA.


l DIANA Getariako Musika

Bandarekin, 09:30ean.

GETARIAKO MUSIKA

BANDA eta eta SUGARRI

FANFARREaren KONTZER-

TUA, 12:30ean, Salbatore

Deunaren parrokian.

Zuzendaria: Aitor Uria.

lDANTZA EMANALDIA,

19:00etan, Herri eskolako

aretoan. Haatik dantza

konpainiaren eskutik,

“ERRIMAK OINETAN”.

Dantza berriak, bertsoei

jarriak. Zuzendariak:

Aiert Beobide eta Unai

Elizasu.

MENDI - ASTEA AZAROA MUSIKAZ BLAI

] zorion agurrak

Osagaiak:

Masarako:250�gr�irinagatza�eskukada�batoliba�olioaura�(sagardo�edalontzi�baten�laurdena)legamia�20�gr

Pizzaren basean:Tomate�saltsaMozzarela�gaztaBarazkiak�xehetuta:Piper�berdeaPiper�gorriaKalabazina

**Kantitateak�osagarrien�tamainaren�arabera,�base�guztia�estali�arte. Udal bulegoa ..........943 896 024

Faxa ................943 140 190

e-mail: [email protected] ..............943 140 432

Kirol-portua ............943 580 959

Taxiak

Javier ..............607 720 242

Carlos ..............607 403 498

Udaltzaingoa ..........943 896 146

Liburutegia ............943 896 147

Anbulatorioa ..........943 140 653

Botika ....................943 140 441

herri Eskola............943 140 729

SOSdeiak ............................117

Kofradia ................943 140 200

Telefono interesgarriak

FULDAIN

FArMAZIA-ren

zaintza

egunak:

azaroak 10etik 16ra

( biak barne )

Aritz Iribar

Urriak 14

Zorionak artista, lan talde guztiaren partetik.

Ander Subijana

Harralde taberna

Pizza (4 lagunentzako)

Norbait zoriondu nahi izanez gero, argazkia

bere testuatxoarekin Txeruko postontzian

utzi edo eta [email protected]

bidali. Gogoratu! bazkideok doan daukazue

eta bazkide ez zaretenok 4€ ordaindu

beharko dituzue argazki bakoitzagatik.

] herriko gutixiak

Oharra: iraileko Politena jatetxeko errezetan (Olagarroa plantxan), akatsazegoen. Patata pureari ez zaio gainetik piperbeltza botatzen, piperrautsagorria baizik. Barkatu eragozpenak.

Egiteko era:

Masa egiteko:Osagarri guztiak nahastu, reposa-tzen utzi ordubetez eta trapu batekintapatu. Rodillo batekin eta irin pixkabatekin zabaldu masa eta gustukoosagarriak jarri 4 zatitan. Labean sartu 10 minutuz, 250 grado-tan.

Irudiko pizzak 4 zati ditu:

1. Ahuntza gazta2. Bularkia eta roquefort gazta3. Patata eta tipula potxatua4. Atuna eta olibak

Baina osagarri guzti hauen arteanpizza gustura egiten dute:

Txanpiek, ahuntz gaz-tak, bularkiak, roquefortgaztak, arroz odoliak,tipula potxatuak, hiru-giarrak, hegaluzeak,olibak, urdaiazpikoaketa ananak.

On�egin�eta�gozatu�eta�goxatu!

KULTUrA SAILAK DIrUZ LAGUNDUTAKO hEDABIDEA

KKOOLLAABBOORRAAZZIIOO BBEERREEZZ IIAA ::

GETARIAKO�ELKANO�ABESBATZA�eta�DANTZARIAK

GETARIAKO�ELKANO�ABESBATZA�eta�DANTZARIAKOORRDDUUAA:: 22:00etan�//�22:00etan�//�

21:00etatik�aurrera�TABERNA�irekita�egongo�da.

21:00etatik�aurrera�TABERNA�irekita�egongo�da.

SSAARRRREERRAAKK:: Aldez�aurretik�10€�eta�egunean�12€.

Aldez�aurretik�10€�eta�egunean�12€.SSAALLMMEENNTTAA��LLEEKKUUAAKK::Zumaia:Zumaia: Turismo�bulegoa

Getaria:Getaria: Turismo�bulegoa�eta�Harritarte�denda.Orio:Orio: Kultur�EtxeaZarautz:

Zarautz: Eguzki�tabernaEERRRREESSEERRBBAAKK::Monika:

Monika: 660�120�602Nerea:Nerea: 645�709�[email protected]

[email protected]

EÑAUT�ELORRIETAREN “DESERRIKO KANTAK”

DISKAREN AURKEZPENA AKUSTIKOAN

AZAROAK�14,�OSTIRALA.��CRISTÓBAL�BALENCIAGA�MUSEOAN�

ANTOLATZAILEA: LAGUNTZAILEAK:

ARTZAPE EUSKARA ELKARTEA GETARIAKO UDALA

eta

CRISTÓBAL BALENCIAGA MUSEOA

142. zenbakia (2014ko urria)

Documents