02 biomolekula organik 2015-16

40
Talde funtzional arruntenak biomolekula organikoetan BIOMOLEKULA ORGANIKOAK => taldeak GLUZIDOAK LIPIDOAK PROTEINAK AZIDO NUKLEIKOAK

Upload: gari02

Post on 08-Jan-2016

157 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

1 batx

TRANSCRIPT

Page 1: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 1/49

Talde funtzional arruntenak

biomolekula organikoetan

BIOMOLEKULA ORGANIKOAK => taldeak

• GLUZIDOAK• LIPIDOAK• PROTEINAK• AZIDO NUKLEIKOAK

Page 2: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 2/49

Konposizioa

 Nagusiki karbonoz (C), hidrogenoz (H) eta oxigenoz (O) osatutako biomolekulak dira, CnH2nOn gisako

 proportzio batean. kimikoki polihidroxialdehidoak edo polihidroxizetonak, zera karbonilo-talde bat dute,

hau da, lotura bikoitz baten bidez karbono bat oxigeno bati atxikia eta bestelako erradikalak hidroxiloak

dira.. Beren konposizioan funtsezkoa ez izan arren, nitrogenoa, sufrea edo fosforoa ere eduki dezakete.

Konplexutasun mailaren arabera eta daukaten karbono-kopuruaren arabera 3 mota daude:

Bakarrik

•Monosakaridoak : hiru eta zazpi karbono-atomo bitartean dauzkate.(ezin hidrolizatu unitaterik txikiena

( monomeroa)

•Oligosakaridoak : bitik hamarrera bitarteko monosakaridoen elkarketek osatuak. Garrantzitsuenadisakaridoa da.

•Polisakaridoak : hamar monosakarido baino gehiagoren elkarketek osatuak. Monosakarido berdina bada

=> homopolisakaridoa ( almidoia, zelulosa, ..) Monosakarido mota ezberdinak direnean =>

heteropolisakaridoa ( pektinak, hemizelulosak, ..)

•Gluzidoen eta beste substantzia ez-gluzidiko baten elkarketak osatutako konposatuak ere izan badira,hala nola glukoproteinak  eta glukolipidoak .

Page 3: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 3/49

Eskeleto karbonatu sinplea dute , karbono atomo guztiak hidroxilo (-OH) taldea eta hidrogeno ( -H )

atomoekin elkartzen dira, bat izan ezik, eta azken hau karbonilo izeneko talde funtzionalarekin

elkarturik dago.

karbonilo-taldea -> lotura bikoitz baten bidez karbono bat oxigeno bati atxikia ( C = O )

Karbonilo taldea katearen mutur batean egonez gero aldehido deitzen da eta bigarren karbono

atomoarekin lotzen bada zetona deitzen da.

Molekulak irudikatzeko Fischer proiekzioa erabiltzen daEzaugarriak :

Uretan disolbagarriak dira

Zapore gozoa dute ( hori dela eta bizitza arruntean sukreak deitzen dira)

zetona

aldehido

MONOSAKARIDOAK  

Page 4: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 4/49

MONOSAKARIDOEN IZENDAPENA

-> 2 irizpide ( karbonilo taldearen kokapena eta karbono atomoaren kopurua)

•Karbonilo taldea (C=O) lehenengo karbonoan badago biomolekula aldosa izango da, eta

 bigarrenean badago, aldiz, zetosa

•Karbono kopuruaren arabera bereizten dira:

triosak /tetrosak /pentosak /hexosak / eta heptosak , baina naturan agertzen diren ugarienak 6

karbonoko hexosak dira, glukosa eta fruktosa kasu.

Izendapen generikoa ematerakoan bi irizpide batera erabiltzen dira eta ordenak berdin dio.

Adb: 6 karbono duen monosakaridoa eta karbonilo taldea ertzean ( aldehido) deitzen da:

HEXOALDOSA edo ALDOHEXOSA

1. karbonoa2. karbonoa

aldosa zetosa

Page 5: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 5/49

MONOSAKARIDOEN EGITURA ESPAZIALA:Monosakarido batek nahiz eta konposizio kimikoa berdina izan ( C,O,eta H atomo kopuru berdinak)

atomoen kokapen espaziala desberdina izan daiteke, eta beraz molekula ezberdinak izango dira.

 Adb. Bi molekulak aldohexosak dira baina hidroxilo talde

baten kokapenean ezberdintzen dira. Beraz molekula

ezberdinak dira, funtzio ezberdina dute eta orduan

izen propia daukate:

Manosa eta glukosa

Monosakaridoak izaki bizidunetan ziklaturik agertzen dira , zera molekularen egitura espazioan ez da

kate lineala, baizik eta katea ixten da eraztun bat sortuz.

Monosakaridoen ziklazioa 

Page 6: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 6/49

 

Kasu honetan molkularen irudikapen espaziala adierazteko Haworth proiekzioa erabiltzen da

( 1. C atomoaren OH talde berria ( hemiazetal bi kokapen posible α edo  β  , beraz 2 molekula desberdin )

fruktosa

Page 7: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 7/49

 Interes biologikoa duten monosakaridoak. 

Triosak :

aldosa -> glizeraldehidoa 

zetosa -> dihidroxiazetona 

Tetrosak :

aldosa ->eritrosazetosa ->eritrulosa 

Pentosak  :aldosak

erribosa eta desoxirribosa : azido nukleikoen

 xilosa / arabinosazetosak

erribulosa ( fotosintesian CO2 finkatzen duena) 

Hexosak .Aldosak

 glukosa: bide metabolikoetan gluzidorik ugariena da;

zelulak erregai erabiltzen du eta polisakarido askoren

monomeroa

 galaktosa: glukosarekin laktosa izeneko disakarido osatzen du.manosa:Zetosak

 fruktosa: landareetako fruituetan , eztian … 

Bide metabolikoak

Page 8: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 8/49

Bi monosakaridoen elkarketa O-glukosidiko loturaren bitartez:

hidroxilo taldeak erreakzionatzen dute ur molekula askatuz .

DISAKARIDOAK

Lotura glukosidikoa

Interes biologikoa duten disakaridoak :

maltosa glukosa + glukosa. Naturan ez dago aske eta almidoia eta glukogeno polisakaridoen oinarrizko utitateak

dira. ( almidoitik eta glukogenotik lortzen den α (1-4) loturaren bidez elkartuak)

zelobiosa  glukosa + glukosa ( D-glukosa bi molekula elkartuak β(1-4), lotura bidez, zelulosaren monomeroa.

laktosa  glukosa eta galaktosa arteko loturak osatzen du. Esnean agertzen da.

(laktosarekiko jasanezintasuna)

sakarosa  fruktosa eta glukosaren arteko loturak osatzen du. Zelula fotosientetikoetatik gainerako lekuetara eramaten

den disakaridoa da. ( sukre arrunta, erremolatxan, sukrekainaberan, ..)

POLISAKARIDOAK

Page 9: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 9/49

Monosakarido askoren elkarketak izango lirateke, O-glukosidiko loturaren bidez sortuak. Monosakarido-mota

bakarreko polimeroak baldin badira, homopolisakarido  esaten zaie, eta monosakarido-mota desberdinez osatuak

badaude, heteropol isakarido .

HOMOPOLISAKARIDOAK

ALMIDOIA landareetan bakarrik agertzen den polisakaridoa da, glukosa molekulez osatua. Landare-

zelularen biltegi energetikoa da, eta oso ugaria da zerealetan (garia, arroza, artoa...) eta baita tuberkuluetan ere

(patata). Pikor handiak eratzen ditu landare-zelularen zitoplasman. Almidoia bi polimeroren nahasketaz osatua

dago: amilosa eta amilopektina.

amilosak kate lineal luzea eratzen du, ez erramifikatua, eta amilopektinaren kateak, berriz, adar edo erramifikazio

asko ditu, ez da lineala.

 Almidoi gehienetan amilosaren kopurua %25 ingurukoa da eta amilopektinarena %75-ekoa.

 Almidoia disolbaezina da ur hotzetan eta alkoholetan.

POLISAKARIDOAK

Page 10: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 10/49

GLUKOGENOA   Animalien erreserba polisakaridoa. Ugaria da gibelean (%10) eta giharretan (%2), eta dispertsio

koloidalak osatzen ditu zelulan. (1-4) lotura bidez elkartutako maltosa disakaridoen polimero bat da, (1-6) gisako

adarkatzeak dituela, zortzi edo hamar glukosatik behin.

ZELULOSA  -> glukosaz osatutako polisakaridoa da. Zelulosaren katea

lineala da, eta ez du alboko adarrik glukogeno bezala. Zelulosa-kate hauek

paraleloki antolatzen dira, hidrogeno-zubien bitartez elkartuz mikrozuntzak

osatuz. Zelulosa landareen polisakarido nagusia da, eta landareen zelula

horma osatzen du. Landare baten zelula hormaren %40a zelulosa. Zelulosaren

funtzioa, berriz, zelularen egitura mantentzean datza, euskarri gisa aritzen

baita landare eta algen zelula horman.Zelulosa naturan dagoen polisakaridorik ugariena da, biosferak duen

karbonoaren erdia baino gehiago zelulosa eran baitago. 

 Animalia gehienek (gizakiak barne) ezin dute zelulosa digeritu, ez baitute β-1,4

lotura glukosidikoa apurtzeko behar den entzima (zelulasa). Animalia

belarjaleek, berriz, zelulasa duten bakterioak dituzte haien hesteetan, eta

bakterio horiei esker zelulosa digeritzen dute.

Page 11: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 11/49

Kitina : onddoen zelula horman, intsektu eta beste artropodo batzuen kanpo-eskeletoan. Zelulosaren

ondoren naturan dagoen polimero ugariena da.

Egitura kimikoari dagokionez azetilglukosaminaz osaturiko homopolimeroa da (zehazki, N-azetil-D glukosa-2

amina). Monomero horiek β-1,4 loturen bidez elkarturik daude (glukosa molekulek zelulosa osatzen duten

modu berean).

PEKTINA.

Pareta zelularraren osagaia. Elikagaietan gel itxura lortzeko gehigarri bezala erabiltzen da ( mermeladak, yogurra,..

AGAR-AGAR 

 Alga gorrietatik ateratzen da eta mikrobiologian bakterio kultiboak egiteko erabiltzen da. Baita ere lodigarri bezalaelikagaietan (E-406)

GOMA ARÁBIGA Akazia zuhaitzetatik lortzen da. Botiketan erabiltzen da, elikagaietan aromak finkatzeko, …. 

HETEROPOLISAKARIDOAK

pektina

Gluzido sailkapena

Page 12: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 12/49

Gluzido sailkapena

Page 13: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 13/49

Nagusiki karbonoz edo hidrogenoz konposatutako biomolekula organikoak dira. Uretan

disolbaezinak eta disolbatzaile organikoetan disolbagarriak dira. Funtzio biologiko garrantzitsuak

dituzte, hala nola organismoaren energia-erreserba nagusia izatea eta mintz zitoplasmatikoen parte

izatea. Bitamina lipidikoek, hormona esteroideoek eta prostaglandinek funtzio biokatalizatzaileabetetzen dute, zelulan erreakzio kimikoak erraztuz.

Talde oso heterogeneoa egitura aldetik -> sailkapena

Page 14: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 14/49

Gantz-azidoak kate hidrokarbonatua ( C kopurua 14-22 ) luze batek osatutako molekulak dira, eta

mutur batean talde karboxilo bat dute.

Sailkapena:

Gantz-azido saturatuak edo aseak : beren karbono-atomoen artean lotura bakunak besterik ez dituzte

Gantz-azido saturatugabeak edo asegabeak : lotura bikoitz bat edo hirukoitz batzuk dituzte

Kate lineala edo okertua espazioan asea edo asegabearen arabera

Gantz azidoak

Page 15: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 15/49

Propietateak

•Urtze-puntua: gantz-azido saturatuetan, karbono-kopuru handiagoarekin handitu egiten da (Van

der Walls indar-kopuru handiagoa). Gantz-azido saturatugabeetan, beren antolamendu

espazialaren ondorioz (ukondoa), bere kateek ezin diete elkarri eragin Van der Waals indarren

ondorioz, eta beren urtze-puntuak baxuak dira.

•Esterifikazioa: lotura kobalente baten bidez alkohol bat elkartzea, ester bat eta ur-molekula bat

osatuz.•Saponifikazioa: gantz-azidoek alkaliekin erreakzionatzea, xaboi izeneko gantz-azidozko gatz bat

osatuz..

Gantz-azido esentzialak (GAE) deitzen zaie, dietari esker bakarrik lor litezkeenei (Azido linoleikoa etaazido linolenikoa. Gantz-azido hauek barazki, fruitu lehor eta zerealetan daude, baina, batez ere, jatean,

landare-olioak (ekilorea, artoa edo soja) kontsumitzetik etortzen dira.

Page 16: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 16/49

1.-GLIZEROLIPIDOAK

Gantz-azidoek eta alkohol batek osatutako esterrak dira.

LIPIDO SAPONIFIKAGARRIAK

gantz-azidoak glizerina-molekula batekin elkarturik -> ester lotura

Glizerol molekula duten lipidoak diraazilglizeridoak

fosfoglizeridoak

 AZILGLIZERIDOAK

2 mota

Glizerolipidoak

Esfingolipidoak

ezkoak

Page 17: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 17/49

TRIGLIZERIDOAK

Adipozitoa izeneko zeluletan metatzen dira

triglizeridoak

Glizerinarekin loturiko gantz azidoen kopuruaren arabera ( monoglizeridoak / diglizeridoak/

triglizeridoak

Lipidorik arruntenak -> garrantzi biologikoa : energia erreserba molekulak

dira: pisu molekularra txikia eta lortzen den energia handia da 9,4 kcal/g

** gantz azidoak asegabeak badira tenperatura

arruntetan likidoak => olioak ( trioleina )

** gantz azidoak aseak badira tenperatura

arruntetan solidoak => gantzak

Gantz azidoak eta azido ortofosforiko bat dute glizerinarekin lotuta.

Page 18: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 18/49

FOSFOGLIZERIDOAKg

Molekula hauek bi zonalde agertzen dute: hidrofiloa eta hidrofoboa

urarekiko. Beraz uretan ondoko egiturak sortzen dituzte-> ( mizelak,

liposomak eta geruza bikoitzak)

zona hidrofoboa

zona hidrofiloa

Izaki bizidunetan fosfoglizeridoek sortzen dute geruza bikoitza =>

mintz plasmatikoaren oinarrizko egitura

Page 19: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 19/49

 Esfingosina molekula duten lipidoak dira; ez dute glizerol-arik erabiltzen.

Esfingosina+Gantz azido bat ( zeramidak) Nerbio zeluletan mintzaren osagaiak dira ( axoien

mielina)

2.- ESFINGOLIPIDOAK  

3.- EZKOAK

Ezkoak edo argizariak gantz-azido batek eta katea luzeko alkohol monobalente batek eratutako

esterrak dira.

 Argizari guztiak solidoak dira giro tenperaturan eta urtze puntu handia dute. Beraien egitura berezia

dela eta, ezkoek naturan funtzio bereziak betetzen dituzte, babes eta egituraketa funtzioa dute;

landare eta animalietan substantzia iragazkaitz bezala jardunaz.( lumak, ileak, fruituak,…) 

 Adibidea: Azido palmitikoa + alkohol mirizilikoa ↔ esterifikazioa Mirizilo palmitatoa (erle-ezkoa) + ura

LIPIDO EZ SAPONIFIKAGARRIAK

Page 20: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 20/49

ESTEROIDEAK

TERPENOAK EDOISOPRENOIDEAK

PROSTAGLANDINAK

LIPIDO EZ SAPONIFIKAGARRIAK

Funtzio biologikoak:

Kolesterola => mintz zelularraren osagaia eta beste molekulen

prekurtsorea ( hormona sexualak / behazun azidoak/ D bitamina/,..

Funtzioak:

Landareen olioak: alkanfor/geraniol/mentol

Pigmentuak: karotenoak,

Inflamazio edo hantura-erantzunean parte hartzen dute

( basodilatazioa)

Page 21: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 21/49

Page 22: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 22/49

Karboxilo taldea

 Amino taldea

R-taldea

Proteina aminoazido kopuru aldakor batez osaturiko polimeroa da; hau da, karbono,

hidrogeno, oxigeno eta nitrogenoz osaturiko konposatua. Tamainu handiko molekulak dira eta

zelulen funtziorik gehienetan hartzen dute parte, beren funtzioak hauek dituzten formarenaraberakoa izanik.

 AMINOAZIDOAK molekula sinpleak non C atomo batekin amina

taldea, karboxilo taldea, hidrogenoa eta R taldea (

aldakorra) agertzen baitira.

naturan agertzen dira 20 R talde

Page 23: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 23/49

ezberdinak, beraz 20 aminoazido

desberdinak daude

histidina

isoleuzina

leuzina

lisina

metionina

fenilalaninatreonina

triptofanoa

valina

** arginina

aminoazido esentzialak  ( giza espeziean )

organismoak ezin ditu sintetizatu, beraz

elikagaien bidez hartu behar

Page 24: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 24/49

Aminoazidoen arteko lotura -> LOTURA PEPTIDIKOA

Lotura peptidikoen bidez sortzen

dira aminoazidoen kateak

Aminoazidoen kateak sorturiko molekulak

 Aminoazidoen kopuruaren arabera izendapena

2-9 aminoazido  OLIGOPEPTIDOA

10-100 aminoazido POLIPEPTIDOA

> 100 aminoazido PROTEINA

Page 25: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 25/49

Proteina posibleak :

•20 aminoazido mota ezberdin•proteina batek 100 aminoazidoz osatuta  => 2

1 proteina   1

13

proteina ezberdin posible

Konparaketa unibertsoaren tamainuarekin

Unibertsoaren erradio estimatzen bada  15 . 10 9 argi urteak ( 15.000 milio argi-urte ) (** gaur egun handiagoa )

 Argi urtea mm-tan    15 109  x 1019 = 1,5 1029 mm

Unibertsoaren bolumena   4/3  (1,5 1029)3 = 1,4 1088 mm3

Proteina bakoitzak okupatzen badu 1 mm3    10130 / 1088 = 1

42

sinesgaitza .... Proteina ezberdinak kokatzeko espazioan gure unibertsoan ez dago lekurik.

 Aniztasuna ia infinitua

Naturan ez dira denak existitzen

Kalkulatzen da 500.000-1.000.000 proteina ezberdin giza espeziean

PROTEINEN EGITURA ESPAZIALA

Page 26: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 26/49

Egitura primarioaKate polipeptidikoen barruan aminoazidoek duten

segida linealari deritzo, beraz, zein aminoazidok

osatzen duten eta hauek zein sekuentziatan

(ordenatan) dauden adierazten digute.

aminoazidoen kokapen espaziala => espazioan aminoazido kateak tolestu egiten dira

-> EGITURA MAILAK : Proteina baten organizazioa lau mailatan banaturik dago eta hauetako

bakoitzak aurrekoaren estruktura espazioan azaltzen du.

Egitura sekundarioaE it h k l h il k i l k k t d h t d Bi t t k k i d it k

Page 27: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 27/49

beta- xaflak

alfa - helizea

Egitura honek lehen mailako espazioan nola kokatzen den zehazten du, Bi motatakoak izan daitezke

egitura hauek:

α-Helizea. Proteina gehienek hartzen duten itxura da. Katea ardatz baten inguruan biratzen da, baina bet

eskuin alderantz, helize baten itxura hartuz.

β- Konformazioa. Hemen katea ez da tolesten, kate polipeptidikoaren zati desberdinak elkartu egiten

dita xafla baten itxura hartuz. Era honetako kateak ez du egitura guztiz laua, zig-zag modukoa izaten da.

Proteinen egitura sekundarioa aminoazidoen artean ezartzen diren hidrogeno zubien menpe dago.

Egitura tertziarioa

Page 28: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 28/49

Egitura tertziarioaPolipeptido baten bigarren mailako estruktura bere buruarekiko plegatzerakoan sortzen den egiturari deritzo.

Egitura hau proteinaren osaketa globala izango litzateke, eta aurreko egiturek baldintzatzen dute, era berean

beteko funtzio biologikoa baldintzatzen baita ere.

Disulfuro loturak (S-S), Van der Waalsen indarrak, hidrogeno zubiak, etab.

elkarrekintzek eta loturek mantentzen dituzte egitura hauek. Maila honetan bi

egitura mota aurki ditzakegu:

Haritsua: Iraunkorrak eta uretan disolbaezinak izaten dira, gehienetan

egiturazko funtzioa dute eta lamina luzea sortzen dituzte.

Globularrak: Uretan disolbatze modukoak dira eta funtzio dinamikoak dute

zelulan; entzimak, antigorputzak, zenbait hormona eta garraiorako proteina

batzuk osatuz.

Egitura kuaternarioa

Page 29: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 29/49

Egitura kuaternarioaProteina berdinak edo ezberdinak elkartzen direnean eratzen den goi-mailako proteinen (oligomerokoa)

egitura da. Proteina hau azpiunitatez osaturik dago, hauek beren hirugarren mailako estrukturak mantentzen

dituzte eta hidrogeno zubiz eta elkarrekintza hidrofobo eta elektrostatikoz loturik daude. Hemoglobina eta

entzima batzuek honako egitura izaten dute.

P t i it il k i

Page 30: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 30/49

Proteinen egitura-mailak espazioan

Page 31: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 31/49

Proteinen egitura espaziala

Page 32: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 32/49

AMINOAZIDO-KATEA EDO SEKUENTZIA

AMINOAZIDO- SEKUENTZIAN ZENBAIT AMINOAZIDOEN ARTEAN HIDROGENO

ZUBIAK SORTZEN DIRA ETA KATEA ESPAZIOAN TOLESTEN DA

(α  –  HELIZEA edo β XAFLA )

α  –  HELIZEA EDO β XAFLEN ZEHAR SORTURIKO LOTUREK TOLESTEN

DUTE BIGARREN MAILAKO EGITURAK

1. Mailako egitura

2. Mailako egitura

3. Mailako egitura

AMINOAZIDO- KATEA BAT BAINO GEHIAGO ESPAZIOAN ELKARTURIK

4. Mailako egitura

PROTEINEN DESNATURALIZIOA

Page 33: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 33/49

Baldintza fisikokimikoak aldatzean

(Ph, tenperatura, gazitasuna,) ..

hidrogeno-zubiak, disulfuro zubiak eta

abarreko loturak apurtzen dira.

Orduan proteinaren konformazioa

aldatzean ez da eraginkorra->

Desnaturalizatuta dago.

Espazioan duten konformazioa oso garrantzitsua funtzioa betetzeko.

PROTEINAK : FUNTZIOAK

Page 34: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 34/49

 •Egiturazkoa: egitura zelularretan: ( mintz plasmatikoaren proteinak, ADN-aren egituran,

mikrozuntzak ( kolagenoa, elastina, keratina)

• biokatalizatzaileak: ekintza entzimatikoa burutzen dute erreakzio biokimikoetan (entzimak)

•Hormonala: prozesu fisiologiko askoren erregulatzaileak ( intsulina-glukagoia, hazkunde hormona,

hormona sexualak, tiroxina, … 

•Defentsa: substantzia edo mikroorganimo arrotzak neutralizatzeko proteina espezifikoak

(antigorputzak)

•Garraioa: molekula eta substantzien garraioa ahalbideratzen dute ( lipoproteinak, hemoglobina, ..)

•Erreserba: albumina, esnearen kaseina, … 

•Uzkurgarritasuna: zenbait proteina uzkurdura prozesuak burutzen dituzte ( aktina-miosina)

Page 35: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 35/49

Azido nukleikoak polimero linealak oinarrizko monomeroak nukleotidoak

 Nukleotidoa  osagaiak : gluzidoa (  pentosa ) + azido fosforikoa + base nitrogenatua

Pentosa : erribosa eta desoxirribosa izan daitezke

Page 36: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 36/49

Base nitrogenatua : 5 molekula desberdin

a) Purinak   adenina , guanina

 b) Pirimidinikoak  zitosina, timina , uraziloa

konbinaketa desberdinak daude nukleotido desberdinak

Page 37: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 37/49

AZIDO DESOXIRRIBONUKLEIKOA

DNA

AZIDO ERRIBONUKLEIKOA

RNA

MONOMEROAEN ELKARKETA POLIMEROA SORTZEKO

Page 38: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 38/49

 Nukleotidoak elkartzen dira fosfato taldeen bitartez  lotura fosfodiester ( 3´ eta 5´  )

 Nukleotidoen katea  polinukleotidoak

Page 39: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 39/49

DNA molekularen egitura 2 polinukleotidoak aurrez aurre

DNA

Page 40: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 40/49

DNA molekularen egitura 2 polinukleotidoak aurrez aurre ,

 baseen arteko loturak izanik

Base nitrogenatuak osagarriak dira haiaen artean

modu honetan:

Adenina –  timina A-T

Zitosina-guanina C-G

erreplikazioa

Page 41: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 41/49

erreplikazioa

Page 42: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 42/49

kodifikazioa

Page 43: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 43/49

Page 44: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 44/49

Page 45: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 45/49

BITAMINAK

Page 46: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 46/49

Zenbait prozesu metabolikoetan ezinbestekoak diren biomolekulak:

Normalean ko-entzimamolekulen prekurtsoreak ziaten dira.

 A+B ----------------> entzima+koentzima --------> produktua

Bitaminen iturria:

elikaduraren bidez lortu behar gehienak, giza gorputzak ezin ditu denak sintetizatu.

++ salbuespenak ( D bitamina-> argiaren bidezB1 eta B12 hesteetan dauden bakterioen bidez sintetizatzen dira.

azido folikoa ere bai

BITAMINA MOTAK :

•HIDROSOLUGARRIAK ( C,B eta folikoa ) uretan disobaltzen dira, egunero hartu behar

•LIPOSOLUGARRIAK ( A,D,E,K ) -> gorputzetan metatzen dira ( gibelean, ehun adiposoan,gehiegi-> toxikoak

BITAMINAK

C BITAMINA->

Page 47: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 47/49

azido askorbikoa, oxigeno eta hidrogeno garraiatzailea, antioxidatzailea

Non? : limoia, kiwia, piperra, ….. 

Gabezia: anemia, ahulezia, hortak erortzea, ->eskorbutoa

B1 tiamina : karbohidratoen metabolismoan parte hartuNon? Zerealetan ( integralak)

Gabezia: nekea , iritabilitatea, mina, … Alkohola eta tabakoak oztopatzen zurgapena 

B2 riboflavina: metbolismoa ere erregulatzen du

Non? Haragi, esnean eta barazkietan

Gabezia: desorekak metabolismoan eta hazkundean. Alkohola gehiegi->gabezia

B6 piridoxina: proteinen metabolismoarekin erlazioantuta.

Non? Patatak, lekak, platanoa, azenarioa

Gabezia-> nerbio arazoak, depresioa, ..

Azido folikoa: proteinen erabileran parte hartzen du., haurdunaldian beharrak

handiagotzen dira.

Non? Barazkietan, azelgak, borraja, espinakak, garagardoan,… 

Gabezia: haurretan garapen fisikoaren atzerapena, anemia, …. 

A BITAMINA retinol : ikusmena eta mukosak mantentzeko ezinbestekoa da

Page 48: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 48/49

A BITAMINA retinol : ikusmena eta mukosak mantentzeko ezinbestekoa da

Non? aintzindatia den karotenoa barazkietan, esnea, gibela, arrautza, … 

Gabezia-> gaueko itsutasuna, larruazala lehortzea, … 

D BITAMINA kaltziferol : Ca eta P zurgapenean parte harten du, hazkuntzeprozesuan, … 

Non: ultrmoreekin larruazalean sintetizatzen da

Gabezia: osteoporosia, txantxarra, rakitismoa, ….

E BITAMINA tokoferol: antioxidatzailea, ugalketa prozesuekin lotuta,

Non: hazi oliotan ( artoa, ekilore, …) hazi intgraletko azalean, … 

Gabezia: anemia, muskulu enekatzea, arazoak ugalketarako, … 

K BITAMINA : odol gatzapenarekin erlazionatuta

Non? %50 hesteetako bakterioek sortzen dute eta bestea arrautzetan, gaztan,

barazki berdeetan aurkitzen da.

Gabezia-A gatzapenean arazoak

F BITAMINAK ( ez dira berez bitaminak baina gantz azido esentzialak

Page 49: 02 Biomolekula Organik 2015-16

7/17/2019 02 Biomolekula Organik 2015-16

http://slidepdf.com/reader/full/02-biomolekula-organik-2015-16 49/49

izendatzeko erabiltzen da

OMEGA 3 ( azido linoleniko)Funtzioak->

oxigeno garraioa, kolesterola gutxitzea eta hormonen prekurtsoreak,

antiinflamatorioa, hipocolesterolimikoa, …. 

Non?

Hazien olioa, oliba olio birgina, fruitu lehorrak, arrainak ( sardina,

izokina, atuna)

OMEGA 6 - ( azido linoleikoa)

Funtzioak: aurrekoa bezala eta antihemorragikoa,

antiprostatikoa,hepatoprotektorea, ….

Non?Intxaurra, aguakate, ekilorea, arrain urdinetan agertzen diren gantz

azidoak (