09 - urremendiurremendi.org/uploads/9.pdf · rar razas autóctonas,y productos nuestros,de...

ZUZENDARIA:Pedro María Garay

ARTE ZZUZENDARIA:Pedro María Garay

DOKUMENTAZIOA:Rafael Urien

ERREDAKZIOA: Lourdes Arroitajauregui,

Rafael Urien, Laura Perez,Maider Arazosa.

EUSKERA KKORDINATZAILEA:Esther Korta

DISEINUA EETA MMAKETAZIOA:Alicia Rojo

KOMIKIGILEA: Alex Orbe, Egoitz Moreno

ARGAZKIAK: Pedro Garay, Rafael Urien, Laura

Pérez, AZTI-Tecnalia, M.U.

KOLABORATZAILEAK:Antonio Pou, Mikel Unzueta, Azti-Tecnalia, Idoia Garate.

ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09

PUBLIZITATEA:688 61 66 22/ 657 790 836

KORDINATZAILEA:Nueva Europa Diseño, Imagen y

Comunicación, S.L

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A

ALE KKOPURUA: 16.000 ale

ARGITARATZAILEA:URREMENDi, Gernika-Bermeo

Landagarapen Alkartea. DomingoAlegria Enparantza, z/g. 48300

Gernika-Lumo (Bizkaia)e-mmail:

[email protected] oorria:

www.urremendi.orge-mmail:

[email protected] oorria:

www.busturialdea-urdaibai.com

LEGE GGORDAILUA: BI-2675-06

09.zbk LABUR

w w w . b u s t u r i a l d e a u r d a i b a i . c o m

3 EDITORIALA4 IRRIMARRA5 PIL PILEAN6 GAURKOTASUNA

SLOW FOODB-HERRIAK

16 AMALURLUR ABERATS. Slow Food. HaltzaITSASGORA. Urdaibaiko Itsaski-batzea.

24 GEURE ALTXORRAK26 ZER EGIN ETA NORA JOAN

IBILBIDEA. Laminen IbilbideaGASTRONOMIA. "Baserri Maitea" Jatetxea

32 MUNDUTIK ZEHARPor Gran Canaria Occidental

34 ARTISTAKARTISTA. Peru Kortazar, margolariaPERTSONAIA. Rafael Iriondo, futbolari izandakoa

42 GEURE KIROLAK. Urdaibai Arraun Talde historikoa46 IRAGARKIAK

20 ITSASGORAUrdaibaiko Itsaski-batzea.

26 ZER EGIN ETANORA JOANLaminen ibilbidea.

28 GEURE ALTXORRAKLas aldeas enépoca romana.

38 PERTSONAIARafael Iriondo, lehoi kementsuaren kondaira bizia.

URREMENDi 3

EDITORIALAGu geuk

PARAMETRO EEKONOMIKOEK GIZARTEAREN AABERASTASUNAREN ALDE BBAT BBAINO EEZ DDABE EEURTZEN.

Zer dakar gizarte modernoan bizitzeak? Globalizazi-noa, informazinoa, teknologia, ezagutza, zientzia,aukerak, erosotasuna.... Garapena edo aurrerapenaberbak aho biko ezpata izan leikez. Sarri, garapenhorren erritmo kontrolaezin eta amorratua bazter-tzailea da, ze inok ez badau eragozten balore kultura-lak, naturalak, ondarea eta izaerea be jan egitendauz. Eskerrak, gizartea, hori baino errealitate askozbe nahastuagoa dan, ondino badagoz zapaldutasentitzen direnak eta makinea geldituten dabenak,pentsatu eta ekiteko.

Horreen sentiberatasuna, ezberdin egiten gaituenbaloreak onartzeko eta baloreok berreskuratu, ba-bestu eta zabaltzeko dauken ahalmena, aberasbideada gizarte modernoentzat. Gainera, aginterako etaparte hartzeko gai direnengandik badatoz, gizartea-ren sustraiak sendotu bakarrik ez, garapenaren etaongizataren arteko alde kualitatiboa markatzen da.Kontzeptu biok alakarren osagarri dira eta Busturial-dean be holan izan ahal dira gura ezkero.

4 URREMENDi

KOMIKIA

URREMENDi 5

PIL PILEAN

Estimados Sres. me dirijo a ustedes con la esperanza de que publiquen ésta carta, que es la de un amante dela naturaleza perplejo ante la dejadez de las administraciones responsables de la conservación del litoral.En el arenal de San Antonio, en Sukarrieta y en pleno corazón de la Reserva de la Biosfera de Urdaibai, se colo-caron en su día una serie de barreras de protección contra los restos de Petróleo procedentes del tristementecélebre "Prestige". No sabemos exactamente cual fue la administración que colocó cada barrera, por lo vistounas las puso el Departamento de Costas, otras el Gobierno Vasco, pero si sabemos, y sufrimos, que la partemás chapucera y antiestética de ellas ahí se ha quedado. Los restos de una barrera preparada con plásticos ytablas, se apilan en los bordes del arenal; en cinco años, nadie ha sido capaz de retirar éstos desechos. Plásti-cos negros, tablones y jirones de sacos de arena se suceden por la orilla.Y todo, en una Reserva de la Biosfera.Con ésta forma de actuar, con éstos niveles de dejadez, ¿con qué fuerza moral pueden luego éstas administra-ciones limitar las actividades de los particulares para respetar ésta zona protegida?. ¿Quién vigila al vigilante?.Para demostrar que no exagero, les remito unas fotografías del desaguisado. Les recomiendo que al mirar-las, tengan muy presente que eso, eso que ven, lo ha dejado ahí una administración (la que sea) encargadade velar por el buen estado de la ría. F.R.

los lectores opinan

Bidali zeure idatzia helbide elektroniko hontara: [email protected]

¿MALA MEMORIA, O DEJADEZ?

6 URREMENDi

GAURKOTASUNA

SSLLOOWW FFOOOODD,, EELL SSAABBOORR DDEE LLOO AAUUTTÉÉNNTTIICCOOMantener el sabor de los productos de siempre, rescatar placeres ya casi olvi-dados, y dar valor a lo auténtico, se ha convertido hoy día en un desafío quepone a prueba a una sociedad que se mueve a demasiadas revoluciones porminuto. Detenernos en un sabor, recordar viejas recetas, y apostar por recupe-rar razas autóctonas, y productos nuestros, de siempre, es a la invitación quenos brinda el movimiento Slow Food. Una filosofía de vida, que busca y reivin-dica el origen de los alimentos, y que en Euskadi "encaja a la perfección".Mariano Gómez, es el presidente de este movimiento en Bizkaia.

URREMENDI: ¿Qué es realmente el Slow Food, ycómo aparece este movimiento en Euskadi?MARIANO GÓMEZ: Slow Food es un movimiento quevela por la salvaguarda, divulgación, y cuidado de losalimentos.Surgió en Italia en el año 1986,cuando Mac-Donals compró un local en plena Plaza de España deRoma, donde hasta entonces había un restaurante decomida tradicional. Un grupo de personas sensibiliza-das con el respeto y mantenimiento de los valores tra-dicionales, creó entonces el movimiento Slow Food,que ahora ya tiene hasta dos Campus Universitarios

en Ciencias Gastronómicas.Este movimiento se ha idoextendiendo por todo el mundo, y en el Estado tiene17 Conviviums o zonas agrupadas. En Euskadi nosdimos cuenta de que había muchas razas de animalesy productos tradicionales condenados a desaparecer.Esto nos preocupaba y de ahí que se implantara estemovimiento en Euskadi. Gipuzkoa fue la pionera entodo el Estado, la que inicio el movimiento Slow a tra-vés de sus sociedades gastronómicas. El ConviviumBizkaia nació más recientemente, el 5 de Julio del2006, coincidiendo con el Sukalki de Mungia.

Bizkaian hamar produktu sartzen dira Slow Food motan: Karrantzako gaztaia, Mungiako taloa, Zallakokipula barria, Urezti beranduko mahatsa, Betizu behia, Azpigorri ahuntza, Euskal Oiloak arrautza etakapoiak, Euskal Antzarak arrautzak, Kantauriko antxoa kontserban eta eguneko arrain urdin ketuak.

Mariano Gomez, Bizkaiko Slow Food mugimenduaren presidentea, ta B.F.Ako albaitaria.

Beranduko mahatsezegindako Urezti ardogozoa be Slow Food

motan dago.

GAURKOTASUNA

URREMENDi 7

pasa a la página siguiente

Busturialdean Magunanhazten dira Azpigorriahuntza edo Betizu

behiak, Mendatan urteaskotan egiten da Eus-kal Oiloak erakusketa

monografikoa, eta dato-rren urtean Slown sartu-ko dan beste produktobat daukogu, Busturikotomatea. Adarretan haz-ten da eta zabore haun-

dia dauko.

En este territorio estamos un total de 100 socios entreagricultores,políticos,arquitectos,cocineros,y personasindividuales. Para darle una mayor dimensión y acercarla teoría a la práctica,hemos implicado a grandes maes-tros de la cocina que utilizan ingredientes slow en susguisos,como la sal de Salinas de Añana o el Solomillo devaca Betizu. También tenemos el apoyo del Departa-mento de Agricultura de la Diputación Foral de Bizkaia.

U: ¿ Qué transcendencia tiene, y como trabaja elmovimiento Slow Food en Bizkaia?M.G: Aquí trabajamos desde tres prismas fundamen-tales: Primero, que sean productos que procedanexclusivamente de variedades de razas autóctonas,casi siempre o siempre en peligro de extinción;Segun-do, que los animales tengan una alimentación conproductos no transgénicos; Y tercero, que el manejode las explotaciones sea cultivo extensivo y/o pasto-reo. No admitimos productos de invernadero o depabellones en plan intensivo. Por un lado, se trata dedar un aporte al caserío,y por otro lado,ofrecer,graciasa las razas autóctonas,un producto de calidad,aunqueno en tanta cantidad como las explotaciones indus-triales. Son productos estacionales, no se consumendurante todo el año,pero con un sabor y unas peculia-ridades culinarias muy valoradas.

Zapore bat dastatu, gure amumaren denborako errezetak gomutatu eta bertoko

arrazak eta geure produktuak berreskuratze-aren alde egitera gonbidatzen gaitu Slow

Food mugimenduak. Bizitzeko filosofia batda, jakien jatorria topetan dauana, eskatzen

dauana, Euskadireko berebizekoa.

Sasiardiak mendian solte ibiltzeko ezaugarri aproposak daukoz.

U: ¿ Se trata, entonces de un movimiento quecontribuye al mantenimiento de una parte denuestro patrimonio?M.G: Sí, es patrimonio, porque es lo que ha habidoaquí durante siglos; es cultura, porque son anima-les y productos que nuestros antepasados han idoadaptando a nuestro medio natural; y son un ele-mento conservante, ya que nuestras cabras, ove-jas, o vacas, ayudan a conservar la flora y el medionatural que tenemos.

U: Entre los productos Slow Food Euskadi, ¿cuálesse pueden encontrar en Bizkaia?, ¿ Hay algún pro-ducto específico de la Comarca de Busturialdea?M: G: En Bizkaia ya contamos con 10 productos cata-logados como Slow Food:El queso de Carranza,Mun-giako Taloa, la cebolla nueva de Zalla,el Urezti de Ven-dimia Tardía, la vaca Betizu, la cabra Azpigorri, huevosy capones Euskal Oiloak, huevos Euskal Antzarak, laanchoa del Cantábrico en Conserva, y los ahumadosdel pescado azul en el día.En este último caso hemosrecuperado un sistema antiguo,para darle un "punto"de distinción al pescado azul.Otro producto que que-remos recuperar es la Lukainka,el embutido más anti-guo de Euskadi, que ya se puede degustar en el res-taurante de prestigioso hotel Sheraton de Bilbao.En Busturialdea se cría cabra azpigorri en Maguna, ovacas betizu. En Mendata se celebra desde hace años

8 URREMENDi

GAURKOTASUNAviene de la página anterior

la exposición monográfica de Euskal Oiloak...Y tene-mos otro producto que vamos a incorporar el año queviene a Slow, que es el tomate de Busturia. Un tomateque resalta por su sabor,y que se cultiva en rama.

U: Lejos de lo que podríamos pensar, el turismorural, ¿ podría contribuir al mantenimiento de lasrazas o productos autóctonos?M.G: Totalmente. Creo que el turismo rural tieneahí su hecho diferencial Los turistas valoran estosproductos que tienen un valor añadido, y en esoscasos el papel de los agroturismo es fundamental.Por ejemplo, tiene gran atractivo incluir en la ofer-ta turística ir a recoger perretxikos, o la venta demermelada hecha por la familia del agroturismo,presentada como producto artesanal, o un revuel-to hecho con huevo Euskal Oiloa y los perretxikosrecogidos por el visitante. Hay que adoptar unpapel mucho más activo, los agroturismos que cui-dan esas cosas están a tope.

Euskal Artzai Txakurrak, babestutako arraza da be.

Betizu euskalarrazako zekorederra.

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

KALI

TATE

A F

UN

DA

ZIO

A

URREMENDi 9

BBAASSEERRRRIIKKOO OOIILLAASSKKOOAA:: BBEELLAARRDDIIAANN AASSKKEE HHAAZZIITTAAKKOO KKAALLIITTAATTEEZZKKOO PPRROODDUUKKTTUUAA

Baserriko oilaskoa, hazkuntza naturala duen animalia da. Oilasko hauek besteak beste, honako ezauga-rriak eskaintzen dituzte: haragi osasuntsua, samurra, zaporetsua eta modu trazionalean hazitako hemengo

betiko oilaskoaren gustu osoa. Eusko Labela duen baserriko oilaskoak jaio eta gutxienez hiru aste igaroondoren belardira ateratzen dira aske hazi daitezen. Oilasko horien elikadura ere asko zaintzen da eta

zerealetan oinarritzen da (%60 artoa gutxienez); ez da onartzen gainera koipe eta gehigarri artifizialik. Eraberean, oilaskoak gutxienez 81 egun izan behar ditu hil aurretik. Horrela, kontsumitzailearengana iristen

den haragiak berme guztiak eduki ditzan kontu handiz zaintzen dituzte oilaskoak baserritarrek.

Euskadiko baserriko oilaskoaren ezaugarri horiekguztiak bere horretan mantendu daitezen ahale-gin berezia egiten ari dira Lumagorri elkartea etaKalitatea Fundazio, Eusko Labela duen oilaskoamerkaturatuz. Bereizgarri horrek(Eusko Labelek)egiten diren kontrol ezberndinen bidez honakobermeak eskaintzen dizkio kontsumitzaileari:jakiaren ezaugarri guztiak mantentzea, kalitatea,animalien ongizatea eta inguruma errespetatzenduen produkzio sistema erabiltzea.

Oilasko ekoizleak kalitatezko produktu bateskaintzeko egiten ari diren ahalegina kontusmi-tzaileen aldetik oso erantzun ona ari da jasotzen,horren adierazgarri da Eusko Labela duen baserri-ko oilaskoaren erosleak oso leialak direla.

Kontsumitzaileak erosten duen oilaskoa Eusko Labe-la duena dela jakiteko animaliaren hankari ipinibehar dio arreta, hantxe baitu Kalitatearen K dara-man kontrol eta identifikazioarako eraztuna.

10 URREMENDi

GAURKOTASUNABherriak

BUSTURIALDEKO UDALAK, LAU URTE AURRETIK Azkenengo hauteskundeen ostean, Busturialdeko 20 udalek aldaketak bizi izan dabez udaletxeetan.Kasu batzutan aurpegi barriak, Gobernu talde barriak, proiektu eta asmo barriak eta beste batzutan,

ezagun zaharrak, eskualdea hazteko eta hobetzeko aukerak agertzen deuskuezanak.

Josu Olano jeltzaleak ordezkatuko dau alkate-tzan azken lau urteetan alkate izan dan AndoniMingo. Udal gobernu taldeak ordezkari barriakeukiko dauz, bost zinegotzik lagunduko deutseOlanori udalean. Datozen lau urteetan Udal

osatu barriak, aurreko legealdiko proiektuekazsegiduko dau eta herritarren bizi kalitateahobetzeko beste proposamen eta ekimen ba-tzuk ipiniko dauz martxan. Aitagarrienak eskolazaharren eraikinean udal ludotekea egin,Eleizal-de auzoko Santo Tomas eleiza ingurua konpon-du, Loiola auzoan prezio tasatuko 16 etxebizi-tza eta umeentzako olgeta parkea egitea dira.200 m2ko leku estali bat edo pergola bat beegingo da Belendiz auzoko umeen olgetarakolekuaren ondoan eta bidegorri bat Gernikatikauzo honetara,Oleskon urteerea izango dauana.Gainera, Udalak udalerri osoko saneamenduplan nagusiagaz jarraituko dau.

Eatarrek barriro be Asier Madarieta jeltzalea-rengan ipini dabe euren konfidantzea eta alka-te izango da.Azkenengo hauteskundeetan EAJ-PNVko 5 zinegotzik eta EAko 2 zinegotzik osatudabe Udala. Madarietak orain arte martxan ipi-nitako ekimen eta proiektuekaz segiduko dau

aurrera. Datozen lau urteetan, Eako Udalakauzotarren beharrizenak beteko dauz azpiegi-turak eta zerbitzuak hobetuta; horretarako, udal-erriko Plan Nagusia, lehen arau subsidiarioakdeitutakoa, onartzeko lehenengo pausoakemoten dabilz. Kirolgune barri bat, Beletxealkarteko nagusientzako egoitza barria, Eakohondartzan kolunpio barriak ipini, herriko kalenagusietan autoz ibiltzea galazo bertakoa izanezik,10-12 etxe tasatu egin eta Bedaronakoetxebizitza tasatuen proiektuari hasierea emoteadira proiekturik nabarmenenak. Gainera, Ange-letxun autobus geltoki barri bat eta espaloi etasemaforoak ipiniko dira gurutzean hainbestekoarriskurik egon ez dagian. Natxituan aparkale-kua egingo da eta Bedaronan lez, gasa sartzekoproiektua ipiniko da martxan. Bedaronan, sane-amendu sarearen proiektua zertu eta lehenen-go faseak egingo dira.

ARRATZU

EA

URREMENDi 11

Bherriak

Igor Duñabeitiak jarraituko dau alkate bestehurrengo lau urteetan be, herritarrak eroso bizieta herriko azpiegiturak barriztatu izango dirabere apostuak. Torre-barri, herriko ekintzagu-nea, urbanizatzea da aurrikusitako inbertsiorikhaundiena eta martxan dago. Baldatika, SanCristobal edo Eleizaldeko zerbitzu eta azpiegi-turak hobetu eta eguneratzea, "Oñaberri erre-kea" bideratzea eta BI 635 pasaten dan lekuanzubi barri bat egitea dira Duñabeitiaren talde-ak Foruko Udalean aurrera atarako dabezanbeste proiektu batzuk. Kultur etxe barri bat,gazteentzako eta zaharrentzako lokalakaz eta480 lekuko kafetegiadun frontoi polibalenteabe gura dira.Korporazinoak gizarte aukera ber-dintasuneko genero politikaren aldeko gizarteekimenetan egingo dau indar; gainera, gestinoerreza eta bizkorra egingo dau, herriarentzatplanteatutako proiektu guztiak beteteko.

Ereño da Busturialdeko uda-lerrien artean ia aldaketarikigarri ez dauana hauteskun-deen ostean, Juan Jose Arri-balzagak (EAJ-PNV) segidukodau alkate beste lau urte.Arri-balzagaren Gobernu taldeakdaroan udal gestinoagaz kon-forme dago jendea eta berakbardin segiduko dau beharre-an.Elexalden salneurri egokibaten, prezio tasatuko 24etxebizitza egitea, Elexaldeauzoa konpotzea, egin barikgeratu zan udal aparkalekuaegitea, eta eskola zaharrakkonpontzea (hasi dira) gauregun medikuaren kontsulteadagoen lekuan, dira EreñokoUdalaren proiektuak.

FORU

EREÑO

12 URREMENDi

Bherriak

Miren Arantza Madariaga (EAJ-PNV) 12 urtealkate izan ostean, Gautegiz-Arteagan besteandrazko batek hartuko dau Udalerriko agintemakila: Miren Lourdes Bilbaok (ANV); ANV etaEA alderdiak batu egin ziren eta berau aukera-tu eben. Udal gestinoa, be, gobernu talde barribatek eroango dau eta euron asmoa auzota-rrentzat hainbat zerbitzu eta giza bizitzeabatuko dauazan urigunea egitea da. Bestelehentasunetako batzuk autoen gehiegizkoabiadurearen kontra zer egin eta herria zehar-katzen dauan BI-638 errepidera sartzeko auzo-etatik dagozan arazoei urtenbidea topateaizango dira. Herriko gazteentzako etxebizitzaeskaintzea be egin gura dabe dagoan besteeskabide ikusita, eurok izateko lehentasuna.Kirola egiteko leku egoki bat, herriko frontoiaeta umeen olgeta parkea konpontzea, errezi-kakleta guneak, auzoetarako baserri bideak

Aurreko hauteskundeetan Armendu auzoplataformea izan da botorik gehien eukidauana eta Jesus Mari Ziluaga da herriko

alkate barria. Udal Gobernu taldearen propo-samenen artean udalerria biziberritzea etaazken urteotan herrian emon dan dinamizazi-no kulturala eta soziala mantentzea diranagusi. Gazteek eta gurasoek bultzatutakodinamizazinoa da, Kultur etxearen inguruan,ume, gazte zein nagusiren batzar leku eta Iba-rrangeluko gizarte-etxe bihurtu da berau.Ibarrangeluko udalak argi eta garbi jokatukodau, danan parte hartzeagaz, horretarako jen-deak iradokizun buzoia dauko edo udal ba-tzordeetan hartu ahal dau parte. Aparkalekufaltaren arazoari soluzinoa topa, gazteentza-ko etxebizitza sozialak egin ahal izateko bitar-tekoak martxan ipini, umeentzako eskolazkanpoko jarduerak bultzatu, nagusien beha-rrizanak bete autonomiagaz bizi daitezen,Laga hondartzaren azpiegituren atontze pro-zesuan esku hartu, eta auzoetako zerbitzuakhobetzea dira udal proposamenak.

GAUTEGIZ-AARTEAGA

IBARRANGELU

konpontzea eta herribideak berreskuratzeadira beste udal planteamendu batzuk.

URREMENDi 13

Jabi Ondarza, Muruetakoazkeneko hiru agintalditanalkate izandakoa, aukeratudabe barriro be, MIT alderdiindependientearen buru.Hurrengo lau urteetako egi-tasmorik aitagarrien arteanEleizaldeko uriondoa hobe-tzea dago; bertan, udaletxebarria eraiki eta plazan herrikotaberna bat zabalduko dira.Horrez gain, 2008ko udarako,etxebizitza babestuak amai-tzea eta sustapen barri batera-ko pausoak emotea xedatuda. Gainera, "eskola zaharrak"kultur etxe bihurtzeko proiek-tua be martxan jartzekoasmoa dauko Udalak, adinguztietako herritarrentzat

Morgan, 1979tik 1987ra eta 1995tik 1999ra alkate izan zana Iñaki Uribe (PNV) izango da alkate lege-aldi honetan,Iñaki Lejarraga jeltzalea zortzi urtetan izan ostean.Udal korporazino barriak aurreko lege-aldikoek hasitako beharrekaz segiduko dau:herriko azpiegiturak barriztu eta egokitzen.Arau subsidia-rioak aztertzea eta eguneratzea be badago proiektuen artean herria urbanizaten segidu ahal izateko.Etxebizitzak egin, ondarea berreskuratu eta udalerriaren dinamizazino soziala eta kultura izango dirajarraituko dabezan proiektuak. Proiektu barrien artean Udaletxe berri bat dago planteatuta.

BherriakMORGA

MURUETA

izango da eta urte osoko programea eukiko dau.Herriaren nortasu-na, ondarea eta ingurunea jagotea da, gobernu talde honen bestehelburuetariko bat, horretarako, kulturea, ondarea, ingurumena etaongizate baloreak batuko dabezan Teileria eta Tximini inguruaberreskuratzeko proiektua jarriko dau martxan. Laguntza sozialakbideratu, azpiegiturak, herri ekipamendua eta batez be, zerbitzuhobeak izateko egingo dau behar Muruetako Udalak.

14 URREMENDi

Bherriak

Nabarnizeko udal-gestinoa Lour-des Aboitiz jeltzalearen eta beretaldearen esku dago. Korporazi-noaren aposturik haundienetakoaherrian etxebizitza eskaintzahaundiagoa izatea da; horretara-ko, Elezalden 8 etxebizita tasatuegingo dabez lehenengo faseaneta 14 etxebizitza hurrengoan.Kanposantu ondoan aparkalekuaegitea eta frontoi inguruko auzo-koek herriaren erditik pasatu barikurteteko Elezalden sahiesbideaegitea be aurrikusita dagoz. Herri-ko sarbidei jagokenez, Siarretara-ko bidearen lehenengo fasea etaGoikolearakoaren bigarrena egin-go dira. Gainera, Elezalden gaztezein zaharrentzako atseden lekuaeta 0-3 urte bitarteko umeentzakoolgeta lekua egingo dira

NABARNIZ

MUXIKA

Jon Mikel Gainza izango da alkatea hurrengo lauurteetan Javier Gezuragaren ordez.Jon Mikel etabere taldeak ideia eta ekimen barriak ekarri guradeutsez Muxika, Gorozika, eta Ibarruriko herrita-rrei. Muxikako Udalean aztertuko daben lehe-nengo gaia Elezaldera, Kurtzerora, Alai Begirakoeraikin barrietara eta INAMA enpresara uri-gasaeroatea izango da, ze holan isuria gitxitu egingoda. Dana dala, apusturik haundiena eskualdekoindustrialdea bultzatu eta garatzea izango da.Muxikako Udalak bertan jarriko diran eta dago-zan enpresen jardueren kontrol sakona egingodau, ke, likido, bibrazino eta zaraten araudiazehatz beteteko exijiduz.Etxebizitza tasatuak eraikitzeko lurra erostea,mediku, pediatra, praktikante eta Zubieta Erro-tako botikea konpontzeko beharrak, frontoiondoko kirolgunea eta herri eskolea dira Muxi-kan garatuko diran proiektuetariko batzuk.


GER

NIK

A O

FF-R

OA

D

GGEERRNNIIKKAA OOFFFF-RROOAADD TTAALLDDEEAARREENN MMAARRTTXXAA

GGEELLDDIIEEZZIINNAAGERNIKA OFF-ROAD-ek aurrera darrai aurten GOR Sport konpetizio taldearekin hasitako ibilaldian;TxominAranak, Ereñoko pilotuak bukatu du dagoeneko bere partaidetza Frantziako Elite Open Lehiaketan. Aurre-ko zenbakietan esan bezala esperientzia honen helburua mundu mailako pilotuengandik ikastea zen etahori lortu du. Motorren munduan izen handia duten zirkuituak ere ezagutu ditu, tartean Eernée eta mundumailako txapeldunekin aritzeko aukera izan du, besteak beste Michael Pichon edota Christopher Pourcele-kin aritu baita lehían. Horrez gain taldea pozik dago Txominek txapelketa honetan lortutako emaitzekin,izan ere parte hartu dituen froga guztietan sailkatzea lortzeaz gain, 20.postuan mantentzea lortu du.

Akitaniako Liga ere amaierara iritsi da, eta honetan Txominek lortuta-ko emaitzak aipagarriak dira, izan ere, parte hartu dituen lau frogatan,lesioa medio izan dela, seigarren postuan mantentzea lortu baitu.Bestalde aipatu behar da joandako abuztuaren 18an, motorrak nagu-si izan zirela Gernikan, taldeak, GERNIKA OFF-ROAD-ek antolatutaNazioarteko Supermotard lasterketa izan zen eta.Piltouek GOR Sport-eko kideak egindako lana azpimarratu zuten .Ikusleen kopurua ere azpimarratzekoa delarik, La Vegako industrial-dera hurbildu ziren guztiek ikuskizun paregabe bat ikusteko aukeraizan zuten, Sebastian Bidart, Kevin Berthome edota Dominique Poulinbezalako mundu mailako pilotuek eskeinitako emanaldiarekin. Azkenhau izan zen, hain zuzen ere, frogako irabazlea.Nazioarteko pilotuek eskeinitako ikuskizunaz gain, Euskadiko Super-motard Txapelketarako baliogarria zen froga ere izan zen, JoseManuel Perez Lata irabazle suertatu zelarik, bere regularitatearenondorioz. GOR Sport-eko pilotuei dagokienez Abel Urizarbarrenak etaJon Kepa Zabalak ere aktuazio bikaina eskeini zuten, Jon Kepak gaine-ra Euskadiko Supermotard Txapelketarako baliogarria zen frogarenlehen txandan lehen postua lortu zuelarik.Aurtengo denboraldia bukatzeke dago, eta Moto-Kroseko gidariekamaiaera jarriko diote Espainiako Txapelketarako baligoarriak izangodiren azken bi frogatan parte hartuz Leridan (Belpuig) eta Toledon (Tala-vera de la Reina);hauetan Txomin Aranak lortu duen hamabosgarren pos-tua mantentzen saiatuko da.Enduroko gidariei dagokienez hauek Ouren-seko probintzian ospatuko den Espainiako Txapelketarako baliogarriaizango den azken frogan parte hartuz bukatuko dute denboraldia.

URREMENDi 15

16 URREMENDi

AMALURLur Aberats

EEUUSSKKAALL OOIILLOOAAKK,, EESSPPEEZZIIEE BBAATT BBEERRRREESSKKUURRAATTZZEEAA Oiloen etenbako kik eta kak baserri inguruan, goizaldeko oilarraren kukurrukua eta artokoloreko gorringodun arrautza frijituak, umetako gomutak baino ez dira askorentzat.Euskal Oiloak oiloen gainean egiten dogu berba, azken aldian beste espezie batzukindustrian erabiltzen diranez, ia desagertzeko dagoan bertoko espeziea. Bada hamarka-da bat, berreskuratu guran, Mendatan Euskal Oiloak feria monografikoa egiten dala.

Zilarra, Marraduna, Gorria edo Lumagorri, Baltza eta Lepasoila, dira Euskal Oiloakoiloen bost motak, euron izenak besteko ezberdintasunekaz alkarren artean. Kanpo-ko itxuran daukezan aldeak argiak dira: Baltzak luma baltzak daukoz dizdira berdeurdinxkeagaz. Leposailak ez dauko lumarik lepo parean; Gorria nabar iluna da; Marra-dunak franja zuriak daukoz eta gaztain koloreko lumak tartean; Zilarra zuria da etaunada baltzak daukoz. "Koloreetan diferentziak dagoz, eta baita arrau-tzak ipintzekofintasunean be. Esate baterako, Lumagorri, Lepasoila, eta Marraduna okelarako onakdira, eta Beltza eta Zilarra moten berezitasun garrantsitzuena arrautzak ipintzea da,egunero ekoizten dabe euren arrautzea normalean" diñosku Iñigo Undabarrena men-datarrak, Mantxuene bere baserrian Euskal Oiloak esplotazino txiki bat dauko.

Oilolokak behar dira txitak aurrera aterateko, horretarako onenak kikak dira.

URREMENDi 17

AMALURLur Aberats

Un sistema de cría al aire libre, y un sistema de producción artesanal, son

garantía de una recuperación de calidad de la gallina autóctona vasca. De jugosa

carne y exquisitos huevos, sanos y naturales.

Berau, Ander Mallea eta Esteban Legarra izanziran orain dala 11 urte bertoko arraza hau bultzat-zeko eta bide batez, Mendatako herria, feria bat egi-tera animatu ziranak."Hamaika urte honeetan aldaketa nabarmenaikusi dogu, orain jende asko arduratuten da, nonbilatu holako arrazako oiloak. 198 oiloetatik hama-hiru izan ezik danak saldu nebazan. Ikusten da jen-deari asko gustatzen jakola bere etxe inguruanoilo-makina edo industriala euki beharrean, natu-ral bat eukitea." diñoe azokaren antolatzaileek.

Euskal Oiloaren berreskuratze prozesua abeltzainbatzuk egin eben Euskal Abereak alkartea modu-koen laguntzagaz eta oilar eta oilook natural jago-teak dauko inportantzia. Inkubagailuen ordez oilo-lokak erabiltzen dira "onenak kikak dira txitakaurrera atarateko. Berezko prozesua apurtu egitenda eta" diño Iñigo Undabarrenak. Txitak 5 hilabetedaukezenan, ugaldu ahal dira eta orduntxe da

En toda Euskal Herria habrá entre 5 y 20machos, y entre 100 y 1000 hembras, de

cada variedad de Euskal Oiloak, por lo quese encuentran en peligro de extinción.

aurreko orrialdetik dator

Mendatako Azokan aurten jende ugari batu da, Euskal Oiloen Erakusketa monografikoan.

Marradunak franja zuriak daukoz eta gaztain koloreko lumak tartean; okelarako onak dira.

18 URREMENDi

AMALURLur Aberats

En Busturialdea, Mendata seha convertido en el mejor

escaparate de la raza Eus-kal Oiloak, gracias a la feria

monográfica que, desdehace 11 años, celebra cada

mes de septiembre.

Dentro de la raza EuskalOiloak se encuentran

cinco variedades: Zilarra, Beltza, Lepasoila, Marra-duna, Gorria o Lumagorri,

reconocidas a nivel delEstado, y potenciadas porel Gobierno Vasco como

razas autóctonas.

momentua bariedade bakotxeko arrak eta emeak banatzeko kruzerikegon ez dagian.Gainera, espeziearen hobekuntzarako urte bi hirura baioilarrak bai oiloak aldatzea komeni da odolahaidetasunik ez izatekoeta akatsak zuzentzeko. Euskal Oiloak arraza berreskuratzen dabilzanabeltzainak ondo baino hobeto jagoten dabe oilo eta oilarren elikadu-rea. Arto eta garian oinarritzen da nahiz eta hainbeste denbora solteegonda bedarra eta intsektuak be jaten dabezan.

Berezko hazkuntzea, betiko eran, baina gaur egungo ezagutzakaz des-agertzekotan dagoan arraza honek, Euskal Oiloak, iraun dagian.

hurrengo orrialdera doa

Lumagorri arrazakooilo eta oilarrak dira

gure eskualdeanzabalduenak

URREMENDi 19

AMALURLur Aberats

HHAALLTTZZAA,, UURR EERRTTZZEETTAANN

Alnus glutinosa (latineraz)Haltza (euskeraz)

Ibaiertz-basoek uraren bidea segiduten dabe, urertzetan dagoz, lur hezeetan eta askotan zingira-tsuetan. Oka ibaiaren goi-ibarrean eta Ogoño zir-kuitoan Lastarri parean, errekea sartu-sartuta dagoeta haltzadia estutu eta inguruko beste arbolakazbatera baso bihurtzen da. Begetazino garrantzitsuada ibai ekosistematarako, ze sustraiek ura garbituegiten dabe eta higaduraren kontra babesten dabeibai ertza. Gainera, lur leunak badira, haltzak, haritz,lizar eta arbustoekaz batera dagoz.Hostogalkorra da, Betulazeen familiakoa; familiahonetan 6 mota ezberdin dagoz eta 170 bat espe-zie lurralde hotz eta epeletan. Enborra zuzena da,lodia, azal leuna eta disdiratsua dauko, berdexkealehenengotan eta urteak aurrera joan ahala iluna-goa eta luzetara arrakalatua.Adarrek briearen glandulak daukez, hortik datortzobere latinezko izena; adarburua biribila da hostohagindunekaz, gainaldea berde iluna eta azpialdeaargiagoa. Hostoek lasaigarritzat, lehorgarritzat etaorbantzeko erabilten dira. Fresko zein xehetuta era-biltzen dira erroitza eta zaldarrak osatuteko, etaamigadalitisa osatuteko infusioan edo egosita.Lore zuriek urtarrilaren eta maiatzaren bitarteanurteten dabe eta fruitu txiki-txikiek piñatxu batenantza dauke, hasieran kolore berdea dauke etaudazkenean, heltzean, baltza. 10 metroko luzeereaeuki ahal dau. Hazien bidez ugaltzen da eta luremonkor eta hezeetan edo eguzkia emoten dauanleku fresko eta hezeetan arin hazten da Haltzarenegurra arina da eta errez egiten da behar beragaz.Uretan edo bustita luzaro iraun ahal dau, baina hai-zeak ikutu ezkero laster usteltzen da. Altzariak etaerregaiak egiteko erabiltzen da. Azalak tanino askodaukonez, lehorgarritzat, larrua kurtiduteko, altzari-gintzan edo musika tresnak egiteko erabiltzen da.Garrantzi ekologiko haundia dauko espezie honek;izan be, atmosferako nitrogenoa finkatzen dau. Gaine-ra, ur bazterretan bakarrik ez, lur pobreetan be topatuahal dogu hezetazun nahikoa dagoan lekuetan.

Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren barruan sartzen bagara,erreken ibilbidean ibaiertz-baso heze batzuk topatu ahaldoguz.Moltzo honeek haltzadi izena hartzen dabe,arbolarik ugariena, lizar eta haritzekaz batera,haltza dalako.

Haltza.

Haltzaren infloreszentzia arrak (gerbak)

20 URREMENDi

AMALURItsasgora

IITTSSAASSKKII BBAATTZZAAIILLEEAAKK UURRDDAAIIBBAAIINN.. MMAARRIIEE ZZEELLAANN,, IITTSSAASSKKIIAA BBAATTUU HHAALLAANN..Aspaldiko sasoietatik batzen ebezan moluskoak gure aurrekoek Urdaibaiko itsasadarre-an. Gaur egun, Busturialdea da itsaskia edo mariskoa batzen dan inguru bakarretakoagure itsasbazterrean Beherantz doan ofizioa da, ez dagoalako ondorengorik segidutekoeta errekurtso naturalak be gero eta gitxiago diralako.

Itsaski-batzea Busturialdeko familia askorentzat aparteko diru iturri-txua izan da urte askotan Batez be, emakumeen egitekoa zan, bainagaur egun apenas geratzen da profesionalik beharrean. Marienaordu kontua dan moduan, urte gitxitan Urdaibain itsasku-batzeaksufridu dauan aldaketea be holakoxea da. Izan be,errekurtso natura-lak ez dira lehengoak eta araudia aldatu egin dabe. Badira 20 urteEusko Jaurlaritzak arautu ebala inguru honetako itsaski- batzea etatradizinoa zana ofizio bihurtu ebala eta arte honetako profesionalkopurua mugatu egin ebala "Autonomoak ordaintzen ez ziranean,itsaski-batzea libre zan urte hareetan,80 eta batzen ginan Txatxarra-mendiko zubipean, lekurik onena kutsadura dala eta galazo ebenarte" diñosku Miren Arteta sukarrietarrak, 13 urtez izan zan itsaski-batzaile profesionala Urdaibaiko paduran.

Para ejercer profe-sionalmente el

marisqueo a pie enEuskadi, es requisitoindispensable inscri-

birse en el censomarisquero, y estaren posesión del car-

net y chaleco demarisquero.

Geure itsaski-batzaileekkoilara, tenedora, edotaatxurra erabiltzen dabeztxirlak batuteko.

URREMENDi 21

AMALURItsasgora


Datilak batuteko gatza erabiltzen dabe geure itsaski-batzaileak. 10zmtik beherakoak ezin dira harrapatu.

Pese a ser el maris-queo una de los oficiostradicionales, más liga-dos a la costa de Bus-turialdea, entre Munda-ka, Busturia, y Suka-rrieta, no son más dediez profesionales, las

que tras el veranocomenzarán el próximooctubre la recolecta dealmejas. Consecuencia

de la falta de relevogeneracional, y los

cada vez más escasosrecursos naturales.

Baina itsaskia batzeko tresna batzuk leheneanjarraitzen dabe, txirla haundia "txirlak" esatendeutsegunak, atarateko erabiltzen diranak esatebaterako. Koilarea, tenedora eta atxurra eskuan,gure itsaski batzaileak "giltzera" atarataten dabetxirlea: txirleak hondarrean edo basatzan agertzendauazan begiak edo sifoiak topatu eta palankaeginaz, banan-banan ataraten dabe bakotxa. "Txir-lea guratsua da, eguzkia, hego haizea eta marebiziak dagozanean, ez dau begia ataraten. Lainotu-ta dagoanean baino ez dira ikusten" diñoe itsasa-darreko itsaski-batzaile trebeak.

Busturipunte, Portuondo, Toña eta San Antonioinguruan ibiltzen dira itsaski-batzaileak. Inguruaeta espeziak aparteko neurriak eta debekualdiakdaukez, babestuta dagoz. 4 zentrimetrotik gorakotxirlak urritik martxora batzen dira eta datilak(10zm) apiriletik urrira. Magurioak, ezkarrak... urteguztian batu leikez.

"Mojojoiena zarratu egin eben Prestige etorrizanean eta oraindik ez dabe zabaldu. Mojojoieurritik abendura harrapatzen zan eta polito har-tzen zan." diñoe atsekabez. Euriak, ekaitzak, hareekegunak be ez dabez ahaztu "askotan dozena bat

Txirla haundia da espezierik pre-ziatuena itsaski-batzaileentzat

Busturialdean. 4zm-tik beherakoakbatzea galazota dago.

22 URREMENDi

AMALURItsasgora


baino ez eroateko etxera, baina min guztiak alde-ten dabe itsaski-batzera zoazanean, barruko gau-zea da. Niri aitak erakutsi eustan " diño Miren Arte-tak; aurten jubilatu da 65 urtegaz.Tradizinozko edobetiko ofizio hau edadeagaz utzi egiten da, etagero eta gatxago da ondorengoa topatea.

Urdaibai da sektore honetako profesionalakdauazan bakarra, baina itsaski-batzaileen etorkizunamarien menpe bakarrik ez, erauzketa jarduerakarautzeko erakundeen ahalmenaren eta inguru-mena jagoteko danok dogun ardura zibilarenmenpe be badago. Holantxik baino ez dau iraun-go artisau-ofizio honek gero eta errekurtso natu-ral gitxiago dagoan itsasbazterrean.

En la zona de Mundaka, losmoluscos extraídos en el

estuario del Oka, tienen queser sometidos a un proceso dedepuración previo a su comer-cialización. Las zonas de Asti-lleros de Murueta hacia Gerni-ka, y el área bajo el puente deTxatxarramendi en Sukarrieta,están cerradas al marisqueo,

según la última clasificación dezonas marítimas del litoral de

la C.A.V elaborada por elGobierno Vasco.

El marisqueo en el estuario de Urdaibai está regulado por vedas, y han de respetarse unas medi-das determinadas de las piezas capturadas, para garantizar la continuidad de los recursos. Las

almejas, que sólo pueden recolectarse de Octubre a Marzo tienen que medir 4 cm mínimo, mien-tras que el muergo o navaja ( Mayo-Octubre) tiene que superar los 10 cm.

Busturialdean hamar batitsaski-batzaile daude gaur

egun, gero eta gitxiago dira,ondorengorik ia ez dago eta..

URREMENDi 23

AMALURItsasgora

IITTSSAASSOOKKOO EERRBBIIAA

Aplysia punctata (latinez)Liebre de Mar (gazteleraz)

Jendeak nudibrankioekaz nahasten daubaina itsasoko erbiek barruan hondakin-oskola dauke eta besteek ez, txibien,tximi-noien... moduan, zeharragia eta apurkorra.

Zer jaten dauan halakoxe kolorea ager-tzen dau kanpotik, hasi berdetik eta gorrix-kea, nabarra edo morea. Gazteenek koloregorrixkeak izaten dabez. Orban argi ba-tzuk be izaten dauz eta hortixik datortzobere izena (punctatak puntuduna esangura dau)

Animalia hermafroditak dira, ugalketaaparatu emea eta arra biak daukez etatalde haundietan ikusi ahal dira ugaltzen,arra eta emea biak batera izanda, punte-tako biak izan ezik.

Kostaldean hondarpetan edo basatzetanegoten dira, batez be alga tartean, euretatikjaten dabe eta. Egunez leku lasaietan ego-ten dira geldi, gabaz, ostera, bizkortu etaurteten dabe jatera. sokondoetatik.

Babesteko kanpoko oskolik ez dauan molusku opistobran-kioa da, 7 bat zentimetroko luzerea izaten dau nahiz eta 20be euki ahal dauazan.

24 URREMENDi

GEURE ALTXORRAK

LLAASS AALLDDEEAASS EENN ÉÉPPOOCCAA RROOMMAANNAA:: LLOOSSPPOOBBLLAADDOOSS DDEE LLAADDEERRAA EENN UURRDDAAIIBBAAIIA partir de los primeros años delsiglo I d. C. llega a los territorios cen-trales del Cantábrico oriental elinflujo cultural de Roma, asentándo-se en estas tierras nuevos gruposhumanos que aportan una nuevalengua, el latín, y un nuevo concep-to del territorio. La etapa anterior,marcadas por una alta autarquíaeconómica y un relativo aislamien-to, es seguida por la integración detodos estos territorios costeros en elsistema político y administrativoromano, como una parte más de laProvincia Tarraconensis. Son lostiempos de los emperadores Julio-Claudios: Tiberio, Calígula, Nerón yClaudio; aproximadamente entre losaños 14 y 54 d. C.

Los nuevos grupos humanos latinizados se iránintroduciendo siguiendo las vías de comunicacióntradicionales, más adelante calzadas y caminosromanos, para asentarse sobre su recorrido, allídonde el medio físico permita la explotación eco-nómica de los recurso (mineros, agrícolas o gana-deros). Otra modalidad importante de estos nue-vos poblados es la que va a surgir a lo largo de lacosta en forma de pequeños puertos (Bermeo,Lekeitio) o en el interior de las rías (Portuondo,Forua) como amarres fluviales.

La interacción de estos nuevos núcleos romanos sobrela preexistente población indígena, asentada en oppi-da o poblados fortificados,a lo largo del siglos I d.C.verásurgir una nueva modalidad de explotar los recursoseconómicos del entorno, buscando para ello una másapropiada forma de habitar en ése paisaje.Poco a pocoy a lo largo del siglo I y comienzo del II d.C. los tradicio-

nales poblados en altura,los oppida o castros,son pau-latinamente abandonados por sus habitantes para ir aasentarse en las laderas inmediatas, más cerca de sustierras de labor y praderías.De esta manera,con el pasodel tiempo y a lo largo del periodo romano surgirá enBizkaia la aldea tradicional.Al principio será menos fre-cuente, dada la menor cantidad de población, peropronta,ya en la alta Edad Media pasará a ser el principalmodelo de poblamiento.

En Bizkaia, los trabajos de M. Unzueta, han consta-tado e interpretado este proceso para la aldea deSan Martín de Fínaga (Basauri); donde los trabajosde excavación arqueologicas realizados en éstaermita han documentado la existencia de estenuevo asentamientos desde el siglo II d. C. con per-durtación hasta la actualidad. Este mismo hechoha sido confirmado en San Juan de Momoitio(Garai) y Mendraka (Elorrio).

URREMENDi 25

GEURE ALTXORRAK

Dentro de Urdaibai y siguiendo los indicios queaportan la epigrafía (estelas con esvásticas y/o cru-ces) indígena y romana, debe apuntarse la posibili-dad de encontrar este tipo de poblados en lugarescomo Gerekiz (Morga), Metxikas (Rigoitia), Luno(Gernika-Lumo), Paresi (Busturia) o Santimamiñe(Kortezubi) como más evidentes.

Puede afirmarse sin discusión que será la influenciade Roma la que modificara el poblamiento indíge-na prerromano para adaptarlo a las nuevas necesi-dades históricas, creándose el modelo de asenta-miento en ladera que a condicionado el paisaje tra-dicional vizcaíno hasta la actualidad como pasoprevio a la creación de las anteiglesias. M.U.P.

Erromako kulturearen eraginez, (K.o. Imende hasierak) giza-talde barri latinizatuakbetiko bideetatik hasi ziran sartzen, geroragaltzada eta erromatar bideak izango zire-netatik, errekurtsoen explotazino ekonomi-koa egin ahal eben inguruetan lekotutzeko.

Itsasaldean portu txiki moduko herrigunebarriak sortzen hasi ziren, Bermion, edo

erreken barrualdean, Portuondon, edo ibai-ko amarra leku lez.

Denboreagaz, oppida edo kastroetatik, alturanegoazan betiko herriguneetatik, bertakoenetatikalde eta mendi espaldetara joan ziran bizitzera,zelaietatik eta soloetatik hur. Urdaibain holako-

ak Gerekizen (Morga), Metxikan (Errigoiti),Lumon (Gernika-Lumo), Paresin (Busturia) edo

Santimamiñen (Kortezubi) dagoz..

Busturiko Paresi auzo ingurua.

Gerekizko San Esteban baselizea (Morga).

26 URREMENDi

ZER EGIN eta NORA JOAN

Ibilbidea

LLAAMMIINNEENN IIBBIILLBBIIDDEEAA

Ibilaldia itsasaldeko herri eder baten erdian hasiko da.Sukarrietarantz doan errepide-aren parean dagoan paseotik urtengo dogu herritik,Laidatxu hondartzatik pasatze-an Mundakaren barrako ikuspegiaz gozatuko dogu,ederretan ederrena.Portuondo-ko kanping-era heldutakoan,berau zeharkatzen dauan bidetik Mundaka eta Suka-rrieta erdibanatzen dauazan errekatxuraino bajatuko gara.Ezkerrean Portuondoportu natural ikusgarria dago,erromatar eta kortsarioen antzinako babeslekua.Alda-tsa igo eta Gernika-Bermio errepidera helduko gara,metro batzuk gorago zeharka-tuko dogu,seinalizatuta dagoan pasabidetik eta beherantz joko dogu San Anton etaIlumpe baserrietaraino.Bidea gorantz segidu eta baso bidera helduko gara,han ezke-rretara hartu eta metro batzutara,Munitiz auzora doan bidera joko dogu.

Eskumara hartu eta gezi batzuk erakutsiko deuskue Katillotxu mendirako bidea. Aba-roa baserri ingururaino joango gara eta han beste gezi batzuk baso bide zabal bate-tik, Katillotxuren iparraldeko mendialdea zeharkatuz, ur depositoraino eroango gai-tue,Bertatik Mundaka eta itsasoaren ikuspegia ezin hobea da.Eskumako bideak Arke-ta-Aranburu auzora eroango gaitu. Baserri polit-politen artetik herri eskolearen auto-bus geltoki zaharrera heldu eta ezkerretara hartuko dogu.Hemendik Solaguren base-rria eta beste lau bideren gurutzera helduko gara;eskumako bigarrena hartuta Lamia-rango baselizearen hondakinak ikusiko doguz. Baselizatik aurrera Mundakako gaso-lindegira emoten dauan errepidera helduko gara antzinako harresiaren artetik.

Laminen ibilbidea Mundakako Laidatxu hondartzatik igarotzen da.

URREMENDi 27

ZER EGIN eta NORA JOAN

Ibilbidea

EELL SSEENNDDEERROO DDEE LLAASS LLAAMMIIAASS

Se sube la cuesta hasta llegar a la carretera gene-ral de Gernika-Bermeo, que cruzaremos por unpaso señalizado unos metros más arriba, paraluego descender a mano derecha hasta los case-ríos San Antón e Ilumpe. Seguiremos un senderoascendente hasta alcanzar una pista forestaldonde giraremos a la izquierda, para en unosmetros desembocar en el camino vecinal delbarrio de Munitiz. Aquí giraremos a mano dere-cha, donde unas flechas nos indican el caminohacia el monte Katillotxu. Lo seguimos hasta lasinmediaciones del caserío Abaroa Goikoa, dondeotras flechas antiguas nos dirigen a mano dere-cha por una ancha pista forestal, que cruza la

ladera norte del Katillotxu, abierta a un esplendi-do panorama de Mundaka y el mar, hasta unpequeño depósito de aguas, donde tomaremosel camino de la derecha que nos llevará hasta elbarrio de Arketa-Aranburu. Bajamos entre boni-tos caseríos hasta una antigua parada de Bus deescuela rural, donde giraremos a la izquierda. Poreste camino llegaremos hasta el caserío Solagu-ren y a un cruce de 4 caminos; el segundo amano derecha nos conducirá a las ruinas de laantigua ermita de Lamiaran. Tras pasar la ermitavamos descendiendo entre antiguos muroshasta la carretera general que desemboca juntoa la gasolinera de Mundaka.

El sendero de las Lamias. PR BI 176.

El recorrido comienza en elcentro de la bella localidad cos-tera de Mundaka.Salimos del pueblo por el paseoparalelo a la carretera en direc-ción a Sukarrieta, pasando porla playa de Laidatxu, y con unasmagníficas vistas de la barra deMundaka. Al llegar al CampingPortuondo, descendemos elcamino que lo atraviesa hastael riachuelo que separa Munda-ka de Sukarrieta. A la izquierdaqueda el bello puerto naturalde Portuondo, antiguo refugiode romanos y corsarios.

28 URREMENDi

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía

BBAASSEERRRRII MMAAIITTEEAA,, TRABAJAR LLA IINNOVACION DDESDE LLA BBASE

Forua, Reserva de Urdaibai. Lacarretera asciende por unestrecho camino hasta que,finalmente, el visitante seencuentra en el barrio Atxon-do frente a Baserri Maitea, uncaserío construído en el sigloXVIII. Han transcurrido casiquince años desde que elgrupo Zaldúa decidiera adqui-rir la construcción y en estetiempo su aspecto ha experi-mentado diversos cambios.

El entorno singular, difícilmente repetible del BaserriMaitea y su espacio interior evocan,especialmente enlas personas de más edad que lo visitan, recuerdos deantaño como la cocina que tenían en su casa, los ape-ros … todo un mundo que invita a mirar hacia atráscon cierta añoranza.

Sus comedores tienen una capacidad total paraunas 350 personas. Sorprenden los techos, susimponentes vigas y cómo se ha sabido mantenerel alma de los caseríos de antaño. Un esmero queen estos años de andadura ha encontrado su com-pensación en el reconocimiento que ha logrado,no sólo en el entorno local, sino a nivel nacional.Pero lo que más gratamente sorprende a quienesse acercan hasta este restaurante es la amplia ofer-ta que encuentran. Además de contar con variosmenús (uno de ellos degustación), la carta ofrececiertos platos establecidos porque se sabe queson del gusto general, aunque junto a éstos siem-

pre hay ocasión para sugerir a los clientes noveda-des del momento o determinados productos queno siempre pueden encontrarse.

Según se destaca desde el grupo Zaldúa, "las tem-poradas hoy en día son más amplias que antes, ycomo los productos tienen distintas procedenciases más fácil encontrarlos fuera de temporada.Donde mejor se refleja este hecho es en el aparta-do de los entrantes de la carta".

La brasa, elemento diferenciadorUn repaso a esta carta permite encontrar, unaamplia lista de entrantes (chipirones a la brasa,pulpo sobre crema de verduras, cuajado de baca-lao y hongos, milhojas de morcilla con salsa depiquillos y foie …), platos de pescado y sabrosascarnes como el taco de entrecot con jugo detomate aliñado. "El pescado es más demandado,pero aquí la carne es muy especial. Nosotros veni-

Alexia, Chef del Baserri Maitea.

mos de una tradición y la carne de Zaldúa se cono-ce fuera de la zona porque hemos creado un estilode asado a través de un producto elegido, que eslo más importante. Durante estos años hemos cre-ado una calidad de carne que no es fácil de obte-ner con regularidad. Si hablamos de la calidad delproducto, la carne es muy variable pero, sin embar-go, nosotros afortunadamente podemos elegirla".

Se hace especial hincapié en que "desde el princi-pio, la idea fue trabajar con producto de calidad,que fuese de aquí y continuar con la línea que sehabía iniciado en el Asador Zaldúa, de trabajar labrasa como elemento diferenciador. En BaserriMaitea quisimos hacer algo más acabado y máscomplejo porque el espacio ofrecía esa posibili-dad. Utilizamos elementos distintos, como algunostipos de leña o técnicas relacionadas con el temade humos, que consisten en impregnar el produc-to de un toque peculiar, en función del humo quese esté utilizando en ese momento. La idea básicasería trabajar la innovación desde lo que ha sido

siempre nuestra base, la brasa y hay que decir quela respuesta ha sido fantástica, porque hemos teni-do una actividad muy alta desde el principio".

Recomendado para bodas, compromisos laborales,comidas familiares o reuniones de amigos, BaserriMaitea cuenta con dos apartados bien diferenciados,el del mediodía,más familiar y enfocado a grupos y elnocturno donde es más habitual encontrar a parejasdisfrutando de una distendida velada.

Al tratarse de un establecimiento muy conocidoen el área de Gernika, este restaurante es unaopción elegida con frecuencia por los turistas. "Elcatalán es una persona viajada, gran consumidorade restaurantes y que sabe lo que va buscando encada lugar.También suelen acudir ingleses, france-ses y gente de aquí que son anfitriones de amigosde otras regiones y quieren enseñarles la zona. Setrata de un mercado variopinto".

URREMENDi 29


Café con leche y pan a la brasa.

pasa a la página siguiente

30 URREMENDi


Sorbete de Centollo.

viene de la página anterior

PREPARACIÓNSe comienza confitando el hongo laminado y

se reserva el aceite.El bacalao se cuece (sin piel) hasta que las lámi-

nas se separen con facilidad.Para el pintxo, se coloca una capa de láminas de

hongo, otra de bacalao y finalmente otra de hongo.Con el aceite reservado anteriormente se elabora la

crema, mezclándolo con el huevo y la nata. Se le da unpoco de calor para que coja consistencia y con esta mezcla se

napa el pastelito de bacalao y hongo. Como detalle final, se deco-ra con un poco de pil-pil, unos taquitos de jamón picado y perejil.

CUAJADO DE HONGOS Y BACALAO

1 lomo de bacalao de unos 200 gr. aproximadamente

1 hongo (boletus)1 huevo entero

100 ml. de aceite de confitar el hongo200 ml. de nata

Sal

Los últimos años han marcado uncambio importante en la forma devida de la sociedad, no sólo por laintroducción del euro y el incremen-to del coste de los productos, sinotambién por el endurecimiento dealgunas leyes, en concreto, las refe-rentes al consumo de alcohol. "Elproblema del alcohol ha repercutidofundamentalmente en la noche, quees la que más perjudicada se havisto. En general todo ha bajado, eldía a día está un poco complicado,aunque el fin de semana se mantie-ne. Es cierto que el apartado de lagastronomía se ha encarecido, peroen otros apartados la subida ha sidomuchísimo más importante".

INGREDIENTES

URREMENDi 31

32 URREMENDi

MUNDUTIK ZEHAR antonio pou

PPOORR GGRRAANN CCAANNAARRIIAA OOCCCCIIDDEENNTTAALL

Gran Canaria es como uno de esos quesos gallegosde tetilla al que le hubiesen dado un bocado por elnoroeste, donde está Agaete. Al nordeste sobresaleuna islita -ahora península- junto a la que se ubicasu capital, Las Palmas. Miles de profundos surcos,por donde bajan esporádicamente las aguas, des-cienden desde las cumbres centrales hasta el mar.El Pozo de las Nieves, de 1949 m, corona la isla, reyen una corte de otros peñascos no menos impre-sionantes. El Escultor se entretuvo especialmenteen el Roque Bentayga, de 1412 m, al que dio tanespecial realce que los Canarii advirtieron su carác-ter sagrado y lo rodearon de templos.

El Museo Canario de Las Palmas, fundado en 1879 ycuya visita encarecidamente recomiendo, desvela elpasado de una cultura aborigen mucho más elabora-da y apasionante que la impresión que, en general,tenemos de ella los peninsulares. Aquellos descen-dientes de bereberes del Atlas crearon un paisaje sos-tenible, hasta que llegamos nosotros, claro está. Perolos auténticos aborígenes son los pinos canarios,blan-dos y amorosos,como los del hermoso Pinar de Tama-daba, en el Parque Natural del mismo nombre, o losdel Parque Natural de Pilancones donde hacen faltaocho personas para abrazar a uno de ellos. Ambosparques y muchos otros espacios protegidos se inte-

Aún se oyen por Agaete los lamentos por la desaparición del Dedo de Dios. El 29 de Noviembre del 2006,el huracán Delta, siguiendo órdenes de Eolo, derribó por fin de un plumazo aquel afilado dedo de roca vol-cánica que se erguía, contra todo pronóstico, sobre un islote desgajado del acantilado. Junto al farallónmaniobra ajustadamente el ferry para entrar en puerto, mientras las olas rompen y esculpen, movidas aldictado de Neptuno. El Puerto de las Nieves ha perdido con ello su emblema, pero saldrán sin duda milesde otras esculturas de los bellísimos y gigantescos acantilados que se yerguen junto al malecón.

URREMENDi 33

MUNDUTIK ZEHAR

La Tamadaba.

gran en la Reserva de la Biosfera de Gran Canaria,media luna que ocupa el suroeste de la isla.

Una red de carreteras, en las que los tramos rectosraramente superan los cien metros, recorre la Reser-va salvando precipicios de infarto.Aparte de la carre-tera de Maspalomas a Tirajana, por donde circulanristras de todo-terrenos descapotados, ocupados yconducidos por turistas, colorados como cangrejospor el sol de la Playa del Inglés, el resto de la red via-ria es segura, aunque los locales circulan por ellasmuy ligeritos.Lo mejor, sin embargo, son los muchoskilómetros de caminos forestales -aún mucho mástortuosos que las carreteras- que pasan por lugaresabsolutamente espectaculares. En general suelenestar cerrados al paso con una cadena pero en elCabildo de Gran Canaria se puede solicitar la llave.

En el invierno -muy relativo puesto que los termó-metros rondan los 18 grados- la vegetación recubre

de frondoso verde la mayor parte del terreno. En losveranos, aunque también suaves (25 grados), lasbreves irrupciones de calor casi sahariano, la altairradiación y la sequedad agostan el tapiz vegetalherbáceo, dejando al descubierto la oscura y ásperaroca volcánica, aumentando así el protagonismo dedragos y abaibas. Se diría que entre las agrestespeñas podría aparece en cualquier momento volan-do un Pterodáctilo, mientras que los rodales de pal-meras en los fondos de los profundos barrancos tetransportan idílicamente a los oasis del desierto.

El único amargor que guardo de esa parte de GranCanaria fue saber que dos días después de mi visi-ta, el pasado mes de Julio, un desaprensivo pren-dió fuego a los mismos lugares que me hicieronsoñar. Pero sin duda los pinos rebrotarán, con másfuerza si cabe, en muy poco tiempo: no es la pri-mera vez que les ha sucedido algo semejante.

http://www.grancanaria.com/index4.html

34 URREMENDi

ARTISTAKPeru Kortazar

PPEERRUU KKOORRTTAAZZAARRRREENN GGAALLEERRIIAA,, AARRTTEEAARREENN EERRAAKKUUSSLLEEHHIIOOAA IITTSSAASSOOAARREENN PPAARREEAANNUmetatik itsasoaren ondoan bizi izan da Mundakanbokazinodun margolari hau, eta 20 bat urte daroaz Ber-meoko Portu Zahar inguruan daukon galerian artea era-kusten, herritarrak zein Nueva Yorkeko, Txileko edo Vene-zuelako bisitariak erakarri dauz. Julian Momoitioren mai-lako artistak be egon dira bere galerian.

Ekonomia zientzietako ikaslea zanean hasieban karrera artistikoa, koadroak saltzenebazan Bilbon gastuak ordaintzeko, bainakalkulagailua eta zenbakiak bertan beheraitxi eta bere bokazinora dedikatu zan; ordu-tik hona ez dau margotu bako egunik izanbere arte -galerian.

Ahalegindu eta "egunero-egunero pintzelaerabiltzea beharrezkoa da ikasten segiduteko"dinosku Peruk. Holantxik, bere buruzaletasu-na maisu, behaketa ahalmena eta marrazke-ta eta pintuari daukotzoen gustuaz ikasieban mundakar honek artista izaten etaartea maitatzen. "Margotzea beti izan dotgogoko, umea nintzanean Mundakan, pezetabategaz Trueno Kapitainaren sobre sorpresabat erosten neban eta tebeo guztia kopiatzenneban" gomutatzen da Peru.

19 urte daroaz zabalik Bermeon Peru Kortaza-rren arte-galeriak eta honeetan urteetan beremuseotxuaren hormek margolari euskalduneta nazioartekoen 159 bakarkako erakusketabaino gehiago euki dabez. "Bermeoko margo-lari gehienak pasatu dira hemendik. 1991eanbe euki neban XX.mendearen lehenengo erdikoerrusiar arteko 40 margo laneko erakusketakolektiboa, eta Momoitoren mailako margola-riek be erakutsi dabez hemen euren beharrak,Momoitiogaz adiskidetasun haundia daukat"dino harro Kortazarrek, Momoitio galeriazabaldu ebanean ezagutu eban,bere koadro-ak erakutsi ebazan lehen aldian bilduma erdiasaldu eban. Peru Kortazarren arte-galeria Ber-meoko Lameran dago, gaur egun bere lana-ren zati bat dago erakusgai eta ez dau zarratuurte osoan. Urteko 365 egunetan joan leikeikustera zapatu-domeketan be bai.

Peru Kortazar margolaria BermeokoLameran daukon artearte-galeriaren atean.

Por la galería de arte Peru Kortazar de Bermeohan pasado los últimos 19 años, tanto artistaslocales, como vascos tan reconocidos como el

internacional Julián Momoitio.

URREMENDi 35

ARTISTAKPeru Kortazar

Asteburuetan joaten da jenderik gehien, itsaso-aren oroigarri hori topetan edo kolorearen espre-sioa oleoan edo akuarelan. "Nire koadroetan betiikusiko dozue itsasoagaz zer ikusia daukon zeozer,sirenea, arraina... euskal pintura kostunbrista askoegiten dot, abstraktoa be bai edo errealismo magiko-aren fantasiak eta enkarguak"

Bere koadro askotan agertzen da itsasoa. Mundakaeta Bermeo dira bere pinturetan agertzen diranportuak. Baina bere artelanaren %70 hemendikkanpo saltzen da. Madrilen, Katalunian, Txilen edoNueva Yorken. "hainbat euskaldunen ondorengokeramaten dauz hegazkinean biribilduta nire koa-droak" diño Peruk.

Galeria bere ikasgelea be bada eta gitxi barru artearenbeste alor batzuk be ikertu gura dauz "probatu gura dot,eskulturea ikertu eta noraino heldu ahal naizen ikusi"

Peru Kortazarren koadroetan askotanagertzen da Bermeoko portua.

1

2

3

Kortazarren koadroek Matxitxakokobataila be erakusten dabe.

Itsasoa eta batez be, arrantzaleak diraprotagonista Peruren koadro askotan.1

2 3

Peru Kortazar es un pintor hecho a símismo, a quien le gusta plasmar los

paisajes que evocan la vida marinera oarrantzale de otros tiempos. En su obra,siempre hay alguna referencia a la mar.

Más del 70 % de la obra pictórica de PeruKortazar está fuera de Euskadi. Madrid, Cata-luña, e incluso Nueva York o Chile son algu-

nos de los países a donde ha viajado su obra.

36 URREMENDi

URREMENDi 37


KA

PELB

I

38 URREMENDi

PERTSONAIARafael Iriondo

RRAAFFAAEELL IIRRIIOONNDDOO,, LLEEHHOOII KKEEMMEENNTTSSUU BBAATTEENN KKOONNDDAAIIRRAA BBIIZZIIAA

Rafael Iriondo futbolean jokatzeko jaio zan. Holan erakusten dau behintzat, bere kirol-kurrikulu luze etabikainak eta historiaren ezbeharrez jositako bizitza latzak. Gernikaren, bereherriaren, bonbardeaketea bizi izanak,gerran frentean, lehenengo lerroanborrokatzeak eta soldadutza Afrikan,etxetik milaka kilometrotara egiteak,ez eutsen kendu futbolean jokatzekogrina eta pasinoa. Bilboko Athletic Clu-bearen sasoirik haundienean jokatueban. Berau izan zan, Venancio, Zarra,Panizo eta Gainzagaz batera, talde zuri-gorriko " bost magnifikoetako" bat.

Berak diño Gernikan umearoan, futbole-an baino gehiago pelotaka ibiltzen zala,halan da guztiz be, Rafael Iriondo futbo-lerako jaio zan. "Eskolan, Agustinoetan,futbolean baino gehiago pelotaka ibil-tzen ginan. Baina 15 urtegaz Gernika tal-deak hartu ninduan. Partido bat baino ezneban jokatu, Gernikak gerra aurretikjokatu eban azkena, 1934n. Zornotzanizan zan eta bardintzea lortu genduan,horregaz ederto baten gomutaten naz".

Rafael Iriondok ez dauko ahaztuta Ger-nikako 1937ko apirilaren 26koa. Pasa-zaina zan eta denborea emoten egoanarratsaldeko pelota partidora joanaurretik bonbardeaketeak harrapatuebanean. "partidoa lauretan hasten zanta gomutaten dot, Bermio aldetik lehe-nengo abioiak agertu ziranean, pentse-tan nebala:, jo! ez ete dabe aldekoabioiok!..." diñosku.

Rafael Iriondo, formó junto con Venancio, Zarra, Panizo y Gainza, la delantera más famosa del AthleticClub de Bilbao, "los 5 magníficos". Ganó una Liga y 4

Copas como jugador.

Rafael Iriondo gernikarrak gauregun, Sukarrietan igarotzen dau

uda, bere familiagaz batera.

URREMENDi 39

PERTSONAIA

Tras jugar su primer partido en el Gernika, la

guerra no consiguió truncar la carrera depor-tiva de Rafael Iriondo.

Jugó el segundo partidode su vida con el BilbaoAtheltic, y a partir de ahísu exitosa carrera futbo-

lística fue imparable.

El bombardeo de Gernika sorprendió aRafael Iriondo con 18 años de edad. Cuen-ta que se refugió en el bunker ubicado en

los alrededores de la fábrica de armas.

Rafael Iriondo

Bere bizitzako urterik onenak futbolean igaro ebazala diño.Gernikako partido bakar haretatik eta soldadutzaren lehenen-

go zatia Bilbon egiten eban bitartean, Bilbao Athletic-en sar-tzeko probatxu bat egin eban.Domeka horretan egin eban

debuta, estrenanaldia, talde zurigorrian. Hiru lau partidueta gero, Afrikara joan behar izan eban soldadutzaamaitzeko. Bueltan futbol karrera itxaropentsua etaazkenenan oparoa izan ebazan. Futbol jokalari titularzala, taldearen urterik onenak bizi izan ebazan, Venan-

cio, Gainza, Panizo eta Zarrak osatzen eben Athletic-ekoaurrelari historikoaren sena, intuizinoa zan "neu nintzen

bizkorrena,gehien korriduten nebana bostotatik eta bisteaeuki behar neban eta ondo pasatu. Primeran konpon-

tzen ginen bostok zelaian eta zelaitik kanpo, Zarrarenauzkoa nintzen Bilbon eta denda bat be batera eukigenduan" gomutaten dau.

Iriondok hamahiru urte egin ebazan Athletic-en, eskumako aurrelari, 1940tik 1953ra.Hona hemen orduko partidu baten San Mamesen, gola sartzeko prest.

Rafael IriondokBilboko Athletic

Clubearensasoirik haun-dienean jokatu

eban.


40 URREMENDi

PERTSONAIARafael Iriondo

Iriondo estuvo 13 temporadas enel Athletic de Bilbao como titular,dos años en la Real Sociedad, y

como entrenador estuvo en elIndautxu, Athletic de Bilbao,

Zaragoza, Betis, Rayo, Espanyol...hasta que se retiró en 1982.


Iriondok hamahiru urte egin ebazan Athletic-en,eskumako aurrelari,40tik 53ra eta lehenengo egu-netik azkenengora titularra izan zan.Gero Barakal-do, Indautxu, Erreala... Entrenatzaile be arrakastahaundia lortu eban Athletic-en eta entrenatu eba-zan beste taldeetan, Espanyolen,Zaragozan, igo-tea lortu eban, Erreala UEFA kopara eroan ebanlehen aldiz eta Betisek lehenengo Kopa irabazieban beragaz.

Bilboko Athletic Clubeko historiko honek orain"bazkide nabarmendua" futbolzale izateazgozatzen dau. Entrena-tzaile izan zanean, urdu-ri ipintzen zala onartzen dau, baina gaur egunez. "San Mamesera joaten nazenean Athletic ikus-tera, lehengo denborea ikusi eta alde egiten dot,bigarrena etxean ikusten dot trankil-trankil".

Venancio, Zarra, Panizo etaGainzagaz batera, talde zuri-gorriko "bost magnifikoetako"bat izan zan Iriondo.

Rafael Iriondori gaztetan, futbola bakarrik ez, toreatzea be gustetan jakon.

Hemen korrida baten paseotxoa egiten.


GA

ZTEP

LAN

A

IIKKAASSTTUURRTTEE BBAARRRRIIAA,, PPRROOIIEEKKTTUU BBAARRRRIIAAKKIkasturte barriagaz batera proiektu barriak dagoz;Busturialdeko Gazte-Planean gauzatzen doazanakgeldika-geldika. Gure Gazte-Planean dagozan 18udalerrien beharrizanei urtenbidea emon bajake,gazte taldeen proposamenei eta herri bakotxarendinamikan dauken parte hartzeari esker izan da.

irtenbidea emoten jake, IRADOKIZUN BUZOIA

Horretarako eta ahalik eta proposamen gehien iza-teko, iradokizun buzoia euki gura dogu herribakotxean proiektu barriak aurrera atera guradabezenen esku. Eta guk jarduerak prestatzekoorduan kontutan eukiko ideia guzti horreek. Zegazteak dira protagonista eta eurentzako dira jar-duerak; gure buzoi elektronikoa hauxe da:

[email protected]

GAUTXORI ZERBITZUA Jaso doguzan proposamenen artean, nabarmenena,

eskualdeko gazteak jaietatik etxera bueltatu ahal izate-ko, gautxori zerbitzua ipintzeko dagoan beharrizanaizan da.Zerbitzua martxan dago."

IRTEERAK Ikasturtea ondo hasteko irteera batzuk antolatudoguz herrietatik, gazteek leku interesgarriak eza-gutzeko. Interesaz gain protagonistea ondo pasat-zea izango da.

GAZTE INFORMAZINO GUNEAK Eta udalerri txikietako gazteek eureri jagoken guztia-ren gainean informazinoa izan dagien, informazinopanelak ipiniko doguz gai askotako berriekaz, lekuestrategiko eta danek ikusteko moduakoetan.

URREMENDi 41

Busturialdeko Gazte-Planaren informazino guneen iragarki-taula.

42 URREMENDi

GEURE KIROLAK

BBAAII,, BBAAII,, BBAAII UURRDDAAIIBBAAII!!!!!! Hogeita bost urte geroago eta lehenengo aldiz bere historian, Bou Bizkaiaklortu dau Bermeoko ikurrinea. Urdaibaiko arraunlariak inoiz baino babes-tuago, lagunduago egon ziran; portuan jostorratz bat be ez zan sartzen,zelai urdin bat balitz moduan, danak mahonezko; jendeak txanpa guztianeurekaz batera egin eban erremutan portutik, ez eutsen beste aukerarikemoten gainera: "aurten ikurrinea geutzat ".

Denboraldia gogorra izan da eta Urdaibaiko tripulazinoak eta Bermeokoherriak, Busturialde osoa lagun, ilusinoz beterik ikusi eben "Bermeoko Ikurri-nea" estropadearen XXV.edizinoa.Kostatako bigarren postua "Arraunaren olin-piadan", "Kontxako Ikurrinea" eta 2007ko San Migel Traineru-Ligan postu onbat lortzeak, adorea emon eutsen Bou Bizkaiako arraunlariei, euren historianlehenengoz egoan herrian, masta puntan, "Bermeoko Ikurrinea" .

Bermeoko Ikurrinearen 25. urteurrena, aparteko eguna izan zan herrikojendearentzat, eta pozik eta haunditasunez egin eutsen agur Santa Eufe-mia jaiei, etxeko traineruak irabazita. Lehenengo ziabogatik etxean ebilelaarraunean erakutsi eban Urdaibaik. Bai, bai, bai Urdaibai! Zaletuen txilioakportuan, itsasontzietan baita harmailatzat hartu ebezan arroketan be;berebiziko laguntzea izan zan lehenengo postua lortzeko, Pedreñari 11segundu ataraz eta Oriori 14.

El rompeolas de Bermeo, rompió en júbilo cuando al patrón deUrdaibai, Asier Arego, recibió la bandera de manos de un orgulloso

alcalde Xabier Legarreta para quien fue "todo un honor como bermeano entregar la bandera al equipo de casa ".

Urdaibai taldearen garaipena, Bermeoko Ikurrinea estropadan.


URREMENDi 43

GEURE KIROLAK

Xabier Legarretak, Bermeoko Alkateak, Asier Arego, Urdaibaiko patroiari Bermeoko Ikurrinea emon eutson poz-pozik.

Los remeros de Urdaibai Arraun Taldea handisfrutado de una doble celebración este año.

Al triunfo en la regata de la Bandera de Bermeo, hay que sumarle el primer puesto

obtenido en la Liga San Miguel.

44 URREMENDi

Ha zan poza Bermeoko kai-muturrean, Urdaibaikopatroiak,Asier Aregok,Xabier Legarreta alkateak harro,ikurrinea emon eutsonean! "Ohore haundia da bermio-tarra izanda,etxeko taldeari ikurrinea emotea".Jendetzakaleetara joan zan gero eta Bermeoko Lamerea Urdai-bai taldekoentzako txaloz eta aupadaz bete zan. Zerzan hangoa! Zuzendari, entrentzaile eta arraunlariekeuren garaipen historikoa danakaz batera ospatzen.Askorentzat Bou Bizkaiak irabazteko gero eta aukeragehiago daukon ACT Ligaren ataria.

ZORIONAK, URDAIBAI!

GEURE KIROLAK

Bermeoko Ikurrinearen 25. edizioan,Urdaibai Taldeak txanpa hasteko momentua.

Ziabogak ondo hartzea, ezinbestekoa izan zen Bermeoko taldekoen garaipenean.

Un reñido segundo puesto en la "olimpiada del remo", la" Bandera de la

Concha", y una destacada posición en laLiga de Traineras San Miguel 2007, han

dado aliento a los remeros de la Bou Bizkaia, para lograr por primera vez en su

historia, que la "Bandera de Bermeo" hondee con fuerza en la localidad.



NEI

KER

-Tek

nal

ia

URREMENDi 45

NNEEIIKKEERR-TTEEKKNNAALLIIAA,, IIKKEERRKKUUNNTTZZEEAA EETTAABBAALLOORREE BBAARRRRIIAA NNEEKKAAZZAARRIITTZZAAKKOO PPRROODDUUKKTTUUEENN SSEEKKTTOORREERRAAKKOO

NEIKER-Teknalia lehen sektoreaindartzeko sortu da, Euskadiko inguru natu-ralaren nekazaritza eta abeltzaintza ustiake-ten gestino sitemak hobetu eta barriztuta,alkarlehian laguntzeko. Gure beharra neka-zaritza eta elikadura zientziak ikertzeanoinarritzen da, enpresarioek euren produk-tuei beste balio bat gehitzeko bideakzabaltzeko. Horretarako, tekniko profesionaladitu eta kualifikatu taldea, laborategietanbaliabide tekniko aurreratuak eta kalitategestino sistema zorrotzak doguz.

Gure beharrean hobetze genetikoaren bitartez, ugalketa sistemak ontzea eta garapenaukera barrietan aurreratzea, hazkuntza energetikoetan esate baterako, dira helburunagusiak. NEIKER-Teknalian mahats eta ardogintza sektoreagaz, laborantza estentsi-boarenagaz, barazkigintzarenaz, Energetikoak eta Baso Biomasarenaz, Ardi eta etaBehienagaz, Industria-Farmazeutiko eta Agrokimikoarenagaz eta Haztegien sektorea-gaz egiten dogu behar.

NEIKER-Teknaliak Errekurtso Naturalen eta eurok nekazal jarduerakaz batera ondogestinetako zerbitzuak be eskaintzen dauz,Neiker-Teknaliak aurrera daroazan jarduerakagroekosistemek aldaketa klimatikora samurtzea eta egokitzea edo ekoteknologiengarapena dira, hondakinak berrerabiltzea esaterako.

Gure I+D jardueran sartzen diranak honeek dira:Landareen eekoizpena eeta bbabesa: uztaren kalitatea, osasuna eta produzinoa haundi-tzeko teknologia barriak erabiltzen doguz.Animalien eekoizpen eeta oosasuna: ekoizpen sistema iraunkorrekaz egiten dogu beharanimalien osasuna hobetzeko eta prebentzinorako.Agroekosistemak eeta EErrekurtso NNaturalak: errekurtso naturalek irautea guradogu eta nekazal sistemak baloratu. Bioteknologian produktu eta prozesobarriak garatzen doguz basolurretan, ingurumenean eta industria eta farmaziaalorretan erabiltzeko.

Luis Javier TelleriaNeiker-Tecnaliako

presidentea.

46 URREMENDi

IRAGARKIAKEnvianos tus anuncios a:

> correo ordinario: Urremendi, Gernika-Bermeo, Ladagarapen Alkartea.Domingo Alegria Enparantza, Z/G. 48300 Gernika-Lumo (Bizkaia)

> teléfonos: 94 625 06 06/ 688 61 66 22/ 657 79 08 36> correo electrónico: [email protected]

SE BUSCANATIVO PARA LA PRÁCTICA

DEL FRANCÉS HABLADO.AHOZKO FRANTSESA

PRAKTIKATZEKO BERTAKOPERTSONA BAT BILATZEN DA.

TELEFONO: 615 79 49 43

SE OFRECE SEÑORA DE GERNIKA PARA

TRABAJOS DE HOSTELERÍA Y CUIDADO DE MUJERES MAYORES.

DISPONIBILIDAD DE HORARIO DE16:00 HORAS A 11:00 DE LA MAÑANA.TELEFONO 615 76 65 34 MANOLI

SE OFRECE ABOGADA,AINTZANE

AYASTUY TORREALDAY

C/ GRAN VÍA 8, 1º, dpto, 7 BLBAO 48001

TELEFONO Y FAX:94 424 16 11MOVIL: 629097150

MUNDAKA- BILBAO

CLASES DE INGLÉSLICENCIADO DA CLASES PARTICULARES

DE INGLÉS EN GERNIKA.TODOS LOS NIVELES, PREPARACIÓN DE EXÁMENES,

EOI,FCE,REFUERZO,CONVERSACIÓN,ETC.

TELEFONO PARA CONTACTAR:944653851 - 680228233

ANUNCIATE GRATISSI QUIERES BUSCAR U OFRE-

CER EMPLEO, ANUNCIARDEMANDA Y OFERTA DE

VIVIENDA, COMPRA-VENTADE VEHÍCULOS, PRODUCTOSAGRÍCOLAS, ANIMALES, INS-

TRUMENTOS MUSICALES,ETC...

LLÁMANOS 94 625 06 06ZEURE IRAGARKIA

DOHAIN EMPLEGU BILATU EDOTA ESKEI-NI,ETXEA EROSI EDO SALTZEKO,KOTXEAK,BASERRIKO PRODUK-TUAK,ANIMALIAK,MUSIKA INS-

TRUMENTUAK,ETABAR...DEITU GEURE TELEFONORA

94 625 06 06

SE OFRECECHICA RESPONSABLE POR HORAS:

PARA CUIDAR NIÑOS O PARA LIMPIEZA.FINES DE SEMANA.

INTERESADOS LLAMAR AL SIGUIENTE

MOVIL: 688 617 627

EAKO UDALAHERRITARREN LAGUNTZA BEHAR

DOGU "ABENDU NESKA-MUTILAK"GAINEKO LIBURUA OSATZEKO.

HORRETARAKO, EATARRAK DAUKO-ZUEZEN ARGAZKIAK UDALETXERAHURBILTZEA ESKERTUKO GEUNKE.

UDALA ARGAZKIAK DAGOZANMODUAN ITZULTZERA KONPRO-

METITZEN DA

SE VENDETERRENO EDIFICABLE 3500 METROS PARA

UNIFAMILIAR EN UN LUGAR PRIVILEGIADO

A 10 MINUTOS ANDANDO DE GERNIKA.

VISTAS INMEJORABLES659 639 666

SE VENDE TERRENO TERRENOA SALGAI

SE VENDE TERRENO DE 3200m² CON ÁRBOLES JÓVENES

DE DIFERENTES TIPOS EN FORUA.3200 m²ko TERRENOA SALGAI FORUN.

PREZIOA: 39:000€ TELEFONOA: 663 025 661

CURSOS CAD 2D Y 3D (GERNIKA)

AUTOCAD 2 Y 3D,MECHANICAL

DESKTOP 3D, ARCHITECTURAL DESKTOP 3D, SOLID EDGE 3D,

UNIGRAPHICS 3D.

TELEFONO: 665 71 18 67E-MAIL:[email protected]

HIRUSOLAIRUKO ETXE BAT SALGAI MUNITIBARREN

LEKEITIO,GERNIKA,ETA ZORNOTZA-TIK 15 MINUTURA.400 METROKARRA-

TUKO LUR AZALERAREN GAINEANERAIKIA 200 METROKARRATUKO E

TXEBIZITZA HIRU SOLAIRUTANBANANDUA.LAU LOGELA,BATAHI-

DROMASAIEKO BAINERAREKIN(185x1 10) ETA JANSLEKUA EGOKITUA

BARNEAN.LAU KOMUNE.LEHENEN-GO SOLAIRUAN BIAUTO APARKATZE-KO LEKUA 25m²KO TXOKOA,SUKAL-DE OSOA JARRIA ETA TXIMINI RUSTI-KOA.ARI MUSIKALA ETXEGUZTITIK.

ETXEAREN KOKAPENA OSO ONA,EGO-EKIALDERA BEGIRA.

SALNEURRIA 445.000 EURO(74MILIOIPESETA)

SALNEURRIARI BURUZHITZ EGITEKO PREST.

TLF: 653730970

BUSCO TERRENOSE BUSCA TERRENO EN

ALQUILER PARA PLANTACIÓN DE KIWI. ALQUILER DE LARGA

DURACIÓN.

LLANO O CON POCO DESNIVEL.MÍNIMO 5 HAS. CON

POSIBILIDAD DE CAPTACIÓN DEAGUA PARA RIEGO AGRÍCOLA.

CONTACTAR CON:630 06 83 84 (Lander)

o94 625 76 09 (Urremendi)

09 - urremendiurremendi.org/uploads/9.pdf · rar razas autóctonas,y productos nuestros,de...

Documents